343 Cong Duc street

Phố Cổng Đục

Sommaire

Giới thiệu
Di tích lân cận

Phố Cổng Đục dài 110m, đi từ ngã ba Hàng Mã xuôi xuống ngã ba Hàng Vải. Nay thuộc: phường Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 850m (hướng 10h). Trạm bus lân cận: cuối các phố Hàng Cót (xe 01), Hàng Lược (31), đoạn giữa phố Phùng Hưng (01, 18, 23)

Giới thiệu

Phố Cổng Đục ở trên địa phận của thôn Tân Lập—Tân Khai, thuộc tổng Tiền Túc (sau đổi là Thuận Mỹ), huyện Thọ Xương cũ. Thôn này được hình thành dưới thời Nguyễn vào năm 1822. Tên phố ban đầu là Hàng Cuốc. Sau khi thành Hà Nội bị Pháp chiếm năm 1882 mới sinh ra tên Cổng Đục.

Nghe nói có tên Cổng Đục vì quân Pháp đục phá tường thành phía đông để lấy lối ra vào tiện cho việc mua bán hoặc đi chơi cho gần hơn lối cổng chính. Một thuyết khác, khó tin hơn, lại nói rằng Cổng Đục được mở từ năm 1226 để quân Trần đưa thi hài Lý Huệ Tông (vị vua cũ bị ép nhường ngôi và đi tu ở chùa Chân Giáo) ra ngoài thành cổ an táng.


Đầu phố Cổng Đục. Ảnh: NCCong ©2017

Đây là một phố nhỏ hẹp xây dựng trên đất xóm nghèo cũ, vì được quy hoạch cải tạo từ cuối thế kỷ XIX nên không còn những mái nhà kiểu truyền thống. Người Pháp gọi là Ruelle des Etoffes (tức "ngõ Hàng Vải") nhưng dân ta vẫn quen gọi là phố Cổng Đục. Từ sau khi Nhật đảo chính Pháp năm 1945, thị trưởng Hà Nội Trần Văn Lai đã chính thức hóa tên gọi này.

Hai đầu phố Cổng Đục là tường bên của những ngôi nhà to thuộc phố Phùng Hưng. Trong phố có nhà cụ Trần Văn Kính đồng thời là trụ sở hội Quảng Thiện, một hội thiện chuyên lo ma chay cho hội viên. (Nghĩa trang Quảng Thiện đặt ở vùng Bắc Thanh Xuân, đến những năm 1960 mồ mả nơi đây đã được di chuyển lên Bất Bạt để lấy đất xây cụm công nghiệp cao su—xà phòng—thuốc lá Thượng Đình.)

Tại đoạn giữa phố Cổng Đục còn có mấy ngôi nhà rộng rãi khác; nhưng chỉ là nhà 2 tầng, trong đó có một villa nhỏ kiểu cũ (số 16). Có hai dãy nhà 2 tầng, một dãy ở bên số lẻ từ số 1 đến số 9, giáp phố Hàng Vải, và một dãy bên số chẵn từ số 18 đến số 28, giáp phố Hàng Mã (mới). Hai dãy này gồm nhiều gian chứng tỏ là của một số ít chủ đất làm nhà cho thuê.

Ngày nay con phố nhỏ vẫn giữ được vẻ kín đáo và yên lặng, gần như tách biệt khỏi sự tấp nập và ồn ào của những khu sầm uất gần ngay đấy. Trong phố, nhiều ngôi nhà đã được tân trang, các quán trà chanh, bánh ngọt, khoai lắc phô-mai mới đây đã mọc lên và có chút tiếng tăm. Nhưng điều thu hút du khách đến nơi này có lẽ chủ yếu là ở cái tên nghe lạ tai: phố Cổng Đục.

Di tích lân cận

Chùa Pháp Bảo Tạng: số 44 phố Hàng Cót.
Chùa Thái Cam: số 16c phố Hàng Gà.
Đền Tam Phủ, đình Ngũ Giáp: số 52-54 phố Hàng Cót.
Đình Đông Thành: số 9 phố Hàng Vải.
Đình Tân Khai: số 44 phố Hàng Vải.