Đền và đình Vũ Thạch

Đình, đền Vũ Thạch có từ thời Lê. Thờ: Khỏa Ba Sơn, tướng của Hai Bà Trưng. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1986). Vị trí: 13 phố Bà Triệu, 2VG2+3MG, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 1,4 km (hướng 3 h). Trạm bus lân cận: 24A Bà Triệu (xe 09B, 31), 37 Hai Bà Trưng (02, 08B, 08BCT, 09ACT, 34, 36, 40)

Lược sử

Đình và đền Vũ Thạch có từ thời Lê Trung hưng. Cả hai và ngôi chùa trong ngõ bên đã may mắn thoát khỏi sự phá huỷ vào cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX khi thực dân Pháp cho dỡ bỏ làng cũ để xây đô thị. Cụm di tích đã được trùng tu, tôn tạo nhiều lần qua các năm: Tự Đức thứ 35 (1882), Thành Thái thứ 3 (1891) và Khải Định thứ 9 (1924).

Tam quan đình Vũ Thạch. Photo ©NCCong 2013

Đình Vũ Thạch thờ vọng đại vương Khỏa Ba Sơn, một tướng của Hai Bà Trưng. Theo các tư liệu còn lại, ngài vốn là người gốc châu Ái, được phong làm Tiền đạo Ngộ Lộ tướng quân, lĩnh 500 quân tới ấp Hoa Động (nay thuộc xã Cự Khối, huyện Gia Lâm) lập một đồn giả để lừa quân Hán, nhờ đó đánh bại thái thú Tô Định. Sau khi lên ngôi, Hai Bà Trưng cử Khỏa Ba Sơn trở về đóng đồn tại ấp Hoa Động, song ngài đã hoá ngay giữa buổi tiệc khao thưởng dân làng. Nơi thờ chính của ngài hiện ở làng Xuân Đỗ Hạ, xã Cự Khối, quận Long Biên, tại đó còn lưu cuốn ngọc phả chép sự tích của ngài và có ghi niên đại biên soạn là "tháng Trọng Thu niên hiệu Vĩnh Hựu thứ 6" (tức năm 1740).

Lễ tưởng niệm thánh Khỏa Ba Sơn

Đình Vũ Thạch từng là nơi đặt hòm phiếu bầu Quốc hội khoá 1 (ngày 6-1-1946) và một đơn vị Tự vệ thành Hà Nội đã đến đây đóng quân trong 60 ngày kháng chiến cuối năm 1946 đầu 1947. Năm 1995, phường Tràng Tiền đã tiến hành dựng Bia tưởng niệm 77 anh hùng liệt sỹ là công dân của phường.

Kiến trúc

Trải qua mấy trăm năm, đình và đền Vũ Thạch đã được trùng tu nhiều lần. Khoảng sân trước di tích có lẽ đã bị thu nhỏ diện tích khi người Pháp bắt đầu mở rộng phố xá. Phía sau và hai bên di tích cũng bị dân lấn chiếm một phần đất. Dáng vẻ hiện nay cho thấy công trình mang phong cách nghệ thuật kiến trúc của thời Nguyễn.

• Đình, đền Vũ Thạch. Panorama ©NCCong 2013

Đình và đền quay về hướng tây, cổng tam quan và bức tường dài xây giáp liền với hè phố Bà Triệu phủ bóng cây xanh. Toà đại đình rộng 5 gian, kết nối với thượng điện thành hình chuôi vồ, bên trong bài trí trang nghiêm theo lối truyền thống.

Kiệu rồng của đình Vũ Thạch

Đình Vũ Thạch và đền thờ Mẫu Liễu Hạnh liền kề cùng với ngôi chùa Vũ Thạch trong ngõ 13b Bà Triệu đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia vào năm 1986.

Di sản

Trong đình và đền Vũ Thạch hiện có pho tượng thánh Khỏa Ba Sơn cùng 30 ngai thờ sơn son thiếp vàng, trong đó 5 ngai lớn được chạm trổ rất công phu. Đình cũng giữ được cỗ kiệu bát cống và bốn đôi lọ lộc bình men trắng vẽ lam có niên đại nhà Thanh. Hoành phi, câu đối, cửa võng, hương án đều được trang trí đẹp đẽ, các đồ tế khí thể hiện trình độ chế tác rất cao.

Trong đình Vũ Thạch. Photo ©NCCong 2015

Nơi đây hiện còn lưu 5 đạo sắc phong danh tướng Khỏa Ba Sơn, ghi niên đại của các vị vua nhà Nguyễn: Gia Long (năm 1802), Tự Đức (1852 và 1879), Đồng Khánh (1886), Thành Thái (1889). Dân làng Vũ Thạch mở hội đình vào ngày sinh 10 tháng 2 và ngày hoá 15 tháng 10 âm lịch hàng năm. Trong những ngày này bao giờ cũng có một đoàn của làng Xuân Đỗ Hạ đến cùng tham gia. Lễ hội có rất nhiều trò chơi dân gian truyền thống như hát ca trù, hát văn, biểu diễn võ dân tộc.

Di tích lân cận

• Chùa Bà Đá: số 3 phố Nhà Thờ, phường Hàng Trống.
• Chùa Vũ Thạch: ngõ 13 Bà Triệu, phường Tràng Tiền.
• Đình Nam Hương: số 75 phố Hàng Trống, phường Hàng Trống.
• Tháp Rùa: Hồ Gươm.

©NCCông 2012-2019, Vu Thach temple and community hall