678 Dan Tham community hall

Đình Đan Thầm

h.Thanh Oainhà Lýsông Nhuệ

Đình làng Đan Thầm có từ thế kỷ XVII. Thờ thành hoàng: Hai bà quý tộc thời Lý. Lễ hội: Rằm tháng Hai âm lịch. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1999). Vị trí: WR63+V2 thôn Đan Thầm, xã Mỹ Hưng, H. Thanh Oai, TP Hà Nội. Cách Ga Hà Nội: 19 km (hướng 7h). Trạm bus lân cận: Cầu Khê Tang (xe 103a, 103b).

Địa lý

Thôn Đan Thầm có trên 130 hộ và gần 600 nhân khẩu, về hành chính thuộc xã Mỹ Hưng, huyện Thanh Oai, TP Hà Nội. Xã Mỹ Hưng có diện tích 6,29 km², dân số năm 1999 là 5.368 người, mật độ dân số đạt 853 người/km². Thời nhà Lý gọi là Kẻ Nai, tên chữ Đan Nê. Có câu ngạn ngữ "Thúng làng Sái, gái làng Hạ (Thượng Phúc), mạ làng Nai, trai làng Gùn (Siêu Quần)" ý nói dân làng Đan Thầm giỏi nghề trồng lúa.

Dân Kẻ Nai ban đầu tập trung tại khu vực cánh đồng Vạt, về sau chuyển về sống ở trong khu đất có thế "voi phục", ven bờ bên phải sông Nhuệ. Đối diện bên bờ bên kia là thôn Siêu Quần, thuộc xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì. Sông Nhuệ đến đây hợp lưu với sông Tô Lịch, kênh Hòa Bình và một con ngòi (nghe nói xưa là sông Đỗ Động), cho nên vào mùa mưa thường gây ngập nặng cả xã Mỹ Hưng.

Đại đình Đan Thầm. Photo NCCong ©2018

Kể cả khi nước rút, dân xã Mỹ Hưng muốn vào nội thành cũng chỉ có 2 cách: hoặc đi vòng gần 30 km qua đường huyện Thanh Oai, hoặc phải vượt sông Nhuệ bằng đò Đan Thầm. Năm 2013 UBND TP Hà Nội đã cho làm đường bê tông và xây cầu để giảm bớt khó khăn của một xã có tới 19% là hộ nghèo. Văn chỉ, đình, chùa nằm liền kề đê cũng được xây kè bảo vệ trong dự án tiêu úng của thành phố. Gần đây phía tây làng có thêm đường trục phía nam Hà Nội nên giao thông càng thuận tiện.

Lược sử

Đình Đan Thầm xây dựng vào thế kỷ XVII trên nền ngôi đền thờ hai bà quý tộc nhà Lý có công lớn với dân làng. Tương truyền, xưa có ông bà Triệu Quang, Nguyễn Thị Huy đi lễ chùa gặp hai con rắn bị đàn rết cắn chết đã thuê người chôn cất cẩn thận. Một thời gian sau bà vợ sinh hai con gái. Càng lớn hai cô càng xinh đẹp, tài đức vẹn toàn. Vua Lý tuyển vào cung rồi phong bà chị làm Tả hoàng hậu Quế nương, bà em làm Hữu quý phi Hoa nương.

Cổng đình-chùa Đan Thầm. Photo NCCong ©2018

Một lần vua cùng hai bà du ngoạn đến đầu làng Đan Nê thấy cảnh sông nước hữu tình bèn truyền dựng hành cung ở đầu làng, được coi là khu đất đầu voi. Hai bà đã góp tiền để tu bổ ngôi chùa Hưng Long ở cuối làng; rồi thấy dân đói khổ, phong tục không thuần nên xin nhà vua được ở lại dạy dân cách trồng dâu nuôi tằm và làm nghề nông. Sau đó, hai bà được vua ban cho Đan Nê làm trang ấp.

- Đình và chùa Đan Thầm. Panorama ©NCCong 2018

Về cuối đời hai bà cùng hoá thành hai dải lụa điều theo gió bay về trời ngày 7 tháng Chạp. Vua vô cùng thương xót, làm tang lễ chu đáo và lập đền thờ ngay bên cạnh chùa Hưng Long. Do kị húy nên trong làng từ đó không ai được trùng tên cha, mẹ của hai bà cũng như tên của hai bà. Cả khi nói cũng gọi trại đi như “quang” thành “quông”; “hoa” thành “huê”, “quế” thành “quý”, v.v..

Sân đình Đan Thầm. Photo NCCong ©2018

Kiến trúc và di sản

Đình và chùa Đan Thầm nằm đúng mỏm đất hình góc vuông tạo ra bởi vì con sông Nhuệ ở đoạn đó chảy về phía đông rồi bỗng ngoặt xuống phía nam. Đình quay về phía đông nam đón gió nồm. Phía bên phải sân đình là cổng chung cho cả ngôi chùa Hưng Long. Cổng này nhìn qua ao về phía tây nam và mở ra con đường làng, được xây kiểu nghi môn gồm 4 trụ biểu đắp các câu đối chữ Hán.

Phía trước sân đình là cổ thụ và vườn đất ven bờ sông Nhuệ. Bên kia sông là ngôi chùa Linh Ứng của làng Siêu Quần. Toà tiền tế 5 gian, xây kiểu tường hồi bít đốc tay ngai, bên trong trang trí đơn giản. Đại đình kết nối với hậu cung 3 gian, mặt bằng xây dựng có hình chuôi vồ. Lễ hội đình làng được nhân dân địa phương tổ chức vào ngày Rằm tháng Hai âm lịch hằng năm. Trong dịp này có diễn ra đám rước kiệu thành hoàng và các trò vui dân gian.

Bên hông đình Đan Thầm. Photo NCCong ©2018

Năm 1999, đình [và chùa] Đan Thầm đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

©NCCông 2020, Dan Tham community hall