26 Gia Ngu street

Phố Gia Ngư

chợq.Hoàn Kiếmhồ đầm

Phố Gia Ngư dài 270m từ phố Hàng Bè tới Hàng Đào, đoạn giữa cắt ngang Ngõ Trung Yên - Chợ Cầu Gỗ và phố Đinh Liệt. Nay thuộc: phường Hàng Bạc, Q. Hoàn Kiếm, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 200m (hướng 12h). Trạm bus lân cận: BĐX Bờ Hồ (xe 09, 14), 56 Hàng Cân (31), 54 Nguyễn Hữu Huân (04, 08, 11, 14, 18, 23, 36)

Lược sử

Phố nằm trên đất của hai làng Gia Ngư và Trung Yên (hiện vẫn còn con ngõ Trung Yên nằm ở phía bắc và nối vào phố Gia Ngư), thuộc tổng Hữu Túc, huyện Thọ Xương cũ. Xưa kia phía bắc hồ Gươm là hồ Thái Cực, có một dải đất giữa hai hồ này với nhiều cư dân xung quanh sống bằng nghề chài lưới và do đó có tên là làng Cá. Theo các sách địa chí, nơi đây vào đời Gia Long (1801 - 1819) vẫn gọi thế, đến đời Minh Mạng (1820 - 1840) nhà vua bắt Hán hoá tên Nôm thành thôn Gia Ngư.

Phố Gia Ngư được hình thành từ hai đoạn đường làng vào cuối thế kỷ XIX, khi hồ Thái Cực bị lấp để mở rộng khu vực thương mại. Thời Pháp thuộc, đoạn phía đông giáp phố Hàng Bè mang tên “Rue Tirant”, dân ta gọi là ngõ Gia Ngư; đoạn phía tây tên là “Rue Nguyen Du” (“Phố Nguyễn Du”). Về sau hai con phố ngắn này được nhập lại làm một. Từ năm 1945, phố chính thức mang tên Gia Ngư.

̣

Ngõ Trung Yên. Ảnh ©2023 NCCong

Đây là một con phố có những ngôi nhà cổ và nhà tầng khang trang. Tại số nhà 50 vẫn còn một ngôi đình nhưng không phải của thôn Gia Ngư mà là của phường Đại Lợi, thờ các thần Bạch Mã, Linh Lang và Cao Sơn. Trong phố hiện nay có hơn 700 hộ dân, sinh sống chủ yếu bằng kinh doanh ăn uống ở nửa phía đông và buôn bán quần áo thời trang mọi lứa tuổi ở nửa phía tây.

Chợ Hàng Bè

Giống như chợ Bắc Qua, chợ Nguyễn Cao và một số ít chợ khác, chợ Hàng Bè thuộc kiểu chợ chiếm cả phố và đã hoạt động hiệu quả trong thế kỷ XX. Ngôi chợ này đã gắn bó với vài thế hệ dân cư khu phố cũ của Hà Nội suốt mấy chục năm trước khi biến mất để trả lại lòng đường cho phố Gia Ngư và phố Ngõ Cầu Gỗ. Nhiều người già sống quanh đây kể lại rằng chợ này dưới thời Pháp thuộc chỉ có lều lán để sáng dựng lên, tối cuốn lại chứ không được xây dựng kiên cố như các ngôi chợ chính thống của Hà Nội.

Gia Ngư—Hàng Đào. Ảnh ©2015 NCCong

Chợ Hàng Bè thực ra có từ trước khi Pháp sang đây, lúc đầu ở gần bến thuyền bè và nằm ven con đê cũ (nay là phố Nguyễn Hữu Huân). Tên phố Hàng Bè cũng là một kỷ niệm về thời xưa ấy, khi sông Hồng còn chưa đổi dòng về phía đông. Hàng trăm năm sau, vào cuối thời chiến tranh rất khan hiếm thực phẩm, cái chợ cũ dần lớn lên và cuối cùng đã chiếm trọn lòng đường cả phố Ngõ Cầu Gỗ lẫn phố Gia Ngư.

Tên chợ Hàng Bè vẫn được gọi theo thói quen, các tên khác như chợ Gia Ngư và chợ Cầu Gỗ thì ít ai dùng. Chợ cũng giữ nếp dựng lều bán hàng dưới lòng đường như ngày trước, chẳng xây dựng nhà cửa cố định. Chợ ở giữa thủ đô, nhưng trông những món hàng và những ông già, bà lão, cô gái bán hàng ăn vận giản dị, người ta có cảm giác như lạc vào một phiên chợ quê mùa đậm chất đồng bằng Bắc Bộ.

Góc phố Đinh Liệt—Gia Ngư. Ảnh ©2015 NCCong

Bước sang thế kỷ XXI, Ủy ban Nhân dân TP Hà Nội có quyết định giải toả chợ Hàng Bè để có thể cải tạo phố Gia Ngư và phố Ngõ Cầu Gỗ thành tuyến phố đi bộ và bán hàng, chủ yếu phục vụ khách du lịch. Chợ họp buổi cuối cùng vào ngày 31/7/2010.

Chợ cũ không còn, nhưng đây đó trên hai vỉa hè nhiều người dân từng dựng lán dưới lòng đường nay vẫn theo nghề cũ. Họ bày rau dưa, thịt cá ra trước nhà để bán và tạo ra một không gian nửa tỉnh nửa quê rất độc đáo và hấp dẫn đối với du khách.

Góc phố Gia Ngư - ngõ Cầu Gỗ. Ảnh ©2023 NCCong

Panorama

Di tích lân cận

©NCCông 2012-2015, Gia Ngu street