216 Bat Trang village hall
Đình Bát Tràng
Lê trung hưngh.Gia Lâmsông HồngĐình Bát Tràng có từ trước năm 1720. Thờ 6 vị thành hoàng. Lễ hội: 14-16/2 âl. Xếp hạng: Di tích cấp thành phố (2002). Vị trí: XWG5+JV5, Bát Tràng, Gia Lâm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 15km (hướng 5h). Trạm bus: Điểm đỗ xe buýt Bát Tràng.
Từ điểm trung chuyển xe bus Long Biên du khách đi xe 47A đến bến cuối sẽ thấy chợ gốm Bát Tràng ngay bên cạnh. Gần chợ hơn trăm bước về mé tây nam có ngôi chùa Am (Kim Trúc Tự) và chừng 400m về mé tây bắc là đình làng, cạnh đó có đền thờ Mẫu Tổ nghề gốm sứ.
Giới thiệu
Thôn Bát Tràng ở xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội nổi tiếng với các sản phẩm gốm sứ thủ công dân dụng và mỹ nghệ. Lễ hội đình làng cũng nổi tiếng không kém và được diễn ra hàng năm từ ngày 14 đến 16 tháng Hai âm lịch với đông đảo nhân dân sở tại và khách thập phương tham dự. Đình được làm lại vào năm 1720, thờ Lục vị thành hoàng, cạnh đó có đền thờ Mẫu Tổ nghề gốm sứ.
- Cổng đình Bát Tràng. Photo ©NCCong 2019
Phần lớn du khách đến đây đều ghé thăm chợ và Bảo tàng gốm Bát Tràng. Nhiều người lại còn rẽ vào các xưởng gốm để tìm hiểu kỹ hơn những công đoạn của làng nghề, hoặc ngồi xuống trước bàn quay để tự tay vuốt, nặn và vẽ những gì mình yêu thích.
Phía sau đình là văn chỉ, cổng xây theo kiểu Khuê Văn Các Hà Nội. Phía trước có tòa đại bái 5 gian là nơi tôn vinh 1 trạng nguyên, 3 quận công, 9 tiến sĩ và các vị khoa bảng khác của làng. Hậu cung 3 gian nằm song song, thờ Khổng Tử và 72 vị thánh hiền. Văn chỉ trong thập niên 1990 từng được dùng làm lớp học, nay còn là nơi khuyến học và trụ sở của Hội người Cao Tuổi thôn Bát Tràng.
Cách chợ hơn trăm bước là ngôi chùa Am, tên chữ Kim Trúc Tự. Chùa tọa lạc ở mé tây nam, mặt hướng ra sông Hồng; kiến trúc tuy khá nhỏ và đơn giản nhưng có đầy đủ các hạng mục. Giữa sân gạch là một giếng đá, bên cạnh lại có tượng Phật Di Lặc và Quán Thế Âm Bồ tát bằng đá trắng muốt.
- Hát múa mừng hội đình Bát Tràng. Photo ©NCCong 2015
Kiến trúc
Đình nhìn ra bến sông Hồng, được đại tu vào năm 2006. Tòa đại bái 5 gian 2 chái, cửa bức bàn, cột đình làm bằng gỗ lim, các gian bên được lát bục gỗ theo bậc tam cấp làm sập ngồi. Hậu cung 3 gian nằm song song, bên trong lưu giữ hơn 50 đạo sắc phong 6 vị thành hoàng và có ghi các niên hiệu Cảnh Hưng, Quang Trung và Cảnh Thịnh.
Chính điện thờ Công đồng có 2 bức đại tự đề 天地合其德 (Thiên địa hợp kì đức) và 好義急公 (Hiếu nghĩa cấp công, do vua nhà Nguyễn ban vì dân làng đã cạy gạch sân đình để xây thành Hà Nội). Hai bên treo câu đối 埔移手藝開亭宇 / 蘭熱心香拜聖神 Bồ di thủ nghệ khai đình vũ / Lan nhiệt tâm hương bái thánh thần (Đem nghề từ làng Bồ ra khởi dựng đình miếu / Lòng thành như hương lan cúng tạ thánh thần). Hai chái đình thờ những người làng không có con cái.
- Mái đình làng Bát Tràng. Photo ©NCCong 2015
Trên cửa chính bước vào tòa đại bái treo bức hoành phi với bốn chữ 白 土 名 山 ("Bạch thổ danh sơn": Lừng danh núi sét trắng), gợi nhớ khung cảnh ban đầu của vùng đất này khi dòng họ Nguyễn Ninh Tràng mới theo vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Đại La để sản xuất loại gạch Vĩnh Ninh Trường phục vụ việc xây thành Thăng Long. Trên cột đồng trụ gắn đôi câu đối sứ 五 型 秀 氣 煄 英 傑,萬 丈 文 光 表 吉 祥 Ngũ hành tú khí chung anh kiệt / Vạn trượng văn quang biểu cát tường (nghĩa là: Nơi hội tụ khí thiêng hun đúc nên các bậc anh hùng hào kiệt / Ánh sáng văn hóa tỏa xa vạn dặm biểu thị sự cát tường). Cửa tả, hữu lần lượt gắn hai hàng chữ 土 成 金 Thổ thành kim (nghĩa là: Đất biến thành vàng) và 泥 做 寶 Nê tác bảo (nghĩa là: Bùn làm ra báu).
