240 Gia Thuy community hall
Đình Gia Thụy
sông ĐuốngLong BiênThục PhánĐình Gia Thụy có từ TK XVI. Thờ: 4 tướng của An Dương Vương. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1991). Vị trí: 3V2P+5F, ngõ 564 Nguyễn Văn Cừ, P. Gia Thụy, Long Biên, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 5 km (hướng 2h). Trạm bus lân cận: 654 Nguyễn Văn Cừ (xe 10a, 10b, 11, 15, 17, 42, 43, 48, 54)
Lược sử
Thôn Gia Thụy xưa có tên Nôm là làng Chợ Da, dưới thời Nguyễn là xã Gia Thụy, tổng Gia Thụy, thuộc huyện Gia Lâm, phủ Thuận An, tỉnh Bắc Ninh. Năm 1945 chính quyền Việt Nam DCCH sáp nhập làng cùng hai thôn Mai Phúc và Sài Đồng thành xã Tiến Bộ; năm 1955 thuộc về quận 8 Hà Nội. Đến năm 1965 đổi là xã Gia Thụy, thuộc huyện Gia Lâm, ngoại thành Hà Nội. Từ năm 2003 gọi là tổ 11, phường Gia Thụy, thuộc quận Long Biên, TP Hà Nội.
Trước đây làng có Văn Chỉ gọi là Linh Quang Từ Chỉ. Ngày nay làng đã hoàn toàn đô thị hóa, các ngõ xóm đều rộng rãi, ô tô có thể đi lại. Cổng chung vào đình và chùa nằm trong ngõ 564 Nguyễn Văn Cừ, phường Gia Thụy, cạnh hai trường THCS và tiểu học Gia Thụy.
- Đình Gia Thụy. Photo NCCong ©2015
Trong đình hiện còn lưu giữ được cuốn thần phả do Đông các đại học sĩ Nguyễn Bính soạn năm Hồng Phúc nguyên niên (1572). Theo thần tích, đình Gia Thụy thờ thành hoàng làng gồm ba anh em trai Trung Thành, Đông Lương, Thông Vĩnh và cô em gái Quý Nương, vốn là bốn tướng của An Dương Vương Thục Phán. Khi Triệu Đà chiếm được thành Cổ Loa, ba vị nam tướng bị thương nặng phải rút quân về phía nam; chạy đến thôn Gia Thụy thì kiệt sức, trầm tiết cạnh ao Voi Đống để khỏi rơi vào tay giặc. Cô em ôm xác các anh giấu cạnh giếng Bưởi rồi gieo mình xuống giếng tự vẫn, bảo toàn ngọc thể.
Từ xa xưa, dân làng Gia Thụy đã lập đền thờ các Ngài và gọi gò đất bên cạnh giếng Bưởi là khu Mộ Tổ. Từ thời Trần, triều đình đã cấp sắc phong thành hoàng cho 4 vị ở bậc Thượng đẳng phúc thần, rước vào thờ tại đình làng.
- Phía sau đình Gia Thụy. Photo NCCong ©2015
Năm 1972 đình Gia Thụy bị máy bay B52 của Mỹ ném bom phá hủy. Khi hoà bình trở lại, nhân dân địa phương đã tổ chức quyên góp và cho xây dựng phục hồi ngôi đình theo lối cũ, đồng thời khu Mộ Tổ cũng được tu sửa khang trang.
Năm 1991 đình, chùa và khu Mộ Tổ Gia Thụy được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia. Năm 2014 cụm di tích này lại được khởi công trùng tu trên các nền cũ theo Luật di sản văn hóa.
Kiến trúc
Đình Gia Thụy với ngôi chùa Thiên Ứng ở ngay bên cạnh cùng nằm trong một khuôn viên khá rộng và có trồng cây xanh xinh xắn. Mặt đình quay hướng đông-nam, bên ngoài đắp nổi đôi voi, hai bên góc có tượng hai con chó đá nhìn ra một hồ vuông nhỏ với tường gạch bao quanh và hòn non bộ ở giữa.
