229 Quynh Do community hall

Đình Quỳnh Đô

Tô Hiến Thànhhuyện Thanh Trìsông Tô Lịch

Đình Quỳnh Đô có từ đầu thế kỷ XVIII, xây lại đầu TK 20. Thờ: Thái uý Tô Hiến Thành (?—1179). Xếp hạng: Di tích quốc gia (1989). Vị trí: WRQQ+CM, đường Quỳnh Đô, xã Vĩnh Quỳnh, H. Thanh Trì, TP Hà Nội. Cách Ga Hà Nội: 10 km (hướng 6 h). Trạm bus lân cận: ngã ba Phan Trọng Tuệ - Ngọc Hồi (xe 06, 08, 12, 37), ngã ba Quỳnh Đô - Ngọc Hồi (06, 08, 12, 62)

Địa lý

Thôn Quỳnh Đô trước đây có tên Nôm là làng Giả Quỳnh hay Kẻ Đô, đến thời nhà Nguyễn thuộc xã Quỳnh Đô. Đầu thế kỷ XIX, Quỳnh Đô thuộc tổng Cổ Điển, phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng.

Năm 1946, thôn Quỳnh Đô nhập với thôn Vĩnh Ninh thành xã Vĩnh Quỳnh, thuộc huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Nội. Trong kháng chiến chống Pháp được gọi là làng Quỳnh Đô. Hai từ này ca ngợi sự khoẻ, đẹp trong tinh thần thượng võ của dân làng, vốn là một lò vật nổi tiếng.

Từ ngã ba đường Phan Trọng Tuệ—Ngọc Hồi du khách đi về hướng tây gần 200m rồi rẽ trái men theo sông Tô Lịch về hướng tây nam khoảng 600m sẽ đến đình làng Quỳnh Đô. Nếu xuống xe bus ở ngã ba đường Quỳnh Đô—Ngọc Hồi và đi về hướng tây bắc chừng 700m thì cũng đến nơi.

Tam quan đình Quỳnh Đô. Photo NCCong ©2023

Lược sử

Đình Quỳnh Đô được xây vào đầu thế kỷ XVIII, thờ thành hoàng làng là Thái uý phụ chính Tô Hiến Thành. Ngài sinh ngày 22 tháng Giêng âm lịch (không rõ năm) tại làng Hạ Mỗ, thuộc xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng. Lớn lên lấy hiệu là Phi Diên, đỗ Thái học sinh dưới đời vua Lý Thần Tông rồi làm quan đại thần trải suốt ba triều liên tiếp.

Khi vua Lý Anh Tông (1138—1175) ốm nặng sắp mất, triều đình cử Tô Hiến Thành làm Thái phó Bình chương Quân quốc trọng sự, lĩnh tước vương giúp vua nhỏ nhiếp chính. Ngài văn võ toàn tài, trọn cả đời liêm khiết, có công lớn trong việc nước, chăm lo đời sống nhân dân, tiến cử hiền tài phò vua. Ngài mất ngày 12 tháng 6 năm Kỷ Hợi (1179), vua Lý Cao Tông (1175—1210) thương tiếc nghỉ chầu 6 hôm, nhiều nơi lập đền thờ ngài.

Ngày 5-9-1989 đình Quỳnh Đô cùng với ngôi chùa Hưng Long bên cạnh đã được Bộ Văn hóa xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Mặt trong cổng đình Quỳnh Đô. Ảnh ©NCCong 2018

Kiến trúc

Đình Quỳnh Đô được xây lại vào đầu thế kỷ XX, mặt nhìn về phía đông nam, bên tả và phía sau là khuôn viên còn rộng lớn hơn của ngôi chùa Hưng Long. Cạnh cổng đình có một cây bồ đề to đã hơn 200 năm tuổi. Tam quan ngày nay giáp với con đường chạy ven sông Tô Lịch, bên trên cổng có đắp 4 chữ Hán “Quỳnh Đô Công Đình”.

Sau tam quan là lối vào một sân gạch lớn, hai bên có dãy nhà tả, hữu mạc năm gian xây đơn giản. Tòa tiền tế 5 gian, xây kiểu đầu hồi bít đốc. Song song với toà tiền tế là nhà đại bái, cũng xây kiểu đầu hồi bít đốc. Đại bái kết nối với hậu cung theo hình chuôi vồ.

Di sản

Trong đình Quỳnh Đô có ban thờ vọng Tô Hiến Thành với đôi câu đối chữ Hán Hào kiệt thánh hiền vi thái sư vi nguyên tướng vi thượng đẳng phúc thần uy linh hoá hạ / Trung lao huân nghiệp tại triều đình tại biên thuỳ tại thiên hạ hậu thế danh bá thư sử.[1]

Đại đình Quỳnh Đô. Photo NCCong ©2023

Ngoài các bức đại tự và câu đối, trong đình hiện còn cuốn thần phả” và 24 đạo sắc phong. Sắc đầu tiên ghi niên hiệu Vĩnh Khánh 2 (1720), sắc cuối cùng ghi năm Khải Định 9 (1925).

Hằng năm, nhân dân Quỳnh Đô tổ chức lễ hội truyền thống từ mồng 5 đến mồng 7 tháng 2 âm lịch. Mồng 5 là ngày khai hội với nghi lễ rước kiệu từ đình Quỳnh Đô đến miếu Trúc, nơi các bô lão làm lễ tế thánh để rước nước trở lại đình Quỳnh Đô. Sau đó diễn ra sôi nổi các trò chơi dân gian truyền thống như chọi gà, đấu vật…

Di tích lân cận

Chú thích
[1] Nghĩa là: “Thánh hiền hào kiệt, làm thái sư, làm nguyên tướng, làm thượng đẳng phúc thần linh thiêng hoá hạ / Sự nghiệp trung thần, nơi triều đình, nơi biên thuỳ, nơi thiên hạ đời sau phải ghi danh sử sách”.

©NCCông 2011-2023, Quynh Do community hall