334 Tu Khoat pagoda
Chùa Tự Khoát (Hưng Phúc Tự)
nhà Lýh.Thanh Trìs.Tô LịchChùa làng Tự Khoát tương truyền có từ thời Lý. Tên chữ: Hưng Phúc Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1988). Vị trí: WVG3+6P, thôn Tự Khoát, xã Ngũ Hiệp, Thanh Trì, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 12 km (hướng 6 h). Trạm bus lân cận: Đối Diện Công Ty CP XNK Vật Tư Nông Nghiệp - Ngũ Hiệp, Cổng nhà thờ thôn Tự Khoát.
Lược sử
Du khách từ ga trung tâm Hà Nội xuôi thẳng xuống quốc lộ QL1A, đến ngã ba gần Ngọc Hồi thì rẽ trái theo tỉnh lộ TL70B đi khoảng 200m qua trạm dừng bus 08 rồi tiếp tục độ 100m nữa sẽ thấy con đường Lưu Phái bên tay trái là lối vào chùa Tự Khoát. Chùa có tên chữ Hưng Phúc Tự, tọa lạc ở đầu thôn Tự Khoát, xã Ngũ Hiệp, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.
Theo truyền thuyết, dưới thời Lý có hai chị em công chúa Từ Thục và Từ Huy xuất gia tu hành ở am Đông Phù thuộc vùng Ngũ Hiệp. Hai bà đã chia ruộng đất cho dân nghèo và giúp họ vốn liếng để trồng lúa, trồng dâu, mở lò rèn... Khi vua cha gọi về triều để gả cho thổ hào vùng biên giới, hai bà nhất quyết không tuân lệnh. Nhà vua nổi giận cho đốt am nhằm triệt chỗ nương thân của con, song hai bà được dân làng Tự Khoát đón về, dựng lại am trên gò Trúc Lĩnh, rồi mở mang am thành chùa, nên gọi là Tự Khoát (chùa rộng mở). Hai bà hóa tại chùa vào ngày 15 tháng Ba âm lịch, được nhân dân cả vùng thờ phụng trong mật thất.
- Tượng thờ hai công chúa Từ Thục, Từ Huy
Sử cũ còn ghi: đầu năm 1789, hoàng đế Quang Trung đích thân chỉ huy cánh quân Tây Sơn vây hãm rồi đại phá đồn Ngọc Hồi, tiến về giải phóng Thăng Long. 200 năm sau, cách chùa Tự Khoát chừng 700m, một Đài chiến thắng khá lớn đã được dựng lên để kỷ niệm trận đánh oai hùng. Dân sở tại cho biết ở gần miếu Tự Khoát còn lưu danh gò Mả Ngô tức là cái gò chôn xác giặc Thanh bị chết trong dịp ấy.
Năm 1988, chùa Tự Khoát được xếp hạng Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
Kiến trúc
Được biết chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu lớn nhỏ vào các năm 1830, 1865, 1907, 1939 và 1995. Sau lần sửa chữa tôn tạo hồi đầu thế kỷ XXI, dáng vẻ chùa nhìn chung mang đậm phong cách nghệ thuật kiến trúc của cuối thời Nguyễn, mặc dù có sự thay đổi và bổ sung thêm một gác chuông kiểu phương đình 8 mái ở khu vực bên tả. Chùa quay mặt về hướng Nam, nhìn ra một hồ sen nhỏ hình vuông. Từ đường làng có lối đi rộng rãi vào cổng ngách mới mở ở bên hữu tam quan.
- Hồ sen chùa Tự Khoát. ©NCCong 2023
Tam quan được xây dựng năm 1939, phía trên cửa giữa có một ngọn tháp bát giác cao 5 tầng, hai bên là 2 trụ biểu và 2 cửa phụ cao 2 tầng với 8 mái đắp giả ngói ống. Tháp này tuy cùng kiểu dáng nhưng kích thước và số tầng đều nhỏ hơn so với ngọn tháp ở chùa Ngọc Hồi gần đó. Sau cổng là sân rộng, bày vạc đá và đôi nghê đá phía trước hòn non bộ. Bên tay trái có giếng to rồi đến vườn tháp mộ của các vị sư trụ trì đã quá cố. Bên phải có các cổ thụ, vườn cau và một đàn tràng nhỏ xây cao.
Phía sau hòn non bộ là sân chùa chính, bên trái có nhà Tổ mới trùng tu rộng 5 gian, thờ tượng 2 công chúa Từ Thục và Từ Huy. Chùa chính được xây theo mô hình “chữ Công”, bao gồm tiền đường 5 gian, thiêu hương 2 gian và thượng điện 5 gian. Ngoài ra còn có nhà thờ Mẫu, nhà khách và khu nhà Tăng dựa lưng vào một cái hồ dài hình chữ nhật ở bên tay trái.
- Sân chùa Tự Khoát. Photo ©NCCong 2023
Di vật
Chùa Tự Khoát bài trí 52 pho tượng tròn theo Phật giáo Bắc tông. Trên các tầng của thượng điện tính từ trong ra là các bộ tượng Phật tam thế, Di Đà tam tôn, Như Lai, Di Lặc, Thích Ca sơ sinh (Cửu Long) với tượng Nam Tào, Bắc Đẩu ở hai bên. Ngoài tiền đường, sát tường hậu và ở hai bên có bày các tượng Tuyết Sơn, Quan Âm tống tử, Hộ pháp Khuyến Thiện và Trừng Ác. Gân tường hồi còn đặt các tượng Giám Trai, Đức Ông và ban thờ hậu. Dọc thiêu hương bày bộ tượng Thập điện Diêm Vương.
Ngoài tượng công chúa Từ Thục và Từ Huy ra, trong chùa hiện còn giữ được nhiều cổ vật khác như 02 con rồng đá ở trước cửa, 01 quả chuông, 03 tấm bia đá, cùng kiệu rước, long ngai, bát hương và các hoành phi, câu đối…. Hầu hết các hiện vật này đều mang nét đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc và trang trí từ thời Lê trung hưng đến thời Nguyễn.
- Trong chùa Tự Khoát. Photo ©NCCong 2023
Di tích lân cận
- Chùa Bất Nhiễm: thôn Thọ Am, xã Liên Ninh.
- Chùa Lưu Phái: thôn Lưu Phái, xã Ngũ Hiệp.
- Chùa Ngọc Hồi: thôn Ngọc Hồi, xã Ngọc Hồi.
- Đền Om: 18 Ngũ Hiệp, cầu vượt Tự Khoát.
- Đình Thọ Am: thôn Thọ Am, xã Liên Ninh.
- Đình Ngọc Hồi: thôn Ngọc Hồi, xã Ngọc Hồi.
334 chua Tu Khoat ©NCCông 2014-2023