961 Tinh Quang village hall

Đình Tình Quang

quận Long Biênsông Đuốngthời Lê trung hưngLý Bí

Đình Tình Quang tức đình Vịa có từ thời Lê Trung Hưng. Thờ: Lý Bí, Đinh Điền, Lý Chiêu Hoàng. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1993). Vị trí: 3WC9+V84, phường Giang Biên, Q. Long Biên, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 10 km (hướng 2 h). Trạm bus lân cận: 608 - 610 Ngô Gia Tự - Gần Đường Lên Cầu Đuống (xe 10a, 10b, 15, 17, 43, 54, 122)

Địa lý

Thôn Tình Quang tên Nôm là làng Vịa, nằm ven sông Đuống trên trục đường thuỷ nối vùng Cổ Loa với vùng Luy Lâu. Trước kia gọi là xã Tình Quang, thuộc tổng Đặng Xá, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh. Sau tháng Tám năm 1945 sáp nhập với xã Quán Tỉnh thành xã Giang Biên, từ năm 1961 thuộc về TP Hà Nội. Tháng 1/2014, đổi thành phường Giang Biên, quận Long Biên.

Một số chứng tích lịch sử vẫn còn lưu lại ở tên các cánh đồng thuộc làng Tình Quang: Thành, Dinh, Đống Cung, Cổ Ngựa, Cửa Khâu, Vườn Hồng, Vườn Yến…. Năm Tự Đức thứ 9 (1856), con sông Đuống được khơi chảy để thay thế sông Thiên Đức bị cạn, do đó làng bị chia đôi thành Vịa lớn (tức thôn Tình Quang ở bên bờ nam) và Vịa con (tức Cống Thôn ở bên bờ bắc). Năm 1913, đê bị vỡ phải đắp đê quai, đình Tình Quang vốn ở trong đồng nay nằm ngoài bãi.

Chạm gỗ đình Tình Quang. Photo NCCong ©2022

Lược sử

Đình Tình Quang nay thuộc về tổ 3, phường Giang Biên. Niên hiệu Chính Hoà (1676) ghi trên tấm bia đá và các dấu vết kiến trúc cổ còn sót lại cho biết đình được khởi dựng vào khoảng giữa thời Lê Trung Hưng. Trong hậu cung đình thờ 3 vị thành hoàng làng, gồm Lý Nam Đế, Đinh Điền, Lý Chiêu Hoàng.

Lý Nam Đế 李南帝 (503 – 548), húy là Lý Bí hoặc Lý Bôn 李賁, là vị anh hùng dân tộc đã đuổi thứ sử nhà Lương là Tiêu Tương, lập ra nhà Tiền Lý và nước Vạn Xuân. Đinh Điền 丁佃 (924 - 979) quê ở làng Đại Hữu, nay là xã Gia Phương, Gia Viễn, Ninh Bình, một trong số những công thần của Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân và thống nhất Đại Việt. Lý Chiêu Hoàng 李昭皇 (1218 - 1278) là vị vua họ Lý cuối cùng, năm 8 tuổi bị Trần Thủ Độ bắt nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh, về sau lại phải ly hôn...

Sân đình Tình Quang. Photo NCCong ©2022

Kiến trúc

Đình Tình Quang toạ lạc trong một khuôn viên đẹp quay hướng đông bắc nhìn qua ao hình bán nguyệt về phía sông Đuống. Xưa kia bên cạnh đình là miếu, hai nhà bia hạ mã, có Tam môn, lăng Đinh Điền cùng nhiều cổ thụ nay không còn. Năm 1918-1922 đình đã được trùng tu lớn, năm 1935 sửa chữa 2 nhà giải vũ. Đình lại được tôn tạo năm 1971 và đại trùng tu vào đầu thế kỷ XXI.

Sau nghi môn là sân đình với nhà giải vũ ở hai bên. Toà đại đình gồm 5 gian, 2 chái lớn và hậu cung 3 gian 4 mái với 8 đầu đao cong vút; cả hai kết nối nhau thành hình “chữ Đinh”. Trong đại đình có 6 hàng chân với 60 cột tròn bằng gỗ lim, bộ khung làm theo kiểu vì giá chiêng. Phía sau lại có dãy nhà tả hữu vu nhỏ nằm đối xứng qua hậu cung, tất cả các mái đều lợp ngói ta.

Trong đình Tình Quang. Photo NCCong ©2022

Di sản

Bên bờ ao đình là tấm bia đá dựng năm Vĩnh Thịnh thứ 5 (1709). Ngoài các đạo sắc phong, hoành phi, câu đối và hương án, cửa võng, kiệu bát cống, đồ thờ... trong đình vẫn bảo lưu được tấm bia cổ nhất dựng năm Chính Hoà (1676). Đặc biệt trên khối kiến trúc gỗ còn có những trang trí bằng kỹ thuật chạm khắc điêu luyện mang ý nghĩa sâu xa. Các mảng chạm tập trung nhiều nhất ở cốn nách, đầu dư, kẻ hiên, câu đầu, cửa võng với những đề tài như chim, phượng, lân, cúc mãn khai, rồng ẩn trong mây,,, mang đặc trưng của phong cách kiến trúc thế kỷ XVIII. Các cốn nách ở gian giữa thể hiện những con dơi, chú chuột rượt đuổi ẩn trong đám mây, xung quanh điểm kín đao mác, vân xoắn sinh động.

Hằng năm vào 3 ngày từ 17 đến 19 tháng Hai âm lịch, nhân dân và chính quyền địa phương tổ chức lễ hội đình thôn Tình Quang để tưởng nhớ công lao to lớn của các vị thành hoàng làng.

Ao đình Tình Quang. Photo NCCong ©2022

Năm 1993 đình Tình Quang đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

©NCCông 2014-2022, Tinh Quang village hall