1055 An Trai village hall
ĐÌNH AN TRAI (VÂN CANH)
sông NhuệPhan Ông Tây Nhạch.Hoài ĐứcĐình An Trai 安齋 có từ cuối thế kỷ XVII. Thờ: Phan Ông Tây Nhạc và 3 phu nhân của ngài. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1990). Vị trí: đường An Trai, 2PJM+8V8, Vân Canh, Hoài Đức, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 17km (hướng 9h). Trạm bus lân cận: Đối Diện Cổng Làng An Trai - TL422B.
Lược sử
Làng An Trai trước kia thuộc xã Vân Canh, huyện Từ Liêm, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây, nay thuộc xã Vân Canh, huyện Hoài Đức, TP Hà Nội. Thời Mạc từng có ông Ngô Tĩnh đỗ tiến sĩ năm 1544. Theo TS Bùi Xuân Đính, làng An Trai vốn có 4 xóm: xóm Trên, xóm Giữa, xóm Trong và xóm Ngoài (An Ngoại hạng). Nhiều xóm đan xen với các xóm của làng Kim Hoàng, giữa các xóm này không có các rặng tre ngăn cách nên người ngoài rất khó phân biệt.
Trai đinh thuộc các xóm lúc đầu sinh hoạt trong 2 giáp là Đông và Tây. Về sau, không rõ vào năm nào, 2 giáp này chia thành 9 giáp và các giáp bên Tây đổi là bên Đoài. Bên Đông có 6 giáp Đông Nhất, Đông Nhì, Đông Tam, Đông Tứ, Đông Ngũ và Đông Lục. Bên Đoài có 3 giáp là Đoài Nhất, Đoài Nhị và Đoài Tam. Cuối thế kỷ XIX, giáp Đông Tứ lại chia thành hai giáp là Đông Tứ và Đông Tứ Lương, nên có đến 10 giáp, dân làng gọi là Thập giáp y quan.
- Cổng làng An Trai
Đình An Trai thờ Phan Ông Tây Nhạc Đại Vương và ba phu nhân: Thánh Thiện công chúa, Anh Duệ công chúa, Hoa Dung công chúa. Theo bản thần phả còn lưu trong đình, Đại Vương sinh ngày 12 tháng 2 âm lịch dưới đời Hùng Vương thứ 18, quê ở vùng Hà Trung, châu Ái. Lớn lên ngài có sức khỏe phi thường, tinh thông văn võ. Gặp lúc có giặc ngoại xâm, ngài yết kiến vua, được làm tướng tiên phong. Ngài lập nhiều chiến công, được vua Hùng phong chức "Cổ Mục phán quan Phan Ông Tây Nhạc". Ngài hoá ngày 1 tháng Chạp, sau được dân 3 thôn Hòe Thị, Thị Cấm, An Trai cùng tôn làm thành hoàng làng và phối thờ 3 người vợ của ngài.
Tục truyền khi sửa đình, vì không muốn "lép vế", 3 giáp Đoài nhận sửa một nửa dù ít nhân đinh hơn nhưng 6 giáp Đông không chịu. Sau cùng, hai bên thỏa thuận để 3 giáp Đoài chịu một phần ba, 6 giáp bên Đông chịu hai phần ba. Từ đó, thành lệ: mọi việc làng đều bổ theo nguyên tắc "Đông hai, Đoài một".
- Cổng đình An Trai
Kiến trúc
Đình được khởi dựng vào năm Vĩnh Trị 2 (1677), di tích là đình Giải ở đầu làng, ven đường thiên lý từ Canh đi Sơn Đồng đến Cổ Sở. Năm Vĩnh Khánh 4 (1732), đình được chuyển về vị trí ngày nay. Sau đợt trùng tu năm 2008-2009, đình vẫn quay về phía đông nam và có kết cấu hình "chữ Tam".
Tòa đại bái 5 gian, nền cao, các vì kèo được làm kiểu "giá chiêng chồng rường" dựa trên 4 hàng chân cột. Toà hậu cung được dựng muộn hơn, gồm 1 gian lớn và 2 gian nhỏ, xây tường hồi bít đốc, các vì kèo làm theo kiểu “giá chiêng kẻ suốt”. Dấu vết của kiến trúc thời Lê trung hưng được thể hiện ở bộ vì gian giữa và các hình chạm khắc rồng phượng, long mã, hổ phù.
Năm 1990, đình An Trai được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
- Hội đình An Trai
Di sản
Chính giữa đại bái treo bức hoành phi đề 4 chữ Hán “Hộ quốc tý dân”. Phía dưới kê một hương án lớn có niên đại tạo tác vào thế kỷ XVIII. Hai bên bài trí bộ bát bửu và biển thước. Gian giữa hậu cung treo 2 bức hoành phi "Thánh cung vạn tuế" và "Thượng đẳng linh từ". Bên trong đặt long ngai bài vị của thành hoàng ở giữa 2 ngai nhỏ hơn của Tả cung phi và Hữu hoàng hậu.
Dân làng hằng năm tổ chức lễ tế khai hạ vào mồng 7 tháng Giêng, mồng 8 cáo yết thần, mồng 9 là chính hội. Ngày 12 tháng Hai, An Trai cử một đoàn quan viên, trai đinh đại diện rước kiệu xuống khu đình Cháy ở làng Hòe Thị để làm lễ tế chung kỷ niệm sinh nhật ngài.
Di tích lân cận
- Chùa Đại Bi: Đường Kim Hoàng, xã Vân Canh.
- Chùa Hậu Ái: Đường DT422B, xã Vân Canh.
- Chùa Hương Đỗ: Đường DT70A, phường Phương Canh.
- Đình Hậu Ái: Đường DT422B, xã Vân Canh.
- Đình Hòe Thị: Đường Hoè Thị, phường Phương Canh.
- Đình Kim Hoàng: Đường Kim Hoàng, xã Vân Canh.
- Đình Ngọc Mạch: Đường DT70A, phường Xuân Phương.
(1055 dinh An Trai ©NCCông 2011-2024)