274 Lac Thi community hall

Đình Lạc Thị

Tô Hiến Thànhhuyện Thanh Trìsông Tô Lịch

Đình Lạc Thị có từ thế kỷ XVII. Thờ: vợ chồng thái úy Tô Hiến Thành. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1990). Vị trí: thôn Lạc Thị, WRHP+87, Thanh Trì, Hà Nội, Vietnam. Cách Ga Hà Nội: 14 km (hướng 6 h). Trạm bus lân cận: ngã ba Yên Kiện - Lạc Thị (xe 12)

Lược sử

Đình Lạc Thị thờ ngài Tô Hiến Thành 蘇 憲 誠 (1102-1179), nguyên là thái úy phụ chính của Lý Cao Tông lúc vua còn nhỏ tuổi. Ngài quê làng Hạ Mỗ trấn Sơn Tây (nay thuộc xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, Hà Nội), vợ là bà Lã Thị Dung, người làng Lạc Thị. Cả hai vợ chồng sau khi mất đã được dân làng tôn thờ làm thành hoàng, ngày giỗ trở thành ngày hội đình làng.

Năm 1789, đình Lạc Thị từng là một trong những địa điểm tập kết bí mật của nghĩa quân Tây Sơn sau khi thần tốc tiến ra Bắc. Từ đây cánh quân của đô đốc Bảo cùng với đại quân do đích thân hoàng đế Quang Trung chỉ huy đã phối hợp đánh tan đồn Ngọc Hồi của giặc Thanh vào ngày mồng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu và tiến vào giải phóng thành Thăng Long.

Cổng đình Lạc Thị. Photo ©NCCong 2023

Kiến trúc

Đình Lạc Thị hiện nay nhìn từ ngoài đường vào trong gồm có: cổng tam quan, hòn non bộ, nhà tiền tế và hậu cung. Sau nhiều lần trùng tu, tôn tạo vào các năm Cảnh Hưng thứ 14 (1753), Minh Mệnh thứ 6 (1825), Bảo Đại thứ 9 (1935) rồi 1954, 1973 và đầu thế kỷ XXI, ngôi đình mang dáng dấp và phong cách nghệ thuật kiến trúc từ thời Lê Trung hưng đến thời Nguyễn.

Tam quan đình cũ làm theo kiểu nghi môn với một cổng chính và hai cổng phụ, nay bỏ cột trụ xây cổng vòm, mái đắp giả ngói ống. Qua tam quan là một sân gạch, ở giữa có giếng nhỏ với hòn giả sơn trồng cây cảnh ở trên. Bên tả có cửa ngách ăn thông sang chùa, bên hữu còn một sân rất rộng dẫn đến Văn chỉ và nhà Văn hóa thôn.

Đình Lạc Thị. Photo ©NCCong 2023

Tòa tiền tế gồm 5 gian với 3 cửa bức bàn, xây kiểu 2 tầng 8 mái, tường hồi bít đốc, kết nối với hậu cung 3 gian thành hình chuôi vồ. Khung gỗ nhà đại đình trang trí bằng các hình rồng, phượng, lựu, đào... được chạm trổ khá tinh vi. Trong hậu cung có hai ngai thờ với bài vị của vợ chồng ngài Tô Hiến Thành, phía trước ngai bài trí tượng hai ông phỗng quỳ. Giữa nhà tiền tế có đặt hương án chạm trổ tứ linh, cây cỏ, hoa lá. Hai bên hương án bày một bộ bát bửu, một cỗ kiệu bát cống và một số đồ tự khí khác.

Di sản

Trong đình Lạc Thị vẫn lưu được 15 đạo sắc phong thành hoàng làng từ thời Lê trung hưng cho tới cuối triều Nguyễn, cùng với nhiều hoành phi, câu đối, cổ vật của 3 thế kỷ XVIII, XIX, XX.

Trong đình Lạc Thị. Photo ©NCCong 2023

Đình nằm liền kề với ngôi chùa làng ngay ven sông Tô Lịch trên con đường từ Vĩnh Quỳnh đi Yên Kiện và Ngọc Hồi. Trong chùa có một tấm bia mang niên đại 1716, nội dung văn bia cho biết ngôi đình tồn tại ít nhất cũng từ thời Lê Trung hưng, vào khoảng thế kỷ XVII. Cảnh quan của quần thể đình—chùa này cho thấy hai công trình đã được xây dựng đồng thời trên một gò đất cao của làng. Cả hai hiện nay tọa lạc cùng văn chỉ giữa một khuôn viên rộng có tường bao quanh, làm nên một cụm kiến trúc liền nhau.

Ngày 9-1-1990, đình Lạc Thị ̣(và chùa Linh Quang) đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Sân đình Lạc Thị. Photo ©NCCong 2023

Di tích lân cận

©NCCong 2015, Lac Thi community hall