1065 Phu Thu village hall and temple
Đình và đền Phú Thứ
Nguyễn Quý Đứcsông Nhuệq.Nam Từ LiêmĐình Phú Thứ 富庶 có từ lâu đời, thờ Đức Thánh Cả con vua Hùng thứ 18 và Tam vị đại vương Nguyễn Quý làm thành hoàng. Bên cạnh đình là đền “Sòng Sơn lưỡng chỉ” thờ Mẫu Liễu Hạnh. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1995). Vị trí: 2Q22+H95, Tây Mỗ, Nam Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 15km (hướng 8h). Trạm bus lân cận: 210 Tây Mỗ.
Địa lý
Phú Thứ tên Nôm là Ba Lật. Xưa kia, đó là một thôn của xã Đại Mỗ, đến đầu thế kỷ XX được tách riêng. Cuối năm 1945, Phú Thứ nhập với làng Tây Mỗ thành xã Tây Mỗ. Đến tháng 12-1948, xã sáp nhập cùng xã Đại Mỗ thành xã Hữu Hưng, thuộc huyện Liên Bắc, tỉnh Hà Đông cũ. Xã gồm 4 làng: Đại Mỗ, Phú Thứ, Giao Quang, Ngọc Trục.
Cuối năm 1954, xã Hữu Hưng được cắt về huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Đông. Từ tháng 5-1961, xã chuyển sang huyện Từ Liêm, TP Hà Nội. Năm 1964, xã Hữu Hưng chia thành hai xã Đại Mỗ và Tây Mỗ (làng Phú Thứ thuộc xã Tây Mỗ). Từ năm 2013 Phú Thứ là 1 trong 4 khu dân cư chính (Tây Mỗ, Miêu Nha, Phú Thứ, Nhuệ Giang) thuộc phường Tây Mỗ, quận Nam Từ Liêm.
Phú Thứ nằm bên phía đông con đường DT70 từ Hà Đông đi Nhổn. Dân làng trước đây sống bằng nghề chính là làm ruộng mùa, kết hợp với nghề phụ là dệt lĩnh và buôn bán nhỏ, ngoài ra còn có nghề làm chỉ, giọt trang kim, hàn thiếc. Đa số các hộ có người thân vào nội thành Hà Nội lập nghiệp ở phố Hàng Thiếc.
Lược sử
Đình Phú Thứ có từ lâu đời, thờ 4 vị thành hoàng, gồm Đức Thánh Cả con của vua Hùng thứ 18 và ba đại vương họ Nguyễn Quý gốc Đại Mỗ. Năm 2016, đình được trùng tu. Cạnh đình có đền “Sòng Sơn lưỡng chỉ” bên dòng sông Nhuệ. Đây là ngôi đền lớn nhất của huyện Từ Liêm thờ công chúa Liễu Hạnh, vị nữ thần duy nhất trong "Tứ bất tử" của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Dưới đây là đoạn trích giai thoại về Mẫu Liễu tại đền Sòng (Thanh Hoá) được cụ cử Phan Kế Bính ghi trong sách "Nam Hải Dị Nhân" xuất bản năm 1912:
“Về sau Tiên chúa hiển Thánh ở Đèo Ngang Phố Cát tỉnh Thanh Hóa, hiện ra làm con gái đẹp bán nước, những kẻ đùa bỡn chết hại rất nhiều. Triều đình nghi là yêu quái, sai thầy phù thuỷ và Trịnh Hoàng Thúc đem quân đi tiễu. Quan quân bắn vào trong núi, tàn phá đền đài. Được vài tháng dân xứ ấy dịch tễ, lập đàn cầu khẩn thì mới biết là Tiên chúa hiển thánh, tâu lên triều đình, vua sai sửa sang lại đền miếu, phong làm Mã vàng công chúa. Sau lại có công giúp nước phá giặc Mán, được phong làm Chế Thắng bảo hoà điệu Đại vương, lập đền trên núi Sòng Sơn đến giờ vẫn còn anh linh...”.
Đền “Sòng Sơn lưỡng chỉ” ở Tây Mỗ được trùng tu vào đầu thế kỷ XX. Trong đền treo bức hoành phi đề “Thượng đẳng tối linh từ” và "Liễu Phúc Tích Dân". Lại có quả chuông đúc năm 1946, đường kính 30cm, cao 60cm, có 4 múi với 4 chữ “Tứ linh Phú Thứ”. Ngoài ra còn có nhiều đạo sắc phong thần như của vua Thành Thái năm thứ 13 và của vua Duy Tân năm thứ 3. Tại hậu cung đền có tượng Liễu Hạnh và Hồng Nương, Nhị Nương.
Năm 1995, đình và đền Phú Thứ được xếp hạng Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
Di sản
Lễ hội Phú Thứ hằng năm diễn ra 2 lần: lễ tế thần vào ngày 12 tháng Giêng và hội đền Mẫu vào ngày 7 tháng Ba âm lịch. Xưa kia đến ngày tế thần dân làng mổ một con lợn, thổi 10 mâm xôi và cúng cùng các loại trầu cau, vàng mã với giá trị rất lớn. Ngày 10 tháng Giêng đã tổ chức đám rước mang theo choé nước ra giếng Ngài ở Lạc Thọ Đình. Trò chơi ngày hội có kéo lửa, thổi cơm thi, bắt vịt, đánh đu...
“Tháng 8 giỗ cha, tháng 3 giỗ mẹ”. Đến ngày hội đền Mẫu, dân Phú Thứ tổ chức lễ dâng hương, hát văn, hầu đồng, đặc sắc có điệu Bỉ do các thày cúng văn biểu diễn. Âm nhạc mang tính chất ngâm ngợi, cấu trúc tự do. Điệu Bỉ dùng trong phần đầu của bản văn hát thờ, văn thi hoặc dùng nối tiếp làm điệu chuẩn bị cho ông Hoàng hiến rượu, cô chèo đò, cậu múa võ.
Di tích lân cận
- Chùa Đại Phúc: XQRF+59, phường Đại Mỗ.
- Chùa Phú Thứ: 2Q22+H95, phường Tây Mỗ.
- Chùa Sét (Linh Quang Tự): XQV4+X9, phường Đại Mỗ.
- Đền Am: XPXV+QXF, phường Tây Mỗ.
- Đình Đại Mỗ: XQX3+G8, phường Đại Mỗ.
- Đình Tây Mỗ: 2P2W+MFW, phường Tây Mỗ.
- Từ đường họ Nguyễn Quý: XQX4+6M, phường Đại Mỗ.
(1065 dinh Phu Thu ©NCCong 2013-2024)