Phố Lương Văn Can

Phố Lương Văn Can dài 300m, đường một chiều, đi từ ngã tư Hàng Cân - Hàng Bồ, cắt ngang các phố Hàng Quạt, Hàng Gai, Hàng Hành, xuống đến phố Lê Thái Tổ. Nay thuộc: phường Hàng Đào và Hàng Gai, Q. Hoàn Kiếm, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 60m (hướng 9h). Trạm bus lân cận: BĐX Bờ Hồ (xe 09, 14), 56 Hàng Cân (31).

Lược sử

Phố mang tên nhà chí sĩ và doanh nhân yêu nước Lương Văn Can từ năm 1945, trước đó thời thuộc Pháp gọi là phố Lê Quý Đôn. Đầu thế kỷ XX, gia đình cụ cử Can đã đóng góp nhà cửa, tiền bạc và cả tính mạng để mở trường Đông kinh Nghĩa thục, mưu đồ chống thực dân Pháp.

Nhà hát Thăng Long. Photo ©NCCong 2012

Đoạn đầu phố vốn thuộc đất thôn Yên Hoa, sau sáp nhập với thôn Xuân Yên. Di tích nay còn đền Xuân Yên toạ lạc tại số 6A phố Lương Văn Can (khác với đền Xuân Yên của thôn Xuân Hoa cũ ở số 44 phố Hàng Cân gần ngay đó). Đền thờ Nguyên Quận phu nhân, trước kia hàng năm quan viên trong phố vẫn hội họp tế lễ, mãi đến 1946 mới thôi.

• Ngã ba Lương Văn Can - Hàng Quạt. Panorama ©NCCong 2011

Tại đây từng có nhiều nhà bán buôn quạt cho các tỉnh hoặc xuất sang Trung Quốc, di tích còn lại là ngôi đình Xuân Phiến Thị (chợ quạt mùa xuân) ở ngay đầu ngã ba phố Hàng Quạt - Lương Văn Can. Đoạn này, phía số lẻ vốn là mặt sau của nhiều ngôi nhà bên phố Hàng Đào ăn thông sang. Tiêu biểu có nhà số 10 Hàng Đào của cụ cử Can, năm 1907 từng là cơ sở chính của trường Đông Kinh Nghĩa Thục.

Lương Văn Can - Hàng Bồ. Photo ©NCCong 2012

Dưới đình Xuân Yên mấy chục bước từng tọa lạc Kinh kỳ Hý viện, ra đời vào những năm 1910, có thể gọi là nhà hát tuồng đầu tiên của Hà Nội. Đối diện đầu phố Hàng Quạt còn có rạp chiếu bóng Ciné Tonkinois, nay là Nhà hát ca múa nhạc Thăng Long, mang số 33 phố Lương Văn Can. Trước năm 1918 phố này chưa có đoạn đâm thẳng ra phố Hàng Gai. Từ phố Hàng Gai muốn đến các rạp nói trên thì hành khách phải đi vào phố Tô Tịch rồi rẽ phải qua phố Hàng Quạt.

Đền Xuân Yên. Photo ©NCCong 2012

Điểm đặc biệt ở phố Lương Văn Can là những cửa hàng may áo dài. Nghề may đa phần có nguồn gốc từ làng Trạch Xá, huyện Ứng Hòa, Hà Nội. Tổ nghề là bà Nguyễn Thị Sen đã học được nghề này ở trong cung và sau đem về truyền dạy cho nhân dân trong làng. Hiện nay, người dân Trạch Xá vẫn truyền tụng giai thoại về những nghệ nhân của làng, trong đó có ông Tạ Văn Khuất mới 30 tuổi đã may áo cho vua Bảo Đại và Nam Phương Hoàng Hậu, mặc dù chỉ được đứng từ xa để đo kích cỡ bằng mắt.

Nhà hát Thăng Long. Photo ©NCCong 2012

Đoạn giữa phố thuộc về đất thôn cũ Tố Tịch, di tích còn lại ở tên con phố ngắn chạy song song. Đoạn cuối Lương Văn Can từ ngã tư Hàng Gai xuống đến sát Bờ Hồ thuộc đất thôn Khánh Thuỵ, tại đó có ngã rẽ vào phố Hàng Hành, một nơi tập trung nhiều quán cà-phê giải khát và khách sạn nhỏ.

• Ngã tư Lương Văn Can - Hàng Gai. Panorama ©NCCong 2015
• Ngã ba Lương Văn Can - Lê Thái Tổ. Panorama ©NCCong 2011

Với vị trí trung tâm trong khu phố cổ, phố Lương Văn Can cũng sầm uất như các phố xung quanh và được rất nhiều du khách tới thăm. Ngước nhìn lên ta sẽ thấy trên ban-công các ngôi nhà nhỏ hai bên phố thường có treo những chiếc lồng chim. Đặc biệt từ cuối thế kỷ XX con phố này trở thành vương quốc của đồ chơi trẻ em và kính mắt, thời trang với giá cả phải chăng ở thủ đô Hà Nội.

Lương Văn Can - Hàng Gai. Photo ©NCCong 2012

Di tích lân cận

• Đền Xuân Hoa cũ: số 44 phố Hàng Cân.
• Đình Phả Trúc Lâm: số 40 ngõ Hàng Hành.
• Đình Xuân Phiến Thị: số 4 phố Hàng Quạt.
• Quảng trường Đông kinh Nghĩa thục: cạnh bến xe Bờ Hồ.
• Nhà số 10 phố Hàng Đào: di tích phân hiệu 2 Đông Kinh Nghĩa Thục.
• Nhà số 48 phố Hàng Ngang: nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cư ngụ và viết bản Tuyên ngôn Độc lập 2-9-1945.

©NCCông 2011-2013, Luong Van Can street