171 Nen pagoda

Chùa Nền (Đản Cơ Tự)

q.Đống Đas.Tô LịchTừ Đạo Hạnh

Chùa Nền xây trên nền một ngôi đền có từ thời Lý. Tên chữ: Đản Cơ Tự và Cổ Sơn Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1992). Vị trí: số 17 ngõ Chùa Nền, 2RG2+J2, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 6,1 km (hướng 9 h). Trạm bus lân cận: 1152d đường Láng.

Lược sử

Từ Đạo Hạnh 徐 道 行 (1072—1116) ra đời tại làng Láng. Về sau có một ngôi đền tên chữ là “Đản Thánh Cơ Từ” được xây trên nền nhà cũ để thờ Tăng quan Đô sát Từ Vinh và bà Tăng Thị Loan, cha mẹ thiền sư. Tương truyền khi hậu thân của Từ Đạo Hạnh lên làm vua Lý Thần Tông, ngôi đền trở thành chùa, tên chữ “Đản Cơ Tự” và "Cổ Sơn Tự". Có tên “chùa Nền” vì “Đản Thánh Cơ” có nghĩa là “Nền sinh ra Thánh”.

Chùa Nền cùng với chùa Hoa Lăng, chùa Láng nằm gần nhau và gắn bó mật thiết với chùa Thầy và Từ Đạo Hạnh. Hàng năm dân làng Láng tổ chức lễ hội kỷ niệm ngày Lý Thần Tông đăng quang. Chính hội là mùng 7 tháng 3 nhưng từ ngày mùng 5 đã bắt đầu lễ tế ở chùa Nền. Theo cổ lệ, năm nào được mùa thì có nghi thức rước tượng Thánh tăng từ chùa Láng về chùa Nền thăm tượng cha mẹ.

Tam quan chùa Nền ©NCCong 2023

Tại quyết định do bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin ký ngày 22-04-1992, chùa Nền được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Đầu năm 2005, nhà Tổ, điện Mẫu, nhà khách, vườn tháp và một số hạng mục khác đã được trùng tu. Ngôi Đại Hùng Bảo Điện đã khánh thành vào năm 2011. Từ đường vành đai Láng ô tô có thể rẽ vào con ngõ mang tên “Ngõ Chùa Nền” và chạy thẳng đến trước một cổng tam quan khá nhỏ ở dưới bóng một cây muỗm cổ thụ cao lớn. Bước qua cổng vào một sân vuông có tường bao quanh, thoạt tiên du khách sẽ thấy bên trái là tòa tiền đường 3 gian, hai bên có nhà tả hữu vu cũng 3 gian và các cổng ngách dẫn vào chùa trong. Ngay cạnh con ngõ bên trái chùa trong là toà điện Thánh, nơi thờ Từ Đạo Hạnh và cha mẹ, gồm bái đường 5 gian cùng với chính điện và hậu cung tạo thành hình chữ “Công”.

Sân trước chùa Nền ©NCCong 2023

Toà tam bảo toạ lạc trên thềm cao bao gồm tiền đường kết nối với Phật điện theo hình chữ "Đinh", bờ nóc đắp ba chữ “Đản Cơ Tự”. Sân sau có một pho tượng Quán thế âm Bồ tát trắng toát đứng nhìn về phía tây nam, nơi có bức cuốn thư đề chữ “Thanh Phong Minh Nguyệt” ở sau giả sơn. Bức cuốn thư này và vườn cảnh nhỏ xung quanh chính là bình phong áp vào hậu cung của chùa trước.

Đối diện với nhà Tổ, ở bên kia sân giữa là khu nhà thờ Mẫu, Tịnh xá và nhà Vọng. Nhà Mẫu 3 gian 2 dĩ, bên trong còn có các Ban thờ Sơn Trang và Đức Thánh Trần Triều bày cạnh Tam Tòa Thánh Mẫu. Giáp mặt khu này là một sân gạch hẹp dài song song với ngõ vào nhà Tổ và nối tiếp lối ra khu vườn rộng rãi ở phía bên phải và sau lưng Phật điện. Trong vườn có ba ngôi tháp mộ của các vị sư Tổ đã khuất. Dọc theo sân hẹp có Lầu Mẫu Cửu Trùng Thiên, Lầu Cô và Lầu Cậu.

Tam bảo chùa Nền ©NCCong 2015

Di vật

Chùa Nền bảo lưu nhiều bức hoành phi và câu đối cổ, hầu hết được viết theo thể chữ Khải. Trong hậu cung có đôi câu đối liên quan đến thần Long Đỗ là vị thành hoàng chung của Thăng Long. Thể chữ Lệ được dùng trong bức hoành phi “Công Đức Vạn Viên” ở trên Ban thờ Trần Triều và trong đôi câu đối treo hai bên điện Mẫu. Lạc khoản của hoành phi ghi xuất xứ từ Bạch Vân Động vào mùa đông năm Giáp Tý (1924).

Chùa Nền có quả chuông "Đản Thánh Cơ Chung" đúc năm 1740 và khám thờ bằng gỗ được chạm thủng vào thế kỷ XVII với các đề tài tứ linh. Trong hậu cung điện Thánh có những sắc phong tặng ngài Từ Vinh của các vua triều Nguyễn vào năm Thành Thái 3 (1891), Duy Tân 3 (1909), Khải Định 9 (1924). Ngoài ra còn có tượng Từ Đạo Hạnh và cha mẹ ngài, các ngai thờ Thánh Tổ, Thánh Mẫu và nhiều hiện vật quý khác, trong đó có bức chạm rồng rất giống bức chạm ở nhà bát giác của chùa Láng. Phong cách nói chung in dấu nghệ thuật cuối thế kỷ XIX, đầu TK XX.

Bên trong chùa Nền ©NCCong 2023

Trong số những hiện vật mới hơn của chùa Nền có bộ tượng Tam Tòa Thánh Mẫu được đặt trong tủ kính to, bên dưới có các tượng Ngọc Hoàng Thượng Đế, Ngũ Vị Tôn Ông, Hoàng Mười, Hoàng Bẩy. Dưới bệ là Hạ ban thờ Ngũ Hổ, hai bên có tượng Cô, tượng Cậu cũng ở trong hòm kính.

Di tích lân cận

171 Nen pagoda ©NCCong 2014-2015