Đình Quan Nhân

Đình Quan Nhân có từ thế kỷ XVII. Thờ: Hùng Lãng Công. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1989). Vị trí: Ngõ 144 Quan Nhân, 2R35+QV, Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 5,8km (hướng 8h). Trạm bus lân cận: Nhà Chờ Hoàng Đạo Thuý, 33 Lê Văn Lương (xe 30, 30ct, 84), Trường THPT Nhân Chính (29, 44), Đd 227 Giáp Nhất (104).

Địa lý

Khi Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long thì vùng đất phía nam sông Tô Lịch vẫn còn nhiều rừng, nên gọi là Kẻ Mọc, tên chữ Mộc Cự, sau đổi là Nhân Mục. Rồi dân số tăng lên đông đúc, phải chia thành 2 xã Nhân Mục Cựu (gồm Thượng Đình, Hạ Đình) và Nhân Mục (gồm Quan Nhân, Cự Lộc, Chính Kinh, Giáp Nhất). Đến nay một số thôn này vẫn được gọi trong dân gian với tiếng Mọc kèm vào đầu. 5 làng Mọc Giáp Nhất, Quan Nhân, Chính Kinh, Cự Lộc, Phùng Khoang vốn kết chạ và có lệ chọn năm nào được mùa, dân khang, vật thịnh sẽ tổ chức một Đại hội chung, chính hội mở vào ngày 11 tháng Hai âm lịch.

Vùng Nhân Mục giàu truyền thống hiếu học, thời phong kiến nhiều người từng đỗ đạt và làm quan. Làng Quan Nhân vốn là một trang ấp ở bên trái con đường Thượng đạo đi lên Cống Mọc, nơi có cầu bắc qua sông Tô Lịch, nối trấn Sơn Nam với Thăng Long. Đến thế kỷ XIX thì làng đã thuộc loại khá lớn, chia thành xóm Chùa và xóm Sòi, xóm Chùa đông dân hơn, có vài nhà thờ họ.

Sân đình Quan Nhân. Photo ©NCCong 2015

Xã Nhân Mục sau đổi tên là xã Nhân Chính, thuộc huyện Từ Liêm, TP Hà Nội; từ ngày 1-1-1997 trở thành một phường của quận Thanh Xuân.

Lược sử

Đình Quan Nhân còn gọi là đình Mọc Quan Nhân, trong chính điện thờ Trung Nghĩa đại vương Hùng Lãng Công. Ngài vốn là con thứ của Ninh Hải quận vương, cháu Hùng Hiền Vương, trước kia trấn trị huyện Vũ Tiên (Thái Bình), sau về giữ vùng Quan Nhân.

• Cổng đình Quan Nhân. Panorama ©NCCong 2015

Ngài từng được phong chức Phổ chính thống lĩnh thủy bộ quân doanh, có công dẹp giặc Nam Chiếu và Lục Nam. Khi về thăm quê, ngài bị giặc làm phản, tự trẫm mình ngày 2 tháng 8 âm lịch. Phu nhân là bà Dục Đức, người ấp Quan Nhân, thủ tiết quyên sinh theo chồng ngày 12 tháng 10 âm lịch, sau được thờ trong Phủ Thánh Bà ở hữu mạc.

Phủ Thánh Bà. Photo ©NCCong 2015

Tương truyền, đình Quan Nhân có từ rất sớm. Theo Ngọc phả Thần tích do Hàn lâm Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn năm Quý Dậu, triều Lê Anh Tông, niên hiệu Hồng Phúc thứ 2 (1573) thì lúc đầu được xây ở cánh đồng Nền Đình. Đến năm Chính Hòa 21 (1701) đình mới chuyển về trung tâm trang ấp tức vị trí bây giờ; trong đình hiện vẫn còn một tấm bia đá mang niên hiệu nói trên làm chứng.

Kiến trúc

Nếu đi từ phố Quan Nhân rẽ vào ngõ 144 dọc tường bên trái đình Hội Xuân về phía tây nam khoảng trăm bước sẽ gặp một nghi môn gồm hai trụ biểu với đôi câu đối. Qua nghi môn vài ba chục bước, ở bên trái đường đi giữa hai hồ nước là nhà Mộc Dục xây hai tầng tám mái, dùng làm nơi tắm tượng trong những dịp lễ hội. Tiếp theo thì đến một hồ sen có tường hoa bao quanh, du khách sẽ thấy cổng đình và cổng chùa đứng cạnh nhau ở bên kia bờ.

Hông đình Quan Nhân. Photo ©NCCong 2015

Đình tọa lạc trên một khu đất cao ráo, mặt quay về phía đông bắc nhìn ra hồ sen, bên tả có nhà giải vũ giáp chùa Sùng Phúc Tự, bên hữu là phủ Thánh Bà và ao nhỏ giáp ngõ 144 Quan Nhân, phía sau có sân chơi và khu phụ. Đình xây trong một khuôn viên đẹp và khá bề thế. Mặt bằng làm thành hình “chữ Công”; từ ngoài vào trong gồm: tam quan, sân đình, tiền tế, thiêu hương, hậu cung.

• Sân đình Quan Nhân. Panorama ©NCCong 2015

Tam quan gồm 2 trụ biểu lớn và hai cổng bên. Tòa tiền tế rộng 5 gian 2 dĩ, xây kiểu “đầu hồi bít đốc tay ngai” và “giá chiêng kẻ chuyển” với 5 hàng cột. Thiêu hương sâu 3 gian, hậu cung rộng 3 gian, bên trong có điện thờ với bài vị Trung Nghĩa đại vương. Bên hữu sân đình là phủ Thánh Bà rộng 3 gian, gồm 2 nếp nhà xếp song song thành hình “chữ Nhị” quay phía tây bắc, nơi thờ phu nhân Dục Đức. Tất cả in đậm dấu ấn phong cách nghệ thuật kiến trúc của thế kỷ XVII-XVIII, ngoại trừ phía bên tả sân đình mới dựng thêm giữa hai nhà giải vũ một tấm bia bằng đá đỏ ghi lại tóm tắt thần tích thành hoàng làng.

Di sản

Ngoài tấm bia đá Chính Hòa, hương án, các cửa võng, hoành phi, câu đối, đại tự và đồ tế khí, trong đình Quan Nhân còn giữ được một số hiện vật quý như 12 đạo sắc phong và tấm bia bằng đồng, trên đó khắc thần tich của Trung Nghĩa đại vương.

Sân đình Hội Xuân. Photo ©NCCong 2018

Ngày 30-09-1989 quần thể đình Quan Nhân, phủ Thánh Bà, chùa Sùng Phúc, Văn Chỉ, đình Hội Xuân, nhà Mộc Dục đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

• Chùa Bồ Đề (Cự Chính): số 190 phố Quan Nhân.
• Chùa Giáp Nhất: 223 phố Giáp Nhất.
• Chùa Quan Nhân (Sùng Phúc Tự): ngõ 144 Quan Nhân.
• Đình Con Cóc (Cự Chính): số 186 phố Quan Nhân.
• Đình Hội Xuân: số 144 phố Quan Nhân.
• Đình Mọc Giáp Nhất: số 213 phố Giáp Nhất.

257 Quan Nhan community hall ©NCCông 2011-2018