1011 Tich Giang river

Sông Tích

sông Tích

Tên sông: Sông Tích, còn gọi Tích Giang hay sông Con
Tên cổ: Tích Lịch Giang (dòng sông sấm sét)
Chiều dài: 91 km
Lưu vực: 1.330 km²
Đầu nguồn: các hồ Suối Hai, Đồng Mô (dãy núi Ba Vì)
Năm 2023: Cống đầu mối tại xã Thuần Mỹ, Ba Vì cơ bản hoàn thành, đưa nước từ sông Đà qua kênh dẫn vào sông Tích.
Hạ lưu: sông Tích hợp lưu với sông Bùi (từ Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình chảy về) tại ngã ba Tân Trượng, xã Thủy Xuân Tiên, huyện Chương Mỹ, sau đó nhập vào sông Đáy tại ngã ba Ba Thá, huyện Chương Mỹ.

Địa lý

Sông Tích còn gọi Tích Giang hay sông Con, là phụ lưu cấp I bên hữu ngạn sông Đáy, thuộc hệ thống sông Hồng. Bắt đầu từ dãy núi Ba Vì với nguồn nước là các hồ Suối Hai, Đồng Mô, sông chảy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam qua các huyện thị: Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ, Thạch Thất, Quốc Oai, Chương Mỹ, Xuân Mai.

Chiều dài dòng chính của sông Tích là 91 km (tổng chiều dài toàn lưu vực là 110 km), diện tích 1.330 km². Trong lưu vực có các hồ Đồng Mô - Ngải Sơn (rộng 1.260 ha), hồ Suối Hai (671 ha), hồ Xuân Khanh (104 ha) góp nước cho con sông này. Lại có nhiều nguồn lợi thủy sản nước ngọt như tôm, cá, trai, hến... cho cư dân đia phương đánh bắt, tăng thêm thu nhập. Sản lượng thủy sản của sông Tích hằng năm có thể đạt hàng trăm tấn.

Tuy nhiên hiện nay dòng sông đang bị chính những cư dân này làm ô nhiễm từ các nguồn nước thải sinh hoạt, rác thải, cho tới nước thải công nghiệp. Thí dụ trước đây dòng sông là nơi sinh sống, phát triển của loài hến với mật độ dày nhờ có phù sa màu mỡ, tuy nhiên do nước thải xả từ phía đầu nguồn và sự khai thác quá mức mà loài này dần dần trở nên khan hiếm. Dự án đưa nước từ sông Đà qua kênh dẫn vào sông Tích được TP Hà Nội phê duyệt với tổng mức đầu tư gần 7.000 tỷ đồng hy vọng sẽ khắc phục tình trạng ô nhiễm và cấp đủ nước cho 16.000 ha đồng ruộng.

Lược sử

Sông Tích gắn liền với các truyền thuyết về ba vị thần núi Tản Viên. Sông còn chảy qua các khu vực có những di tích lịch sử văn hóa đặc biệt như đền thờ Phùng Hưng, Thành cổ Sơn Tây, Làng cổ Đường Lâm, quán thờ Lê Ngân, Đỗ Bí, Lý Triện (xã Tốt Động, huyện Chương Mỹ). Địa chí Hà Tây (cũ) có ghi chép lại: “Dòng sông Con hay Tích Lịch Giang chảy ôm lấy vùng đất Cổ Lôi trang. Đoạn sông chảy qua làng Kim Quan bắt đầu từ Đồng Dâu thuộc xã Kim Quan đến làng Cần Kiệm. Sau đó tiếp xuống mãi thành Quèn ở Liệp Mai, Liệp Tuyết (Quốc Oai). Truyền lại Thành Quèn nguyên là Phủ Đô Úy thời Đông Hán lập ra để trấn áp lực lượng dân tộc của các tù trưởng Việt Tộc trong vùng, từ thời Hai Bà đến thế kỷ X. Sau này, sứ quân Đỗ Cảnh Thạc dùng Thành Quèn để đóng quân, chiếm giữ vùng này và khúc sông Tích ở đây được gọi là sông Đỗ Động”.

' />
Đình Tường Phiêu. Photo ©NCCong 2019

Dọc hai bên bờ sông Tích ngày nay có nhiều điểm du lịch văn hóa lịch sử như: di tích trại giam phi công Mỹ ở Sơn Tây, khu nghỉ dưỡng hồ Suối Hai, làng cổ Đường Lâm, đền Và, thành cổ Sơn Tây, khu du lịch Đồng Mô - Ngải Sơn, Ao Vua...

Các di tích dọc sông Tích

  1. Đình Đồng Táng
  2. Đình Trúc Động
  3. Đình Yên Lạc
  4. Đình Phú Đa
  5. Chùa Cấn Thượng (Sùng Hưng Tự)
  6. Chùa Phú Mỹ
  7. Đình Ngô Sài
  8. Chùa Đồng Bụt (Thiền Sư Tự)
  9. Chùa Ngọc Phúc (Thiên Phúc tự)
  10. Đình Đĩnh Tú
  11. Đình Xuân Mai
  12. Quán Bến
  13. Đình Đông Cựu
  14. Đình Trường Yên
  15. Quán Lương Sơn
  16. Đình Quyết Hạ
  17. Đình Thuần Lương
  18. Chùa Cung Sơn (Hưng Thọ Tự)
  19. Đình Cung Sơn
  20. Đình Cấn Thượng
  21. Quán làng Hương Ngải
  22. Làng Hương Ngải
  23. Đình Thụy Phiêu
  24. Đình Tường Phiêu
  25. Chùa Tây Phương (Sùng Phúc Tự)

©NCCông 2011-2023, Tích river’ monuments