1012 Bich Dongtemple

Chùa Bích Động

Ninh Bìnhsông ĐáyLê sơ

Chùa có từ năm 1428, đến năm 1707 được xây lại và mở rộng. Tên chữ: Bích Động Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1998). Vị trí: 6W99+C23, xã Ninh Hải, Hoa Lư, Ninh Bình. Cách Ga Hà Nội: 105 km (hướng 6 h).

Ảnh trên: Cổng chùa Bích Động. Photo & Text ©NCCong 2023

Lược sử

Chùa đầu tiên được dựng vào năm 1428 gọi là chùa Động. Đến năm 1705 được xây lại tại khu hang động nổi tiếng trong dãy núi đá vôi Trường Yên, nay thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình.

Duyên do là năm 1705, hai vị sư Trí Kiên và Trí Thể có chung tâm nguyện lại cùng quê huyện Nghĩa Hưng, Nam Định gặp nhau kết nghĩa làm anh em. Họ đến đây sửa sang chùa cũ, đi quyên giáo xây dựng lại thành 3 ngôi chùa Hạ, Trung, Thượng. Năm 1707, lại đúc một quả chuông lớn, hiện còn treo ở Động Tối. Ban đầu chùa có tên chữ "Bạch Ngọc Thạch Sơn Đồng Tự" (ngôi chùa trong hang núi đá trắng như ngọc). Năm 1774 chúa Trịnh Sâm tới đây thăm rồi đổi là Bích Động Tự và cho khắc ba chữ này trên vách núi chỗ chùa Trung. Có tài liệu lại nói đến giữa thế kỷ XIX vua Tự Đức mới đổi tên chùa như vậy.

Bích Động: Chùa Hạ. Photo ©NCCong 2023

Kiến trúc

Từ thành phố Ninh Bình đi về phía tây nam chừng 7 km bạn sẽ đến xã Ninh Hải. Đi tiếp khoảng 3 km nữa sẽ thấy một đầm sen dưới chân núi. Sau chiếc cầu là cổng tam quan ngoại xây 3 tầng với phong cách thời Nguyễn. Một lối đi hơi dốc dẫn du khách đến sân chùa chính. Ngay phía trên sân này là chùa Hạ với các tấm bia cổ và vườn tháp mộ cùng nhiều điêu khắc đá, đại tự chữ Hán hoặc chữ Phạn ở dưới bóng những cổ thụ cao vút.

Chùa Bích Động gồm 3 công trình nằm ở vị trí gần nhau nhưng giật cấp cao dần. Chùa Hạ có tiền đường rộng 5 gian, có mái hiên và xây chồng diêm tạo cảm giác đồ sộ. Gian giữa nối với hậu cung sâu 3 gian thành hình "chữ Đinh". Leo tiếp các bậc đá sẽ tới chùa Trung độc đáo có phần ngoài là các gian thờ Phật và thờ Mẫu. Lễ xong bước lên 21 bậc đá, có lan can sắt ở hai bên, du khách sẽ đến Động Tối. Trong động có 3 pho tượng đá đen, chính giữa là đức Phật A Di Đà, bên phải là Văn Thù Bồ Tát, bên trái là Quán Thế Âm Bồ Tát.

Bích Động: Chùa Trung. Photo ©NCCong 2023

Leo nốt gần 40 bậc cuối cùng mới tới chùa Thượng, du khách sẽ thấy 5 ngọn núi có tên Ngũ Nhạc Sơn và phía trước là cánh đồng Ngũ Môn. Chùa Thượng gồm 3 gian nhỏ thờ Quán Thế Âm Bồ Tát; bên phải có miếu thờ Thổ Địa, bên trái là miếu thờ Sơn Thần. Cạnh chùa có "bể nước Cam Lộ" của Quán Thế Âm Bồ Tát và những cây hoa đại đã mấy trăm năm tuổi.

Di sản

Nhà chùa còn lưu giữ được nhiều cổ vật như chuông đồng, khánh đá và nhũng tượng tròn, trong đó có 3 pho tạc các vị đại sư Trí Kiên, Trí Thể và Chí Tâm… Đặc biệt, 3 pho tượng lớn bằng đá đen cùng những điêu khắc nhỏ được bài trí trong hang Tối ở chùa Trung càng làm tăng thêm vẻ thâm nghiêm huyền ảo của điện thờ Phật.

Bích Động: Hang Tối. Photo ©NCCong 2023

Ngoài chùa còn phải kể đến Xuyên Thủy động là một động tối và ngập nước nằm dọc theo chiều dài Bích Động. Nó xuyên qua gầm núi như một đường ống hình bán nguyệt bằng đá dài khoảng 350 m uốn lượn từ phía Đông sang phía Tây. Bình quân bề rộng của Xuyên Thủy động là 6m, chỗ rộng nhất là 15 m, có thể đi thuyền thăm quan khi mực nước cho phép. Lối vào ở phía sau núi, đối diện với đường vào Bích Động. Tại điểm kết thúc hành trình Xuyên Thủy động, du khách có thể leo núi để tới chùa Bích Động.

Năm 1998 chùa Bích Động đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Ngày nay nơi đây là một di tích lịch sử văn hóa thuộc Quần thể danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động đã được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt và UNESCO công nhận là Di sản thế giới.

Bích Động: Chùa Thượng. Photo ©NCCong 2023

Di tích lân cận

1012 Bich Dong pagoda ©NCCông 2023