Tonkin Delta
Chùa Đại Bi (Ninh Giang)
Chùa thôn Ninh Giang có từ thế kỷ XVII. Tên chữ: 大悲寺 Đại Bi Tự. Lễ hội: từ mùng 5 đến 7 tháng 2 âl. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1997). Vị trí: 3WJR+35P, Ninh Hiệp, Gia Lâm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 17km (hướng 1h30). Trạm bus: Gần Đường Vào Đình Xuyên - Ninh Hiệp.
Lược sử
Chùa Đại Bi xây trên đất thôn Ninh Giang 寧江 ven sông Đuống. Các di tích trong vùng gồm: đình Ninh Giang thờ Nguyễn Nộn, điếm Kiều ở xóm 6 thờ Lý Nhũ Thái Lão, từ vũ ở xóm 5 thờ quận công Nguyễn Thọ Tràng, đình Hiệp Phù thờ thần Bạch Sam và vợ là Lý Nương Nương tương truyền đã cùng Thánh Gióng đánh giặc, dinh Thiết Lâm là nơi bà chiêu nghi Nguyễn Thị Huyền (mẹ của công chúa Lê Ngọc Hân) từng ở.
Chùa vốn nằm trên một gò thấp ở ngoài đồng, đầu thế kỷ XX mới có nhà dân vây quanh. Chùa từng bị cháy vào ngày 22 tháng 9 năm Mậu Dần (1938) và được xây lại vào ngày 26 tháng 5 Kỷ Mão (1939).
- Tiền đường chùa Đại Bi ©NCCong 2025
Kiến trúc
Tam quan 2 tầng 8 mái, trên là gác chuông. Sân trước nhỏ, có đặt thạch trụ và các bia đá. Chùa chính xây kiểu "nội Công, ngoại Quốc", mặt nhìn chếch về phía Tây Nam. Bốn trụ biểu ở mặt tiền đắp câu đối chữ Hán.
Tiền đường 1 gian 2 chái, nối với thượng điện qua thiêu hương, ba bên sân sau là 2 dãy hành lang và nhà Mẫu, nhà Tổ. Bộ khung dựa trên 4 hàng chân cột với kiểu kèo mái có trụ, vì nách kẻ ngồi. Các cốn mê được chạm hình rồng chầu. Bộ cửa gồm 3 ô 4 cánh, hiên có tường gạch bao quanh. Giữa bờ nóc đắp hình mặt trời, hai bên đắp hình phượng, đầu kìm đắp hình rồng, đầu đao đắp hình cá chép hoá rồng, mái đều lợp ngói mũi hài.
- Cây hương, bia đá và gác chuông ©NCCong 2025
Di sản
Trong chùa còn lưu nhiều hiện vật mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVII như cây hương đá "Thiên đài" được dựng năm Chính Hoà 25 (1691) và 5 phù điêu tượng hậu tạc bằng đá. Ngoài các pho tượng Phật giáo được làm bằng đất lại có quả chuông đồng cao 75cm, đường kính 50cm, quai 25cm đúc năm Cảnh Thịnh 8 (1800), 3 bức hoành phi và 7 câu đối chữ Hán.
Dọc hai bên tường có các bức cốn chạm hình hoa dây và rồng. Hai bức cốn trái và phải bên hàng cột thứ nhất thượng điện chạm hình rồng chầu mặt trời và rồng cuốn thuỷ. Bộ vì gian giữa kiểu vì kèo chồng rường giá chiêng, chạm hình hoa lá, các đầu kê khắc hình chữ triện.
- Trong chùa Đại Bi ©NCCong 2025
Năm 1997, chùa Đại Bi được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
Di tích lân cận
- Chùa Hiển Quang: thôn Trung, xã Dương Hà.
- Chùa Kiến Sơ: làng Gióng, xã Phù Đổng.
- Chùa Nành: làng Nành, xã Ninh Hiệp.
- Chùa Phúc Nương: Yên Thường, xã Yên Thường.
- Đền Gióng: làng Gióng, xã Phù Đổng.
- Đền Trúc Lâm: làng Công Đình, xã Đình Xuyên.
- Đình và miếu Tế Xuyên: làng Tế Xuyên, xã Đình Xuyên.
1102-chùa Đại Bi ©NCCông 2025
CHÙA, ĐÌNH ĐÔNG TRÙ
Chùa và đình có từ thế kỷ XVII. Tên chữ chùa: 觀音寺 Quan Âm Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1995). Vị trí: 3VFG+WM2, Đông Hội, Đông Anh, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 12km (hướng 1h). Trạm bus: Điếm Canh Đê Số 16 Xã Đông Hội.
