585 Hien Quang pagoda 灦光寺

CHÙA HIỂN QUANG (THÔN TRUNG)

h.Gia Lâmnhà Lýsông Đuống

Chùa thôn Trung có từ thế kỷ XI. Tên chữ: Hiển Quang Tự 灦光寺 (cùng tên với chùa thôn Hạ). Xếp hạng: Di tích quốc gia (1993). Vị trí: 3WCH+8P, Dương Hà, Gia Lâm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 15km (hướng 3h). Trạm bus: 44 Hà Huy Tập.

Lược sử

Chùa thôn Trung nằm ven dòng sông Đuống (Thiên Đức), xưa thuộc địa phận xã Hạ Dương, huyện Đông Ngàn, phủ Từ Sơn, trấn Kinh Bắc, ngày nay là xã Dương Hà, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội. Chùa được xây dựng trên khu đất cao ráo vốn là phế tích của một ngôi miếu cổ có tên Đổng Linh Từ.

Tương truyền vào đầu thời kỳ nước ta bị Bắc thuộc lần thứ nhất, có ông Hà Vi Hưng người ở vùng Đường Lâm hành hương cùng vợ đến miếu Đổng Linh Từ dâng lễ cúng để cầu tự. Đến ngày 9 tháng Hai (âm lịch) vợ ông là bà Đậu Thị Loan sinh được một bé trai khôi ngô khoẻ mạnh, ông bà bèn đặt tên Hà Uyên.

Tam quan chùa Hiển Quang. Photo ©NCCông 2022

Hà Uyên lớn lên học giỏi, có tài thao lược, theo Hai Bà Trưng giúp cầm quân đánh đuổi giặc phương Bắc do thái thú Tô Định cầm đầu. Khi dẹp giặc xong, ngài trở về thôn Trung tôn tạo lại miếu Đổng Linh Từ, nơi sau này nhà Lý cho xây chùa Hiển Quang. Khi mất đi, ngài được dân thờ làm Thành hoàng ở đình thôn Trung, xã Dương Hà và được các triều đại sắc phong là Trung đẳng phúc thần.

Vị sư đầu tiên trụ trì chùa Hiển Quang tên là Huyền Trang đại sư, đã mất ngày 13 tháng 3, được dân tưởng nhớ dựng bia phụng thờ. Tấm bia có bốn mặt khắc dòng chữ Hán “Cao Tôn Hoàng Đế - Cửu Thiên Huyền Nữ - Huyền Trang Đại Sư - Hiển Quang Phụng Tự” và ghi niên đại Lý Thái Tông, tức là đầu thế kỷ XI. [Vua Lý Thái Tông 李太宗 sinh năm 1000 mất năm 1054, tên chữ là Lý Phật Mã 李佛瑪].

Sân chùa Hiển Quang

Trải qua 9 thế kỷ, chùa đã nhiều lần được trùng tu. Vào năm 1656 đời nhà Lê, có ông Đỗ Công Thông người ở thôn Trung làm quan trong triều đến chức Tư Lễ Giám chủ trì Điện Kính Thiên. Ông và vợ là Ngô Thị Ngọc Hy đã bỏ tiền bạc ra tu bổ chùa Hiển Quang, lại hiến 10 mẫu 6 sào cho nhà chùa để lấy tiền dầu đèn thờ cúng Phật...

Trong những năm 1965-1972, chiến tranh do Không quân Mỹ tiến hành đã tàn phá một phần huyện Gia Lâm. Đặc biệt năm 1971, đê sông Đuống bị vỡ, chùa Hiển Quang ngập lụt, tượng Phật và đồ pháp khí trôi theo dòng nước lũ. Cuối thế kỷ XX nhân dân thôn Trung đã xây dựng lại chùa Hiển Quang trên nền đất cũ có từ thời xưa với tiền đường 3 gian tường hồi bít đốc tay ngai và hậu cung sâu 2 gian, kết nối theo hình “chữ Đinh”.

Thuỷ đình chùa Hiển Quang. Photo ©NCCông 2022

Ngày 11-05-1993 chùa [và đình] thôn Trung đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc - nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc và di vật

Năm 2001, vị sư trụ trì đã cùng nhân dân thôn Trung khởi công tu tạo chùa Hiển Quang. Khu chùa mới có tam quan, sân và chùa chính. Toà tiền đường 5 gian kết nối với thượng điện theo hình “chữ Đinh”, bên trong bài trí hệ thống tượng Phật giáo Bắc tông và hoành phi, câu đối, cửa võng, v.v.. Bên ngoài chùa chính còn có thuỷ đình và nhà Mẫu với tiền tế 3 gian.

(Lưu ý là cùng trong xã Dương Hà còn có một ngôi chùa Hiển Quang khác nằm ở thôn Hạ và đã được đại trùng tu vào năm 2015).

Bia cổ chùa Hiển Quang

Trong chùa Hiển Quang còn lưu giữ được một số pho tượng mang đậm phong cách nghệ thuật điêu khắc thế kỷ XIX và các đồ tế khí có cùng niên đại. Lại có một tấm bia trùng tu ghi niên hiệu Chính Hoà đời vua Lê Hy Tông (1671-1675).

Di tích lân cận

585 - chua Hien Quang ©NCCông 2021