23 Cantoneses’ street
Phố Hàng Ngang
Phố Hàng Ngang dài 152m từ ngã tư Hàng Buồm—Lãn Ông—Hàng Đường xuống phía nam giáp ngã tư Hàng Bạc—Hàng Bồ—Hàng Đào. Nay thuộc phường Hàng Đào, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 1,8 km (hướng 1 h). Trạm bus lân cận: 56 Hàng Cân, BĐX Bờ Hồ.
Lược sử
Từ thời Lê, tên phố là Việt Đông do có nhiều Hoa kiều gốc Mân Việt, Quảng Đông đến lập hội làm ăn. Khi quân Thanh chiếm Trung Hoa vào thế kỷ XVII thì người Minh Hương chạy loạn sang đây đã đem việc cúng lễ của Tàu pha vào phong tục của người Việt, thí dụ như dựng đền Tam Thánh, thờ cả Quan Công cùng với Trần Hưng Đạo trong đó.
Thời Hậu Lê và thời Nguyễn, triều đình Việt Nam định ra luật cư trú cho người ngoại quốc rất nghiêm. Theo lệ cũ, người Hoa được tổ chức thành “bang”, tập trung vào mấy nơi ở Hà Nội là Việt Đông (Hàng Ngang) và Hà Khẩu (Hàng Buồm), hết thời hạn phải về Trung Quốc, nếu tình nguyện ở lại phải thay đổi y phục, phong tục theo người Việt Nam.
- Phố Hàng Ngang. Photo ©NCCong 2015
Người Trung Quốc sang ta định cư trước kia thường cùng quê với nhau thì tụ hội gần nhau. Ngay cạnh phố Hàng Ngang, về phía đông ở phố Hàng Buồm có Hội quán Quảng Đông, về phía tây có Hội quán Phúc Kiến ở phố Lãn Ông. Có thuyết cho rằng “Thế kỷ XVIII đoạn đầu phố giáp phố Hàng Đào gọi là phố Hàng Lam, bán đồ tơ lụa màu xanh lam”, nhưng “đoạn đầu” đi từ đâu đến đâu thì không sách nào nói rõ. Thời Nguyễn, sách “Đại Nam nhất thống chí” vẫn ghi tên “phố Việt Đông”.
Thời Pháp thuộc, phố mang tên “Rue des Cantonnais" (phố của người Quảng Đông). Nhưng không chỉ người Hoa mà cả người Việt, người Ấn Độ (thương nhân từ TP Bombay sang VN bán vải) cũng có cửa hàng tại đây. Đầu thế kỷ XX, có thêm đường tàu điện giữa phố nên hai làn đường còn lại bị thu hẹp, nhưng vỉa hè vẫn khá đủ cho người đi bộ.
- Phố Hàng Ngang cuối thế kỷ XIX
Nhà cửa những năm 1930—1940 thường là kiểu hình ống, trung bình mặt tiền rộng 4-6m, nhưng cũng có nhà hẹp chỉ hơn 2m. Hầu hết là nhà 1 tầng hay 2 tầng, sàn gỗ lợp ngói, có bao lơn nhỏ và mái che trước cửa.
Di tích trên phố
Ngày 29-4-1979, nhà số 48 phố Hàng Ngang được xếp hạng Di tích Lịch sử quốc gia. Ngôi nhà này có cửa hậu ở số 35 phố Hàng Cân, trước kia thuộc gia đình ông Trịnh Văn Bô, một vị tư sản giàu lòng yêu nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cư ngụ trên căn gác nhỏ tại đây vào mùa thu năm 1945 và viết bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- Đầu phố Hàng Ngang ©NCCong 2015
Những cửa hàng thời trang, mỹ phẩm xuất hiện chủ yếu từ thời kỳ Pháp tạm chiếm Hà Nội. Mãi đến tận thời bao cấp trên phố vẫn còn có một vài cửa hiệu vẽ truyền thần.
Phố tuy ngắn và lòng đường lại chỉ rộng khoảng 6-8m nhưng Hàng Ngang là một trong những con phố cũ sầm uất nhất thủ đô. Cùng tuyến với Hàng Đào, Hàng Đường, ngày nay đây vẫn là dãy phố chuyên doanh đặc trưng của nội thành Hà Nội, bán từ quần bò cho đến complet, veston, blouse, y phục các loại đủ mùa. Đây cũng thuộc tuyến phố “chợ đêm Đồng Xuân” nơi giao thông cơ giới chỉ có một chiều và lòng đường được dành cho người đi bộ vào buổi tối các ngày Thứ sáu, Thứ bảy, Chủ nhật.
- Ngã phố Hàng Ngang—Lãn Ông ©NCCong 2013
Panorama
Di tích lân cận
- Chùa Cầu Đông: số 38b phố Hàng Đường.
- Đền Bạch Mã: góc phố Hàng Giầy—Hàng Buồm.
- Đình Đông Môn: số 8 phố Hàng Cân.
- Đình Đông Thành: số 9 phố Hàng Vải.
- Đình Đồng Lạc: số 38 phố Hàng Đào.
- Đình Đức Môn: số 38a phố Hàng Đường.
- Nhà số 10 phố Hàng Đào: di tích phân hiệu 2 Đông Kinh Nghĩa Thục.
23 pho Hang Ngang ©NCCông 2011-2015