Đình Hạ Yên Quyết (Cót)

Đình làng Cót xây lại năm 1832. Tên chữ: Hạ Yên Quyết. Thờ: 2 thần núi Cao Sơn, Quý Minh và vua Lý Phật Tử. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1994). Vị trí: ngõ 251 Nguyễn Khang, 2QCW+MJ, Cầu Giấy, Hà Nội, Vietnam. Cách Ga Hà Nội: 6km (hướng 9h). Trạm bus lân cận: UBND phường Yên Hòa - Nguyễn Khang (xe 105), Trường Mầm Non Quốc Tế Global (84)

Lược sử

Đầu thế kỷ XIX, thôn Yên Quyết thuộc tổng Dịch Vọng, huyện Từ Liêm, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây; tới năm Minh Mạng thứ 12 (1831) cắt về phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội. Tháng 12-1942 lại thuộc đại lý Hoàn Long, tỉnh Hà Đông. Đầu năm 1956 thuộc xã Yên Hoà, quận 6, ngoại thành Hà Nội. Đến năm 1961 nửa phố Cầu Giấy cắt về nội thành, còn lại xã Yên Hoà thuộc huyện Từ Liêm. Cuối thế kỷ XX, xã Yên Hoà hoàn toàn đô thị hoá, trở thành một phường thuộc quận Cầu Giấy.

Thôn Yên Quyết ở ven bờ tây sông Tô Lịch, gồm 2 làng Thượng, Hạ, được gọi chung bằng tên nôm “Kẻ Cót”. Đó là một vùng quê giàu truyền thống hiếu học và khoa bảng, nằm trong “tứ danh hương” (Mỗ, La, Canh, Cót). Nơi đây đã đóng góp hàng chục tiến sĩ nho học và nhiều hương cống thời Hậu Lê, rồi cử nhân thời Nguyễn. Đầu cầu Cót hiện có ngôi miếu Chợ (Đông Miếu) cũng là một di tích văn hóa đã xếp hạng.

Cổng làng Cót. Photo ©NCCong 2015

Làng Hạ Yên Quyết nổi tiếng từ xưa bởi nghề vàng mã, còn làng Thượng chuyên làm giấy. Đình Hạ Yên Quyết là nơi dân làng thờ làm thành hoàng các vị thần Cao Sơn, Quý Minh thuộc nhóm “Tản Viên sơn thánh” và phối thờ vua Lý Phật Tử 李 佛 子 (mất năm 602). Theo nguồn khác thì đình thờ Đức thánh Cao Sơn Đại vương; Diêm La Anh Đoán Đại vương; Hoàng Cung Chinh Thục Phu nhân; Mộc Đức Tinh Quân Đại vương và Tràng Hám Anh Linh Đại tướng quân.

Đình được xây trên một gò đất rộng rãi và cao ráo, hợp thế phong thủy với 2 ao ở 2 bên. Có câu ca dao địa phương như sau:
Đình làm trên mắt hoàng xà
Có gò con nhái nhảy qua bên ngoài

Nghi môn đình Cót. Photo ©NCCong 2015

Kiến trúc

Khuôn viên đình Hạ Yên Quyết um tùm cây xanh với tường gạch bao quanh. Đình cũng quay hướng nam như cổng làng đồ sộ ở ngay bên cạnh. Phía trước và bên hữu đình có ao nước hình chữ nhật cách ly với những nhà dân xây san sát che hết tầm nhìn. Cổng ngách bên tả mới xây mở ra đường làng và ao nước thứ ba. Bên hữu cũng có một cổng ngách trong ngõ nhỏ.

Từ đường làng, du khách rẽ trái vào cổng chính thấy ngay bên phải là một tam quan gồm 2 trụ biểu to nối với 2 bức tường có đắp phù điêu; hai bên có 2 cửa phụ xây kiểu chồng diêm, mái lợp giả ngói ống. Đi qua tam quan và sân gạch thứ hai, khách sẽ đến một nghi môn với 5 bậc thềm rồng để bước lên sân thứ ba cùng với tòa đại đình tọa lạc trên nền cao của đỉnh gò con nhái.

Sân đình Cót. Photo ©NCCong 2015

Tòa tiền tế gồm 5 gian cửa bức bàn, bên trong có các bức cốn mê được trang trí bằng những đề tài quen thuộc như rồng ổ, rồng cuốn thủy, long ly quy phượng và tùng cúc trúc mai. Bốn đầu dư gian giữa chạm lộng kết hợp chạm nổi hình rồng, các bẩy hiên thì chạm nổi hình hoa lá.

• Cầu Cót và miếu Chợ. Panorama ©NCCông 2015

Tòa trung đường nối liền với đại bái bởi một gian nhỏ đổ trần bê tông, tiếp theo là 3 gian với hai hàng chân cột, được tập trung trang trí hình rồng ổ ở trên hai bức cốn phía trong. Hậu cung gồm 3 gian 2 chái chạy ngang theo kiểu “chữ Công”. Tất cả các mái đình đều lợp ngói ta với đầu đao và bờ nóc được đắp bằng các đề tài truyền thống.

Tòa tiền tế đình Cót. Photo ©NCCong 2015

Di sản

Không ai biết đích xác đình Hạ Yên Quyết có từ khi nào; chỉ biết đình được xây lại vào năm Minh Mạng thứ 13 (1832). Dù ngôi đình gần đây đã qua đại trùng tu song vẫn bảo lưu dáng dấp nghệ thuật kiến trúc của thời Nguyễn. Hội đình làng diễn ra hàng năm từ ngày 10 đến 15 tháng Hai âm lịch với lễ cúng tế thần hoàng và các trò vui dân gian. Xưa kia còn có tục nuôi lợn thờ của các giáp trưởng đăng cai lễ hội.

Trong đình hiện có một số cổ vật như: 4 cỗ kiệu, 5 long ngai bài vị, 3 hương án, 1 sập thờ chân quỳ, 1 bức cửa võng, 2 bức cuốn thư, 7 đôi câu đối, 1 bức hoành phi, 1 quả chuông đồng, 1 thanh gươm đồng, 3 bát hương đồng, 1 chiếc chuỳ đồng, 1 dàn lỗ bộ; tất cả đều mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX.

Hậu cung đình Cót. Photo ©NCCong 2022

Năm 1994, đình làng Hạ Yên Quyết được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

• Chùa Cót (Ngọc Quán Tự): số 188 phố Yên Hòa, phường Yên Hòa.
• Chùa Trung Kính Hạ: ngõ 123 Trung Kính, phường Trung Hòa.
• Chùa Láng: số 114 phố Chùa Láng, phường Láng Thượng.
• Chùa Nền (Đản Cơ Tự): số 17 ngõ Chùa Nền, phường Láng Thượng.
• Đình An Hoà: ngõ 79 Cầu Giấy, phường Yên Hòa.
• Đình Trung Kính Hạ: ngõ 123 Trung Kính, phường Trung Hòa.

©NCCông 2013-2016, Cot community hall