Hai Bà Trưng (?-43)

Trong vùng Hà Nội hiện nay có hàng trăm nơi thờ phụng hai vị nữ anh hùng dân tộc đầu tiên được chính sử phong kiến phương Bắc ghi nhận. Dân ta luôn luôn nêu cao tấm gương Hai Bà Trưng dù phải trải qua hàng nghìn năm Bắc thuộc và những cuộc xâm lược sau này đi kèm chính sách xoá bỏ văn hoá Việt Nam.

Đền Hai Bà tại Mê Linh. Ảnh ©2015 NCCong

Tiểu sử

Trong sách "Hậu Hán thư", mục "Nam Man truyện", tác giả người Hán là Phạm Việp đã ghi về cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, tóm tắt như sau:
… “Người con gái Giao Chỉ là Trưng Trắc, cùng với em gái là Trưng Nhị nổi dậy đánh phá quận huyện. Trưng Trắc vốn là con gái Lạc tướng huyện Mê Linh, làm vợ của con trai Lạc tướng Châu Diên tên Thi. Trắc rất dũng mãnh, Thái Thú Giao Chỉ là Tô Định dùng pháp luật trói buộc, Trắc căm phẫn nên chống lại. Các quận Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố, người Man, Lý đều hưởng ứng. Trưng Trắc chiếm được 65 thành, tự lập làm vua. Thứ sử Giao Chỉ và các Thái Thú chỉ còn biết tự vệ. Hoàng đế nhà Đông Hán là Quang Vũ xuống chiếu, ra lệnh cho Trường Sa, Hợp Phố, Giao Chỉ chuẩn bị xe, thuyền, sửa chữa đường sá, cầu cống, khai thông các khe suối, tích trữ lương thực. Năm thứ 18, sai Phục Ba tướng quân Mã Viện, Lâu Thuyền tướng quân Đoàn Chí đem hơn một vạn quân ở Trường Sa, Quế Dương, Linh Lăng, Thương Ngô tới đánh”…

Tượng voi đền Đồng Nhân. Ảnh ©2015 NCCong

Sử cũ thường xác định An Dương Vương và nước Âu Lạc bị tiêu diệt năm 207 TCN. Sử hiện đại căn cứ theo ghi chép của Sử ký Tư Mã Thiên là Triệu Đà diệt Âu Lạc "sau khi Lã Hậu mất", tức khoảng năm 179 TCN. Triệu Đà diệt Âu Lạc xong chia làm 2 quận Giao Chỉ và Cửu Chân.

Năm 111 TCN, nhà Hán diệt nhà Triệu, chiếm được Nam Việt và chia làm chín quận là Nam Hải, Thương Ngô, Uất Lâm, Châu Nhai, Đạm Nhĩ, Hợp Phố, Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam, có trị sở tại Long Biên. Riêng đối với quận Nhật Nam, khi Lộ Bác Đức đánh bại nhà Triệu, lãnh thổ Nam Việt chưa bao gồm quận này (từ Quảng Bình tới Bình Định bây giờ). Quận Nhật Nam chỉ hình thành sau khi các quan cai trị Giao Chỉ người Hán tiến xuống thu phục các bộ tộc phía Nam dãy Hoành Sơn.

Đàn thề trước đền Hát Môn. Ảnh ©2015 NCCong

Theo tổ chức hành chính nhà Hán thì trong huyện có thành. Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng thu về 65 thành, tức là giải phóng toàn bộ 9 quận. Nhà Hán thành lập bộ Giao Chỉ (mang tên quận chủ đạo), thủ phủ cũng đóng tại thành Luy Lâu thuộc quận Giao Chỉ. Như thế trung tâm thống trị của nhà Hán đối với bộ Giao Chỉ là tại quận Giao Chỉ. Sự thống trị đó với các quận không hoàn toàn giống nhau. Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng bắt đầu từ huyện Mê Linh, thuộc quận Giao Chỉ, tức là trên lãnh thổ Việt Nam hiện nay. Như thế trung tâm cuộc khởi nghĩa cũng ở quận Giao Chỉ và cơ quan đầu não của bọn thống trị cũng bị đánh bại tại đây. Thủ phủ của bộ Giao Chỉ được giải phóng. Từ đó phong trào lan rộng ra các quận, tiến tới hoàn toàn giải phóng 65 thành thuộc 9 quận, bao gồm từ Lưỡng Việt tới Mũi Nậy.

Di tích liên quan

• Đền Đồng Nhân: 2V64+V6, Đồng Nhân, Q. Hai Bà Trưng.
• Đền Hát Môn: 4JJ6+2H, Hát Môn, H. Phúc Thọ.
• Đền Mê Linh: 5P4M+8X, thôn Hạ Lôi, H. Mê Linh.

©NCCông 2013-2015, Two Sisters Trung (?-43)