913 Ngo Quyen’s temple and mausoleum

Đền và lăng vua Ngô Quyền

thị xã Sơn Tâylăng mộsông HồngNgô Quyền

Đền thờ và lăng vua Ngô Quyền được xây từ lâu đời. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1964). Vị trí: 4FW7+W28, đồi Cấm, thôn Cam Lâm, xã Đường Lâm, TX Sơn Tây, TP Hà Nội. Cách Ga Hà Nội: 51 km (hướng 10h). Trạm bus lân cận: Đường Vào Chùa Mía Đường Lâm - QL32 (xe 70a, 70b, 92).

Lược sử

Ngô Quyền (898–944) là con của quan mục Ngô Mân, lớn lên kế nghiệp cha ở Ái Châu. Năm 938 ngài tiến binh ra Bắc, hạ thành Đại La, tiêu diệt Kiều Công Tiễn, sau đó đã chỉ huy quân dân Việt đánh tan lũ giặc xâm lược của nhà Nam Hán, giết chết viên chỉ huy Lưu Hoằng Tháo tại sông Bạch Đằng. Năm 939 ngài xưng vương, mở đầu thời kỳ độc lập tự chủ của dân tộc Việt Nam sau gần nghìn năm bị các triều đại phong kiến phương bắc đô hộ.

Ngô Quyền lập triều đình và đóng đô ở Cổ Loa. Trong thực tế ngài đã cai trị cả một miền đất trải rộng từ đồng bằng đến trung du, sơn cước của các vùng Giao Châu, Ái Châu, Hoan Châu. Năm 944 ngài mất, thọ 47 tuổi, ở ngôi vua 5 năm, được sử sách ghi danh là Tiền Ngô vương.

Tiền tế đền Ngô Quyền. Photo ©NCCông 2021

Giới thiệu

Đền thờ và lăng mộ vua Ngô Quyền hiện toạ lạc tại thôn Cam Lâm, xã Đường Lâm, cách toà thành cổ Sơn Tây khoảng 6km về phía tây. Ngôi đền nằm trên quả đồi Cấm ven con đường nối quốc lộ QL32 (chỗ Phố Mía) với tỉnh lộ DT413. Bên phải lối rẽ vào khu đền có một rặng cổ thụ gồm 18 cây duối tương truyền là nơi Ngô Quyền buộc voi, ngựa, nay gắn biển "Cây di sản" quốc gia.

Ngôi đền được xây dựng từ lâu đời và đã trải qua nhiều lần trùng tu, gần đây là vào năm 2013. Phía trước đền là một cánh đồng nằm giữa hai sườn đồi; dưới chân đồi có vũng Hùm là một nguồn nước chảy ra sông Tích. Cạnh đó là đồi Hổ Gầm, tương truyền Ngô Quyền thuở còn trẻ thường cùng các bạn tập luyện võ nghệ nơi đây.

Cổng đền thờ Ngô Quyền. Photo ©NCCông 2021

Hàng năm cứ đến ngày 14 tháng 8 âm lịch nhân dân khắp nơi lại về đền làm lễ kỷ niệm giỗ Vua Ngô Quyền để tưởng nhớ công ơn của ngài.

Kiến trúc và trang trí

Ngôi đền sau lần tu sửa lớn dưới đời vua Tự Đức (1848–1883) đã định hình về kiến trúc theo phong cách thời Nguyễn cho đến ngày nay. Công trình có tường bao quanh, quy mô khá khiêm tốn, bao gồm các hạng mục: nghi môn, tả mạc, hữu mạc, tiền tế, đại bái và hậu cung.

Đền nhìn chếch về phía tây nam, cổng xây kiểu nghi môn tứ trụ, thân đắp các câu đối chữ Hán. Hai dãy tả hữu mạc 3 gian đối diện nhau qua sân. Toà tiền tế 5 gian, xây tường hồi bít đốc tay ngai. Toà đại bái 5 gian, mái chảy, đầu đao cong cong, gian giữa treo bức hoành phi đề 4 chữ Hán "Tiền vương bất vong" (Vua Ngô sống mãi).

Hậu cung đền Ngô Quyền. Ảnh ©NCCông 2021

Toà hậu cung 3 gian nằm dọc nối với đại bái thành hình “chữ Đinh”, bộ khung gỗ được trang trí hình tứ linh, hoa, lá... Trong cung cấm bài trí tượng Ngô Quyền với long ngai, bài vị, hương án.

Xung quanh ngôi đền là khu vườn rộng với nhiều cổ thụ che mát lối đi xuống lăng vua xây kiểu nhà bia hình vuông, mỗi cạnh dài 989cm. Toàn bộ xung quanh riềm bức tường bao quanh và các thân trụ đỡ nhà che mộ đều trang trí các hình tượng hoa văn cách điệu. Nhà che làm bằng gỗ quý, cao khoảng 1,5m, mái lợp ngói mũi hài, đầu đao uốn cong, trang trí cách điệu và được gắn mảnh sứ quanh riềm. Mộ được xây kín, hình vuông, mỗi chiều dài 4m. Bức tường thân lăng bao xung quanh có chiều cao 2m.

Trong khu lăng có gắn tấm bia đá khổ 54cm x 118cm, khắc 4 chữ “Tiền Ngô Vương Lăng” với niên hiệu Tự Đức năm thứ 27 tháng 11 ngày 25. Hai bên là hai bức phù điêu hình tượng rồng bay đậm phong cách thời Nguyễn, có gắn các mảnh sành trang trí trên thân rồng, mặt sau được che chắn bằng bức phù điêu hình tượng mặt hổ phù.

Lăng Ngô Quyền. Ảnh ©NCCông 2021

Năm 1964 khu đền thờ và lăng mộ vua Ngô Quyền đã được Bộ Văn hoá xếp hạng Di tích lịch sử - văn hoá quốc gia.

Di tích lân cận

913 Ngo Quyen’s temple and mausoleum ©NCCông 2021