- Chính điện đình Gia Thụy. Photo NCCong ©2015
Cổng đình là một nghi môn gồm 3 cửa với 6 trụ biểu, phía sau cửa giữa là bức bình phong đắp cuốn thư mới làm bằng đá, khác với ngôi đình cũ. Mé bên phải sân đình có lối ăn thông sang chùa Thiên Ứng Phúc Lâm Tự. Đối diện hai bên sân đình Gia Thụy có hai dãy nhà giải vũ nhỏ với 3 gian cửa bức bàn. Lối đi giữa sân và toàn bộ bậc thềm đình đều lát đá.
Tòa đại đình được xây theo kiểu truyền thống với phong cách nghệ thuật kiến trúc cuối thời Nguyễn. Tiền đường gồm 5 gian cửa bức bàn, kết nối với hậu cung thành hình chuôi vồ. Hai bên hậu cung lại có hai nhà tả hữu mạc, cũng đều xây kiểu đầu hồi bít đốc với 3 gian cửa bức bàn như nhà giải vũ. Hậu cung áp lưng vào bức tường dài ngăn cụm di tích đình và chùa Gia Thụy với con đường làng.
- Cung cấm đình Gia Thụy. Photo NCCong ©2015
Di sản
Ngoài kiến trúc, trong đình hiện lưu giữ một số hiện vật quý như 4 bộ long ngai, bài vị, kiệu bát cống, hương án, sắc phong, chóe sứ, bát hương và bộ tượng 4 vị thành hoàng đặt trong cung cấm trang nghiêm. Những đồ gỗ đều được chạm khắc tinh tế và mang phong cách nghệ thuật thế kỷ 19. Các bức hoành phi, câu đối và tượng tròn đều mới được tô lại, sơn son thếp vàng lộng lẫy. Tại gian bên trái của tiền đường có bày ban thờ Trần triều. Ngoài ra còn có tượng cặp ngựa hồng bạch và chiếc trống đại bày ở hai bên lộ bộ.
Khu Mộ Tổ nằm trên một gò đất cao ráo, cây cối um tùm, với bức tường gạch dài bao quanh, nghi môn và hai cổng nhỏ mở ra ngõ 640 Nguyễn Văn Cừ, cách đình khoảng 100m về hướng đông-bắc. Sau nghi môn có bức bình phong đắp cuốn thư và tiếp theo là ban thờ lộ thiên. Cạnh cổng nhỏ bên trái có một tấm bia đá lớn đặt trên lưng rùa, đều mới được dựng gần đây.
- Gò Mộ Tổ Gia Thụy. Photo NCCong ©2015
Hội đình Gia Thụy (và đền Yên Tân) diễn ra hằng năm vào ngày 10 tháng 2 âm lịch. Trong dịp này, ngoài lễ rước kiệu thành hoàng, dân làng còn tổ chức biểu diễn hát ca trù và tham gia vui chơi các tiết mục truyền thống như đu bay và thi đấu cờ người v.v..
Di tích lân cận
- Chùa Mai Phúc: 2VRX+2F, số 231 đường Nguyễn Văn Linh (QL5), phường Phúc Đồng.
- Chùa Tăng Phúc: 3V5P+9G, phố Thượng Thanh, phường Thượng Thanh.
- Đình Kim Quan: 3W52+69, tổ 4– 5, cụm Kim Quan, phường Việt Hưng.
- Đình Lệ Mật: 3W32+72, phố Việt Hưng, phường Việt Hưng.
- Đình Sài Đồng: 2WR5+2Q, số 253 đường Nguyễn Văn Linh, phường Phúc Đồng.
- Đình Trường Lâm: 3V4V+VX, phố Hoa Lâm, phường Việt Hưng.
©NCCông 2015-2016, Gia Thuy community hall