228 Vinh Ninh village hall

Đình Vĩnh Ninh (Bà Tía)

huyền sửh.Thanh Trìs.Tô Lịch

Đình Vĩnh Ninh có từ khoảng thế kỷ XVII. Thờ thành hoàng: Bà Tía (tướng của Hai Bà Trưng), ông Rắn, ông Đất. Lễ hội: 8-12/2 âm lịch. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1989). Vị trí: Đường Vĩnh Ninh, WRMH+C48, Thanh Trì, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 11,5 km (hướng 6 h). Trạm bus lân cận: Ngã ba Lạc Thị, Ngã ba Ngọc Hồi - Phan Trọng Tuệ.

Từ ngã ba đường Phan Trọng Tuệ - Ngọc Hồi du khách đi về hướng tây gần 200m rồi rẽ trái men theo sông Tô Lịch qua làng Quỳnh Đô về hướng tây nam khoảng 800m lại rẽ phải đi tiếp gần 1km sẽ đến đích. Nếu lên xe bus số 12 du khách có thể xuống ở ngã ba Lạc Thị rồi đi về hướng tây bắc chừng hơn 1km thì cũng đến nơi.

Lược sử

Tương truyền, làng Vĩnh Ninh có từ thời các vua Hùng. Khi khai quật di chỉ khảo cổ học Chùa Thông ngay sát làng đã phát lộ nhiều cổ vật mang niên đại cách đây 2400 năm. Theo thần phả trong đình thì vào thời Hùng Vương thứ sáu, dân làng đã theo Xà Công (Ông Rắn) và Bạch Công (Ông Đất) đánh giặc Ma Lôi và Xích Tỵ (giặc Mũi Đỏ). Cả hai vị được dân làng thờ làm thành hoàng. Đình Vĩnh Ninh còn thờ Nàng Tía, một nữ tướng của Hai Bà Trưng.[1]

Trước đình Vĩnh Ninh. Ảnh ©NCCong 2019

Vĩnh Ninh vào thời Lê gọi là Kẻ Đặng, tên chữ là trang Vĩnh Hưng Đặng. Đầu thời Nguyễn, nơi đây thuộc phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng. Đến năm 1831, làng nhập vào tỉnh Hà Nội mới lập. Thời Pháp thuộc lại cắt về tỉnh Hà Đông. Năm 1926, Vĩnh Ninh có 1645 nhân khẩu, chủ yếu sống bằng nghề làm ruộng. Từ năm 1968 làng thuộc về xã Vĩnh Quỳnh huyện Thanh Trì, TP Hà Nội.

Vĩnh Ninh là quê hương của trung tướng Vương Thừa Vũ, chỉ huy trưởng mặt trận Hà Nội năm 1946, Đại đoàn trưởng Đại đoàn 308, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam. Ông tên thật là Nguyễn Văn Đồi, sinh năm 1910, mất năm 1980.

Sân đình Vĩnh Ninh. Ảnh ©NCCong 2019

Cách Vĩnh Ninh chừng 2km về phía đông nam có ngôi làng Ngọc Hồi là nơi vua Quang Trung vào dịp Tết Kỷ Dậu năm 1789 đã đích thân chỉ huy đại quân Tây Sơn tiêu diệt đồn giặc Thanh đóng ở ven sông Tô Lịch. Ngay sau đó cánh quân này đã cùng cánh quân của đô đốc Long vừa hạ đồn Khương Thượng tiến vào giải phóng kinh thành Thăng Long.

Năm 1989, đình Vĩnh Ninh được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Đình làng Vĩnh Ninh nhìn về một cái hồ hình chữ nhật khá rộng ở hướng đông-bắc, được coi là thế đất đẹp. Trước đình có một sân gạch to kéo dài tới tận con đường làng chạy ven hồ. Sân này mới được tôn cao, làm chỗ họp chợ hằng ngày và tổ chức sự kiện vào những dịp lễ hội.

Trước cung cấm đình Vĩnh Ninh. Ảnh ©NCCong 2019

Cổng đình xây kiểu nghi môn với hai trụ biểu làm cổng chính ở giữa hai cổng bên, phía trước có bình phong lớn. Sau cổng chính là một phương đình xây kiểu chồng diêm hai tầng tám mái, hai bên là dãy nhà tả, hữu mạc. Tòa đại bái rộng năm gian hai dĩ, bên trong có những hàng cột lim to kê trên đá tảng chạm hoa sen. Hậu cung ba gian kết nối với đại bái theo hình chuôi vồ.

Di sản

Trong đình Vĩnh Ninh hiện còn giữ được khá nhiều hiện vật có giá trị. Các đầu kẻ, bức cốn đều là những tác phẩm điêu khắc mang phong cách dân gian. Đáng quý nhất là một cuốn ngọc phả và 23 sắc phong, gồm từ niên hiệu Cảnh Hưng (cuối thế kỷ XVIII) đến Duy Tân (đầu thế kỷ XX), đặc biệt trong đó có một đạo sắc ghi niên đại Cảnh Thịnh (1793-1801) của triều Tây Sơn.

Trang trí trong đình Vĩnh Ninh. Ảnh ©NCCong 2019

Lễ hội đình làng Vĩnh Ninh được tổ chức hàng năm từ ngày 8 đến 12 tháng 2 âm lịch. Năm 2017, ngôi đình đã được trùng tu.

Di tích lân cận

228 dinh Vinh Ninh ©NCCong 2013-2017

[1] Thần tích kể rằng: mẹ Bà Tía là người làng này, mộng thấy được thần tặng hoa sen mà có thai rồi sinh ra nàng. Cha mẹ mất sớm, nàng Tía ở với bà cô, lớn lên dung mạo xinh đẹp lại có tài võ nghệ. Sau khi đánh đuổi Tô Định về Trung Quốc, có lần Hai Bà Trưng qua làng, tình cờ gặp nàng Tía đang múc nước bên giếng bèn hỏi chuyện. Cảm mến tài trí, vua Bà đưa nàng về triều và phong làm tướng huấn luyện nữ binh. Khi Mã Viện dẫn quân Hán sang đàn áp, nàng Tía dự trận và chỉ huy một toán quân chống cự địch ở cửa Thần Phù cho đến khi hy sinh.