139 Chan Tien pagoda

Chùa Chân Tiên (Phúc Lâm Tự)

quận Hai Bà Trưngthời Lê trung hưnghồ đầm

Chùa Chân Tiên có từ khoảng thế kỷ XII. Tên chữ: Phúc Lâm Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1990). Vị trí: số 151 phố Bà Triệu, 2R7X+MP, Hai Bà Trưng, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 1,9 km (hướng 5 h). Trạm bus lân cận: 188 Bà Triệu (xe 08, 23, 31, 35, 38, 52), 149 Phố Huế (08, 31, 35, 38, 52)

Lược sử

Theo truyền thuyết, chùa Chân Tiên được dựng vào đời vua Lý Thánh Tông (thế kỷ XII). Ngoài ra còn có tư liệu nói về sự liên quan giữa di tích đình làng Phụ Khánh (hiện nằm trong khuôn viên chùa này) và địa điểm của hội thề Đông Quan diễn ra năm 1427 giữa vua Lê Lợi và Vương Thông - chủ tướng chỉ huy quân xâm lược nhà Minh.

Ban đầu chùa có tên là Báo Thiên, toạ lạc trên một mảnh đất giữa hai thôn Tiên Thị (chợ Tiên) và Chân Sơn Minh Cầm (tức Chân Cầm), thuộc tổng Tiền Túc, huyện Thọ Xương, phủ Phụng Thiên của Thăng Long (vị trí khu vực Nhà Thờ Lớn hiện nay). Vào thời chúa Trịnh, trong chùa có thờ Tống Thiên Thần vương, một người đã giúp Trịnh Liễu đặt quý địa.

Cổng chùa Chân Tiên. Ảnh NCCong ©2014

Đến thế kỷ XVIII chùa Báo Thiên bị di rời tới thôn An Phụ tức Phụ Khánh, tổng Tiền Nghiêm (khoảng phố Thợ Nhuộm—Lý Thường Kiệt ngày nay). Theo báo Hà Nội Mới thì chùa được đổi tên là Chân Tiên nhằm ghi nhớ nguồn gốc từ hai thôn Tiên Thị và Chân Cầm.

Cuối thế kỷ XIX, khi lấy đất xây Toà án và trại giam Hỏa Lò, thực dân Pháp đã chuyển chùa Chân Tiên và đình Phụ Khánh về phía nam đến đất làng Thể Giao (tức Thái Giao) cũng thuộc tổng Tiền Nghiêm cũ. Thành phố Hà Nội dần dần mở rộng, phố Bà Triệu được kéo dài về phía nam và chạy qua đây. Đình và chùa cố định ở đó cho đến nay.

Kiến trúc

Chùa Chân Tiên đã được trùng tu và xây lại nhiều lần. Chùa hiện nay quay mặt về hướng tây, tam quan cùng hai cổng phụ đều mở ra phố Bà Triệu. Mặt bằng xây dựng chùa được làm theo kiểu mẫu “nội Công ngoại Quốc”.

Hậu đường và gác chuông. Ảnh NCCong ©2014

Sau tam quan với gác chuông là sân trước, bên phải có vườn tháp mộ, bên trái có nhà tưởng niệm liệt sỹ. Tiền đường rộng 5 gian cửa bức bàn, kết nối với hậu cung thành hình chuôi vồ. Chùa có các điện thờ Tam bảo, thờ Quan Âm, thờ Tổ và thờ Mẫu. Hai bên tiền đường có cửa ngách thông với hai hành lang vào dãy nhà thờ và hậu cung ở quanh sân sau.

Di sản

Chùa vẫn giữ được một số mảng chạm khắc trên kiến trúc, tượng, di vật, đồ thờ tự, đồ tự khí, mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII—XIX. Hiện có 40 pho tượng tròn được tạo tác từ cuối thời Lê đến đầu thế kỷ XX. Ngoài ra cũng còn lại một số đồ quý khác như một bộ ván in gồm 237 bản khắc kinh Lăng Già Tâm Ấn và một quả chuông đồng đúc vào thời Mạc.

Trong chùa Chân Tiên có một đôi câu đối tương truyền do chính vua ban, trong đó nêu tên cả đình lẫn chùa:
“Chân Phật xuất linh quang pháp giá tùy lâm giai lạc cảnh
Tiên nhân tằng phụ khánh gia danh triệu tích tự hoàng ân”

Ban thờ Tổ. Ảnh NCCong ©2014

Ngày 2-3-1990, chùa Chân Tiên và đình Phụ Khánh (cùng trong một cụm di tích tại số 151 phố Bà Triệu) đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

©NCCông 2012-2014, Chan Tien pagoda