Thôn Đông Trù xưa thuộc về tổng Cói tức Cối Giang, huyện Đông Ngàn, phủ Từ Sơn, trấn Kinh Bắc. Chùa và đình thôn có từ thời Lê trung hưng và đã nhiều lần được sửa chữa, tôn tạo.
Chùa Đông Trù
Dáng vẻ chùa hiện nay được định hình sau lần xây dựng lại vào những năm 1999 – 2000. Tam quan chùa nhìn qua đê Phương Trạch về phía Đông Nam. Sau cổng là sân và chùa chính khá đồ sộ với cấu trúc hai tầng bê tông cốt thép xây trên nền cũ gồm 5 gian tường hồi bít đốc tay ngai và bố cục hình "chữ Đinh".
- Sân chùa Đông Trù ©NCCong 2025
Trong chùa còn bảo lưu được hệ thống tượng Phật giáo Bắc tông và những mảng trang trí đẹp đẽ. Cây hương đá ở trước tam quan được dựng năm Chính Hoà 18 (1697) có các hoa văn mang phong cách nghệ thuật thời Lê trung hưng và bài minh khắc kể về việc hưng công, quyên cúng trùng tu chùa.
Chùa treo một quả chuông lớn được đúc năm Cảnh Thịnh 8 (1800) và trang trí rồng cuốn chầu, trên đó khắc bài minh kể về lịch sử chùa. Ngoài ra còn có 18 tấm bia đá ghi tên những người góp công đức để tu bổ, sửa chữa chùa.
- Đình Đông Trù ©NCCong 2025
Đình Đông Trù
Đình làng nằm ngay sau lưng chùa, cổng xây kiểu nghi môn tứ trụ và mặt nhìn về phía Đông Bắc. Sau lần trùng tu năm 2006, đình gồm tiền đường 5 gian cửa bức bàn, được xây trên nền đất cao và kết nối với hậu cung 3 gian theo hình "chữ Đinh". Các mái lợp ngói ta, 4 góc đao cong, trên bờ nóc đắp hình lưỡng long triều nguyệt.
Dân làng Đông Trù thờ vợ chồng Đào Kỳ và Phương Dung là tướng của Hai Bà Trưng làm thành hoàng. Trong đình còn bảo lưu được bộ cửa võng sơn son thếp vàng lộng lẫy cùng các mảng trang trí có chạm khắc các đề tài tứ linh với phong cách nghệ thuật của thế kỷ XVIII - XIX trên những bức cốn, đầu bẩy và đầu dư.
- Cổng chùa Đông Trù ©NCCong 2025
Năm 1995, đình và chùa Đông Trù được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
Di tích lân cận
- Chùa Cảnh Phúc: thôn Lại Đà, xã Đông Hội, huyện Đông Anh.
- Chùa Diên Phúc: thôn Thái Bình, xã Mai Lâm, huyện Đông Anh.
- Chùa Tăng Phúc: 27 phố Thượng Thanh, phường Thượng Thanh, quận Long Biên.
- Đình, miếu Lại Đà: thôn Lại Đà, xã Đông Hội, huyện Đông Anh.
- Đình Xuân Canh: thôn Xuân Canh, xã Văn Tinh, huyện Đông Anh.
- Đình Thái Bình: thôn Thái Bình, xã Mai Lâm, huyện Đông Anh.
1107-chua, dinh Dong Tru ©NCCông 2015-2024
ĐỀN CÔN NƯƠNG
Đền có từ thế kỷ XVIII, còn gọi là đền Bùng. Thờ: Côn Nương 琨娘, nữ tướng của Hai Bà Trưng. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1994). Vị trí: 36PX+P7H, Bình Dương, Gia Bình, Bắc Ninh, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 52km (hướng 2h30).
Lược sử Côn Nương là một nữ tướng của Hai Bà Trưng, giữ chức Trưởng lĩnh Nội Thị. Bà kết duyên với ông Thái bảo Quốc chính Tuyên Công, em chồng của Trưng Vương. Bà hoá ngày 20 tháng 9 âl. tại quê hương ở Ngũ Phùng Trang, tên Nôm là làng Bùng, xưa thuộc xã Phùng Xá, tổng Đại Lai, huyện Gia Bình, Kinh Bắc.
Đền Côn (...)