Lễ hội
Lễ hội năm nay mở màn vào 8 giờ sáng ngày 2-4-2015, sau đó có dâng lễ Tam Sinh; đến 9 giờ thì rước kiệu Chầu Bà Đệ Tứ Khâm Sai và làm lễ Cấp Thủy. Từ 10h30 có lễ Nhập Thủy và lễ Tế Thần. Họ Nguyễn Ninh Tràng được rước bát hương có lọng che vàng đi ở giữa. Các họ khác rước bát hương có lọng che xanh đi né sang hai bên. Buổi chiều, thôn Bát Tràng tiếp tục đón khách và giao hiếu với các làng bên. Mọi người vui chơi và hát Quan Họ trên hồ Long Nhỡn. Buổi tối lại có cả một đoàn của Nhà hát Chèo Quân đội đến góp vui tại sân đình bằng biểu diễn các tiết mục văn nghệ chào mừng.
- Chính điện đình Bát Tràng. Photo ©NCCong 2015
Ngày 3-4-2015, lễ hội làng gốm Bát Tràng được chính thức khai mạc theo thông lệ. Từ sáng sớm cả bến xe rộng và khắp các nẻo lối vào làng đã tấp nập quan khách từ xa lũ lượt kéo tới. Nắng lên trời nóng dần nhưng không gì ngăn được bước chân người trảy hội. Cờ quạt treo cắm rực rỡ hai bên đường phố và dọc theo đoạn kênh từ cầu Bắc-Hưng-Hải đổ ra sông Hồng, kéo dài hàng cây số đến tận cổng đình, trông thật vui mắt.
Tại các rạp rộng được dựng bằng vải dù ở ngay trước và sau nghi môn, không khí lễ hội càng náo nhiệt và màu sắc càng phong phú hơn. Trên sân khấu nhìn xuống bến sông Hồng có đám thanh niên đang múa hát vui vẻ. Các bà các cô trong Ban lễ tân vận áo dài thanh lịch tươi tắn tiếp đón khách. Các cụ các ông thuộc Ban khánh tiết tề chỉnh trong áo the, khăn xếp và mũ bình thiên trang nghiêm nhận cung tiến lễ vật và dẫn tế.
Đông đảo quan khách đến từ trong và ngoài nước đã được chứng kiến những tiết mục nghi lễ long trọng, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của 19 dòng họ và các đoàn thể dân làng đối với thần hoàng. Những bó hoa tươi đẹp, những mâm cao cỗ đầy lần lượt được dâng lên ban thờ Tổ trong tòa đại bái và bậc thềm cung cấm của ngôi đình cổ kính đang chìm vào các làn khói mang hương thơm chầm chậm lan tỏa.
- Hội đình làng Bát Tràng. Photo ©NCCong 2015
Đến 11 giờ trưa, các nghi thức kết thúc, quan khách và dân chúng bắt đầu được thụ lộc, hát Quan Họ mời trầu, mời rượu. Những gian đình ở hai bên tòa đại bái bày la liệt các mâm cỗ trên những chiếc bàn phủ lụa vàng. Ước tính khoảng gần trăm vị đại biểu cho các gia đình và đoàn thể được lên sập ngồi “chiếu trên” như vậy. “Chiếu dưới” trong sân đình thì đông hơn, đếm thấy có không dưới hai chục chiếc bàn phủ vải trắng được xếp ngay ngắn dọc theo hai bên lối vào chính điện trải thảm đỏ.
Những chiếc kiệu rồng sơn son thếp vàng đặt uy nghi ở trước cửa bên của tòa đại bái. Cạnh đó, các cháu nhỏ nghịch ngợm cứ thấy vắng bóng thủ nhang lại nhào vào đánh trống ké, mặc kệ ánh mắt dữ tợn từ tượng Hộ pháp. Bên ngoài nghi môn, dọc theo lối vào đình và cả trên bến sông còn có vài rạp nữa dành cho những “chiếu” thấp nhất, tuy nhiên thực khách lại đông gấp đôi gấp ba và trò chuyện còn huyên náo hơn cả các chiếu trên.
- Du khách múa ở hội Bát Tràng. Photo ©NCCong 2015
Đêm rằm tháng Hai dành cho giao lưu trai gái thỏa sức đua tài, CLB Văn nghệ “cây nhà lá vườn” lĩnh vai biểu diễn chính. Ngày hôm sau (16 tháng Hai Ất Mùi) thì giã đám. Ban tổ chức, Ban khánh tiết và các đại biểu làm lễ tạ. Buổi tối có lễ Phóng đăng và Hoa bông. Chủ khách chia tay nhau và hẹn sang năm “đến hẹn lại lên uống nước nhớ nguồn”.
Năm 2002, đình Bát Tràng UBND TP Hà Nội xếp hạng Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố.-
Di tích lân cận
- Chùa Cự Đà: XWJJ+X3H, xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm.
- Chùa Đông Dư Hạ: XWR8+6CH, xã Đông Dư, huyện Gia Lâm.
- Đình Chử Xá: WVRX+MM4, xã Văn Đức, huyện Gia Lâm.
- Đình Khoan Tế: XWMJ+54W, xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm.
- Đình Trung Quan: WVXW+PF7, xã Văn Đức, huyện Gia Lâm.
- Đình Xuân Quan: XW56+57Q, xã Xuân Quan, huyện Văn Giang.
216 dinh Bat Trang ©NCCông 2015-2019