Chợ Đồng Xuân

Chợ Đồng Xuân có các cửa mở ra 4 phố: Đồng Xuân, Hàng Khoai, Nguyễn Thiện Thuật, Cầu Đông. Vị trí: Phố Đồng Xuân, 2RQX+7R, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 2km (hướng 1h). Trạm bus lân cận: 22c Hàng Lược (xe 31), 50 Hàng Cót (01, 36), 80 Trần Nhật Duật (03, 11, 14, 18, 22a, 23, 34, 86), 373 Hồng Hà (03, 11, 24, 34, 55)

Lược sử

Chợ Đồng Xuân—Bắc Qua ngày nay với diện tích hơn 14.000 m2 và trên 2000 hộ kinh doanh nhiều ngành nghề khác nhau, là trung tâm bán buôn hàng hoá lớn nhất của thành phố Hà Nội. Trước kia, mặt chợ phía phố Đồng Xuân (xưa tên là phố Hàng Gạo) từng có 5 mái vòm nhìn rất đẹp, sau vụ cháy ngày 14-7-1994 mặt này được xây lại với 3 mái vòm.

Khu vực phía đông bắc gọi là chợ Bắc Qua, khu phía tây nam gọi là chợ Đồng Xuân. Thực ra toàn bộ ngôi chợ vốn chỉ là một siêu thị lớn, nhưng do phía đông bắc chợ là nơi buôn bán chủ yếu những mặt hàng thực phẩm và rau quả nông sản của các vùng bên bờ bắc Sông Hồng mang qua, vì thế có tên là chợ Bắc Qua.

Quãng cuối phố Đồng Xuân từng nổi tiếng vì có chợ Cầu Đông và cây cầu đá cùng tên. Cầu này bắc qua khúc sông Tô Lịch ở phía đông của Long thành xưa, dấu tích nay chỉ còn ở tên ngôi chùa và tên phố Cầu Đông.

Chợ Đồng Xuân phía tây bắc. Ảnh ©NCCông 2012

Chợ Cầu Đông ban đầu chỉ là các nhà tạm để che mưa nắng. Giữa năm 1889 thực dân Pháp cho san lấp các hồ ao và khúc sông Tô Lịch từ cửa sông Nhị Hà trở vào đến chân tường thành Hà Nội, tạo nên một bãi đất rộng hàng chục hecta. Quanh đất này có sẵn các phố cũ đông đúc dân cư với chùa Hòe Nhai, quán Huyền Thiên ở phía bắc và chùa Cầu Đông, đền Bạch Mã ở phía nam.

Bãi đất nói trên lại ở gần bến sông Hồng nên trở thành địa điểm lý tưởng cho việc xây dựng một khu đô thị kiểu mới với chợ búa tập trung. Chợ mới này được xây ở ngay phía đông nam ngôi đình làng Đồng Xuân. Nhà thầu Poinsard Veyret cung cấp phần khung thép và mái, còn một nhà thầu khác đảm nhận thi công. Chợ lúc đầu được thiết kế đơn giản với các bộ khung bằng sắt, lợp tôn, diện tích khoảng 6500 m2. Toàn bộ gồm 5 dãy nhà và được phân theo các vòm cuốn ở mặt tiền, bên trong phân cách bởi đường đi giữa các vòm.

Chợ Đồng Xuân phía tây nam. Ảnh ©NCCông 2012

Thuận lợi về giao thông và dân cư, từ khi xây xong cầu Long Biên thì chợ Đồng Xuân trở thành tụ điểm buôn bán sầm uất nổi tiếng cả Bắc kỳ, nhanh chóng thu hút được sự chú ý của giới thương nhân nước ngoài, nhất là từ Pháp, Tây Ban Nha, Ấn Độ... thường xuyên qua lại buôn bán. Cùng với việc duy trì các phố buôn bán và sản xuất hàng thủ công truyền thống như Hàng Chiếu, Hàng Giấy, Hàng Đậu... Đồng Xuân cũng là nơi đặt văn phòng thương mại của nhiều công ty. Đồng Xuân không những là đầu mối phân phối, buôn bán hàng hoá mà còn là trung tâm chỉ đạo các hoạt động kinh tế của Hà Nội và chi phối cả Bắc kỳ.

Trước kia hai chợ cũ vẫn thường họp ở cạnh đền Bạch Mã và bến Cầu Đông, sau được dời về khu đất trước cửa Chùa Quán Huyền Thiên (chợ Huyền Thiên), tại đây cũng có sẵn một chợ nhỏ, sau khi chợ chính xây dựng xong thì tất cả chuyển về đấy, tức chợ Đồng Xuân hiện nay. Chợ họp trong tất cả các phố buôn bán: phố Hàng Đồng, phố Hàng Chiếu, phố Bát Sứ, phố Thuốc Bắc, chiếm một khoảng dài đến 2km. Phố Hàng Giấy là nơi tiêu thụ sản phẩm giấy của các phường Bưởi, Trích Sài... Việc mua bán gạo, ngô, khoai, sắn... được tập trung chủ yếu ở phố Hàng Khoai, Hàng Đậu.

Chợ Đồng Xuân năm 1926

Sau khi chợ Đồng Xuân được xây dựng thì hầu hết hàng hoá được đem vào bán trong chợ. Tuy vậy các phố xung quanh vẫn diễn ra các hoạt động buôn bán của các cửa hiệu gia đình. Do điều kiện giao thông thủy, bộ đều thuận lợi nên các nhà buôn ở Thanh-Nghệ kéo ra, thuyền bè trên miền ngược theo Sông Hồng xuôi xuống và dân các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ đổ về mang theo đủ loại hàng hoá làm cho không khí buôn bán ở Đồng Xuân ngày càng thêm tấp nập.

Năm 1946, cảnh chợ búa phồn vinh đã tạm bị đứt quãng bởi tiếng súng xâm lược trở lại của thực dân Pháp. Tiểu đoàn 101 Đồng Xuân bao gồm những người “Cảm tử cho Tổ quốc quyết sinh” đã chiến đấu dũng mãnh trong lòng Hà Nội suốt “60 ngày đêm khói lửa”. Trận đánh ngày 14-2-1947 là bản anh hùng ca đầu tiên đã ghi vào lịch sử Hà Nội một dấu son mới và về sau được dựng tượng đài kỷ niệm tại chỗ trên phố Đồng Xuân.

Chợ Đồng Xuân năm 1952. Tranh: Lê Văn Xương

Panorama

• Phía bắc chợ Đồng Xuân. Panorama ©NCCong 2012
• Phố Đồng Xuân. Panorama ©NCCong 2012
• Tượng đài Cảm tử quân Đồng Xuân. Panorama ©NCCong 2012

Di tích lân cận

• Chùa Cầu Đông: số 38b phố Hàng Đường.
• Chùa Quán Huyền Thiên: số 54 phố Hàng Khoai.
• Chùa Vĩnh Trù: số 59 phố Hàng Lược.
• Đình Đức Môn: số 38a phố Hàng Đường.
• Đình Thanh Hà: số 10 phố Ngõ Gạch.

©NCCông 2012-2018, Dong Xuan market