Đình Cấn Thượng

Đình thôn Cấn Thượng có từ thế kỷ XVII. Thờ thành hồng: 3 vị tướng của Thục Phán. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1995). Vị trí: XJ27+JG, xã Cấn Hữu, Quốc Oai, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 33km (hướng 8h). Trạm bus lân cận: Trước Ngã 4 Cấn Thượng - TL 421B (xe 116), Nhà Văn Hóa Thôn Cấn Thượng - TL 421B (xe 87)

Địa lý

Thôn Cấn Thượng thời Lê thuộc xã Kinh Xá, tổng Cấn Xá, huyện An Sơn, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Nam Thượng (sau nhà Nguyễn đổi thành tỉnh Sơn Tây). Năm 1945 thôn Cấn Thượng hợp nhất với thôn Cấn Hạ thành xã Cấn Xá. Năm 1948 xã Cấn Xá hợp nhất với xã Hữu Quang thành xã Cấn Hữu. Giao thông thuỷ bộ đều thuận tiện với sông Tích và đường tỉnh lộ TL412B, lại có 2 tuyến xe bus 87 và 116 đi qua.

Xã Cấn Hữu có diện tích 9,87km², dân số năm 1999 là 8813 người, sống trong 6 thôn: Thượng Khê, Thái Khê, Cấn Hạ, Cấn Thượng, Cây Chay, Đĩnh Tú. Xã nay thuộc huyện Quốc Oai, TP Hà Nội. Địa giới phía đông bắc giáp xã Đồng Quang, phía bắc giáp xã Nghĩa Hương, phía tây giáp 2 xã Hồ Thạch, Tuyết Nghĩa (4 xã trên của huyện Quốc Oai), phía tây nam giáp xã Đông Yên, phía đông nam giáp xã Đông Sơn (2 xã này của huyện Chương Mỹ).

Sân đình Cấn Thượng. Photo ©NCCong 2022

Lược sử

Dân Sơn Tây có câu “Đẹp đình So, to đình Cấn”. Ngôi đình Cấn Thượng cũ đã bị phá dỡ vào đêm 26-11-1948 theo chủ trương tiêu thổ kháng chiến. Các cụ già trong làng kể rằng ngôi đình đó rộng 7 gian 2 dĩ với 4 đầu đao cong vút, lòng đình ken sạp gỗ, ngồi có lan can chấn song con tiện, hai bên sân đình là hai dãy tả hữu mạc, mỗi dãy gồm 5 gian. Trong đình vẫn còn một bộ hương án, một hạc gỗ và một cỗ long đình, chủ yếu mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVII. Như vậy có thể đoán ngôi đình được xây dựng với quy mô lớn vào khổng thời Lê trung hưng.

Đình Cấn Thượng thờ 3 vị, gồm đại vương Trần Công Tuấn cùng hai con trai là Trung Á đại vương Đệ nhất và Đệ nhị. Ngọc phả chép Trần Công Tuấn quê ở Hoan Châu, văn võ toàn tài, được An Dương Vương phong làm Bộ quan. Ông lấy bà Quế Nương ở Cấn Hạ làm vợ, sinh hai con trai, sau cũng làm quan. Vì can ngăn vua Thục trong việc gả Mị Châu cho Trọng Thuỷ không thành, hai ông xin từ chức về quê mẹ. Khi An Dương Vương bỏ trốn, giặc nhà Triệu đuổi theo, qua đất Cấn Hạ bị quân mai phục của hai ông đổ ra đánh.

Mặt bên đình Cấn Thượng. Photo ©NCCong 2022

Kiến trúc và di vật

Đình Cấn Thượng nhìn về cánh đồng ở phía tây nam qua cổng chính và bờ đê sông Tích. Trong khuôn viên có hai cổng phụ và dãy tường đá ong xây dọc hai bên hông khu đình. Trước đại bái và tại vườn sau còn thấy các dấu tích xưa như những tảng đá kê chân cột rất to và nhiều lớp gạch cổ... Hiện tại, đình chỉ có tòa đại bái và hậu cung, được dựng lại vào năm 1952. Phía trước là nghi môn với 4 trụ biểu lớn, ở giữa là dãy bậc dẫn xuống sân đình được kè bằng đá và gạch vồ thời Lê.

Tồ đại bái dài 13m, rộng 6m, gồm 5 gian xây gạch, có trụ kìm đấu vuông tam cấp trên bờ nóc. Bên phải hậu cung đã được xây dựng một đài tưởng niệm liệt sĩ của thôn Cấn Thượng. Tại đây có một tấm bia đá to, khắc đầy đủ họ tên 67 liệt sĩ người làng. Phía sau lưng đình cũng mới xây lại xong ngôi chùa làng, tên chữ là Sùng Hưng Tự.

Đình Cấn Thượng. Photo ©NCCong 2020

Tại Quyết định số 2233/QĐ/BT ngày 26/6/1995, đình thôn Cấn Thượng được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

• Chùa Cấn Thượng: xã Cấn Hữu, Quốc Oai.
• Chùa Phú Mỹ: xã Ngọc Mỹ, Quốc Oai.
• Đình Đĩnh Tú: xã Cấn Hữu, Quốc Oai.
• Đình Đông Cựu: xã Đông Phương Yên, Chương Mỹ.
• Đình Thạch Thán: xã Thạch Thán, Quốc Oai.
• Quán Lương Sơn: xã Đông Sơn, Chương Mỹ.

©NCCông 2011-2021, Can Thuong community hall