927 Dong But Pagoda

Chùa Đồng Bụt (Thiền Sư Tự)

sông Tíchh.Quốc OaiTừ Đạo Hạnh

Chùa Đồng Bụt có từ giữa thế kỷ XIV (thời Trần). Tên chữ: Thiền Sư Tự. Xếp hạng: di tích quốc gia (1996). Vị trí: XJW5+P7, xã Ngọc Liệp, Quốc Oai, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 28km (hướng 9h). Trạm bus lân cận: Trước Nhà Máy Thép Mỹ Thuật Hải Vân - Đại Lộ Thăng Long (xe 74, 88, 107)

Địa lý

Xã Ngọc Liệp nằm ở phía tây huyện Quốc Oai, cách trung tâm TP Hà Nội khoảng 29 km về phía tây nam. Mã hành chính là 09907. Từ đông sang tây rộng 4,2km và từ bắc xuống nam 2 km. Địa giới phía bắc giáp 2 xã Bình Phú và Phùng Xá; phía tây giáp xã Cần Kiệm (3 xã trên thuộc huyện Thạch Thất); phía đông giáp xã Ngọc Mỹ; phía nam giáp xã Liệp Tuyết (2 xã này thuộc huyện Quốc Oai).

Giao thông có các tuyến xe bus 74, 88, 107 chạy trên Đại lộ Thăng Long theo trục đông-tây. Giữa xã còn có sông Tích Giang chảy từ bắc xuống nam. Xã có tổng diện tích đất tự nhiên 6,41 km², dân số năm 2014 là 9.321 người với 2.573 hộ sống tập trung ở 4 thôn Ngọc Phúc, Ngọc Bài, Liệp Mai, Đồng Bụt. Trong xã có 2 di tích quốc gia là chùa Ngọc Phúc và chùa Đồng Bụt.

Cổng chùa Đồng Bụt. Ảnh ©NCCong 2022

Thôn Đồng Bụt thuộc xã Ngọc Liệp, phía bắc giáp đường Đại lộ Thăng Long, phía đông giáp thị trấn sinh thái Quốc Oai, cạnh dự án Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam đã được phê duyệt quy hoạch. Xung quanh thôn hiện có cánh đồng, xa hơn là Đại học Quốc gia cách 10km, Khu Công nghệ cao Hòa Lạc cách 9km, Khu Công nghiệp Thạch Thất cách 4km. Theo quy hoạch trong thập kỷ 2020 mở một tuyến đường từ Đại lộ Thăng Long chạy dọc qua khu dân cư Đồng Bụt sang xã Liệp Tuyết.

Lược sử

Thôn Đồng Bụt trước 1945 thuộc xã Phục Liệp, tổng Liệp Mai (tổng Sếp), huyện An Sơn, phủ Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây. Chính quyền Việt Nam DCCH sau Cách mạng tháng 8 đã bỏ huyện An Sơn, đổi phủ Quốc Oai thành huyện Quốc Oai. Chùa Đồng Bụt có tên chữ là Thiền Sư tự. Bài minh khắc trên quả chuông đúc năm Gia Long thứ 18 (1819) cho biết chùa được khởi lập vào cuối thời Trần, niên hiệu Đại Trị (1341-1369).

Hông chùa Đồng Bụt. Ảnh ©NCCong 2022

Trong hậu cung có thờ thiền sư Từ Đạo Hạnh nổi tiếng thời Lý. Tương truyền chùa và vườn Nở cách chùa khoảng 500m (nơi bà Tăng Thị Loan quê ở làng này đã sinh ra ngài) được xây thành khu thờ phụng sau khi ngài hoá ở Sài Sơn, đầu thai làm thái tử.[1]

Năm 1996 ngôi chùa Đồng Bụt đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Theo văn bia “Hậu Phật bi ký” niên hiệu Cảnh Trị thứ 7 (1669) chùa Đồng Bụt đã được trùng tu. Hiện nay chùa mang dáng vẻ của nghệ thuật kiến trúc cuối thời Lê đầu thời Nguyễn. Chùa có quy mô lớn nhất vùng ven sông Tích đoạn chảy qua huyện Quốc Oai. Mặt bằng xây dựng hình “chữ Công”, các điện thờ bố trí theo kiểu “tiền Phật hậu Thánh”.

Ao chùa Đồng Bụt. Ảnh ©NCCong 2022

Chùa nằm ở giữa làng, mặt quay về phía tây nam nhìn ra ao sen và con đường liên xóm. Cổng chùa xây kiểu nghi môn tứ trụ, thân trụ đề câu đối chữ Hán, cửa phụ ở hai bên cửa chính và bức tường đắp phù điêu. Chùa xây trên nền cao 5 bậc. Toà tiền đường 5 gian 2 chái, 3 gian ở giữa nối với 2 gian thiêu hương và 3 gian thượng điện. Các mái chảy đều lợp ngói ri, các bộ vì được làm theo kiểu “chồng diêm kẻ bẩy”.

Di sản

Chùa Đồng Bụt bài trí một hệ thống khá đầy đủ các tượng Phật giáo Bắc tông, tượng Tổ và tượng Mẫu, trong đó một số là cổ vật. Tại hậu cung có đặt tượng Từ Đạo Hạnh thiền định ở thời còn trẻ và tượng cha mẹ ngài. Lễ hội Đồng Bụt diễn ra từ mùng 7 đến mùng 10 tháng Ba âm lịch, muộn hơn 3 ngày so với hội chùa Thầy. Mùng 10 mới mở khám thờ đặt tượng lên kiệu rước ra Quán Thánh trên con đường đi chùa Thầy.

Tiền đường chùa Đồng Bụt. Ảnh ©NCCong 2022

Trong chùa bảo lưu được 11 đạo sắc phong từ năm Cảnh Hưng 44 (1783) qua Quang Trung 5 (1792) đến thời Nguyễn. Ngoài ra còn có 1 cỗ kiệu bát cống với 2 long ngai, 3 tấm bia đá, 1 cuốn thần tích về thiền sư Từ Đạo Hạnh, 6 câu đối, và 5 bức hoành phi cổ, trong đó có bức đề 4 chữ “Từ Cơ Đản Thánh”.

Di tích lân cận

Chú thích
[1] Có thuyết nói Từ Đạo Hạnh sinh tại chùa Nền (Đản Cơ Tự), cạnh chùa Láng.

©NCCông 2021-2022, Dong But Pagoda