Chùa Đức Viên (Hồng Đức Tự)

Chùa Đức Viên có từ thế kỷ XIX. Tên chữ: Hồng Đức Tự. Xếp hạng: Di tích thành phố (2003). Vị trí: 2V84+X4, số 4 Trần Xuân Soạn, P. Ngô Thì Nhậm, Q. Hai Bà Trưng, TP Hà Nội. Cách Ga Hà Nội: 2,1 km (hướng 4 h). Trạm bus lân cận: 52 Ngô Thì Nhậm và Đd 29 Hàn Thuyên (xe 23), 77 Lò Đúc (04, 23, 30), 36 Tăng Bạt Hổ (04, 18, 42, 44), 16 và 35 Trần Hưng Đạo (03a, 23, 35a, 43).

Lược sử

Chùa Đức Viên tức Hồng Đức Tự là ngôi chùa của thôn Hương Viên (sau đổi thành thôn Phương Viên rồi Đức Viên). Thôn này vốn thuộc tổng Tả Nghiêm, huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội; được thành lập từ đầu thế kỷ XIX dưới triều vua Minh Mệnh. Cổng chính hiện nay mở ra phía đầu phố Trần Xuân Soạn, cổng bên ở phía đầu phố Lò Đúc.

Đối diện cổng chùa (tức đầu ngã phố Lê Ngọc Hân — Trần Xuân Soạn) xưa kia có ngôi đình làng Phương Viên, bên trong thờ Chu Văn An. Đình này bị dỡ bỏ vào thế kỷ XX dưới thời Pháp thuộc, bài vị cùng nhiều đồ tế khí được nhân dân đưa sang chùa để tiếp tục thờ. Nơi thờ chính vẫn ở quê hương của Chu Văn An tại làng Huỳnh Cung, thuộc xã Tam Hiệp, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội. (Xem thêm bài Đền Chu Văn An)

Chùa Đức Viên. Photo ©NCCong 2015

Năm 2003, chùa Đức Viên đã được UBND TP Hà Nội xếp hạng Di tích lịch sử - văn hoá của thành phố.

Kiến trúc

Tam quan mới của chùa Đức Viên ngày nay bao gồm 5 cửa gỗ, xây bằng gạch để trần, tháp chuông ở giữa cao 3 tầng, hai bên đối xứng không hoàn toàn. Tam quan cũ sau khi đại trùng tu vẫn giữ kiểu dáng cũ, gồm 3 cửa độc lập với 2 tầng 8 mái lợp ngói ống giả và 4 trụ biểu nhỏ, tất cả quét vôi màu xám nhạt.

Vỉa hè đoạn phố này khá hẹp, chỉ sâu khoảng 3m. Du khách thường vào thăm chùa qua lối cổng bên trái của tam quan cũ, thoạt tiên sẽ thấy một lối đi vào sân sau dẫn đến tất cả các nếp nhà trong, còn bên phải là sân trước tiền đường nằm dưới bóng các cổ thụ.

Cổng chính chùa Đức Viên. Photo ©NCCong 2015

Chùa chính bao gồm toà tiền đường 5 gian và toà thượng điện 3 gian, kết nối với nhau thành hình “chữ Đinh”. Trong tiền đường cũng như trong thượng điện có treo những bức đại tự, câu đối chữ Hán,…. Các bộ cửa võng cầu kỳ được sơn son thếp vàng lộng lẫy và trang trí bằng các kỹ thuật chạm thủng, chạm lộng theo phong cách nghệ thuật của thời Nguyễn.

Nhà Tổ 3 gian là nơi thờ Đạt Ma sư tổ và các vị sư từng trụ trì chùa. Nhà Mẫu 5 gian gồm 2 nếp nhà song song làm thành hình “chữ Nhị”, thờ Tam tòa Thánh Mẫu và vua cha Ngọc Hoàng. Bên phải còn bày ban thờ Mẫu Thượng Ngàn và 12 cô Sơn Trang, bên trái bày ban thờ đức Thánh Trần Hưng Đạo.

Cổng hậu chùa Đức Viên. Photo ©NCCong 2015

Di vật

Hệ thống tượng tròn trong chùa Đức Viên gồm trên 50 pho. Đáng chú ý là các bộ tượng Tam Thế Phật, A Di Đà Tam tôn, Tứ Thiên vương…. Tại tiền đường còn có 1 ban thờ danh thần Chu Văn An như thành hoàng làng Phương Viên. Nhà chùa còn lưu giữ được một bản thần phả sao chép sự tích về ngài, 5 tấm bia đá, một chuông đồng đúc năm Thành Thái thứ 2 (1890) ghi việc công đức của 3 thôn Phương Viên, Thành Môn, Hành Hương và ca ngợi cảnh chùa linh thiêng…

Các mảng gỗ trong nhà Mẫu cũng như nhà Tổ được chạm khắc tinh tế với đề tài tứ quý và trên các cánh cửa kiểu bức bàn là các hình chạm dơi, chim muông, cây hoa…. Các pho tượng đặt bên trong cùng các hoành phi, câu đối đều có số lượng lớn, được tạo tác tinh xảo và mang giá trị nghệ thuật cao.

Gác chuông chùa Đức Viên. Photo ©NCCong 2015

Đặc biệt, trong chùa còn có một bài vị lớn mang niên đại Tự Đức thứ 27 (1825), kích thước lớn 150x250cm, trên đó có chạm khắc cầu kỳ và ghi tên họ của nhiều gia tộc đã đóng góp công đức tu tạo chùa.

Di tích lân cận

• Chùa, đền, đình Hòa Mã: số 3 phố Phùng Khắc Khoan.
• Chùa Hàm Long: ngõ 18 phố Hàm Long.
• Chùa Tổ Ông: ngõ 95B phố Lò Đúc.
• Chùa Vân Hồ (Linh Thông Tự): số 40 phố Lê Đại Hành.
• Đền Cơ Xá: số 4 phố Nguyễn Huy Tự.
• Đền, đình Đông Hạ: số 30 ngõ Huế.
• Đền, đình Đồng Nhân: số 12 phố Hương Viên.

©NCCong 2015, Duc Vien pagoda