294 Phu Dien (Huu Hoa) community hall

Đình Phú Diễn (Hữu Hòa)

h.Thanh TrìLê Hoànsông Nhuệ

Đình Phú Diễn (làng Chành) không rõ có từ khi nào. Thờ: vua Lê Đại Hành và tướng (Hoàng) Trần Thông. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1992). Vị trí: WRQ3+PC, Hữu Hòa, Thanh Trì, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 11 km (hướng 7 h). Trạm bus lân cận: Cầu Tó đường Phan Trọng Tuệ, hoặc Khu đô thị Kiến Hưng.

Địa lý

Xã Hữu Hòa nằm bên hữu đoạn sông Nhuệ trải từ Mậu Lương đến Cự Đà, thành lập năm 1949 với 5 làng: Hữu Thanh Oai, Hữu Lê, Hữu Chung, Phú Diễn và Hữu Từ sáp nhập lại. Xã thuộc huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông (1954), sau đó gọi là tỉnh Hà Tây (1965), rồi tỉnh Hà Sơn Bình (1976); đến năm 1979 cắt về huyện Thanh Trì, TP Hà Nội.

Làng Phú Diễn có tên Nôm là làng Chành, đến thập niên 2010 đạt hơn 1.000 nhân khẩu với gần 300 hộ dân, khoảng 100 hộ sống bằng nghề chế biến miến dong và bánh đa. Có 2 loại bánh đa để nướng và để nấu, đều làm từ gạo. Cần ngâm gạo trong nước 4 giờ liền, thường từ nửa đêm đến gần sáng thì xay và tráng luôn để mặt trời lên đem ra phơi nắng. Bánh tráng đến đâu phơi đến đấy; khi tráng rắc vừng đen hoặc vừng vàng đã được đãi sạch phơi khô. Trong bánh còn có lạc xay nhỏ, muối, gia vị, nhưng không chứa hàn the và chất bảo quản. Thường thì buổi sáng tráng bánh, buổi chiều nướng bằng than củi, sau đó bán cho các đại lý.

Cổng cũ đình Phú Diễn (Hữu Hòa). Photo ©NCCong 2015

Lược sử

Đình Phú Diễn là ngôi đình cổ của làng Chành nằm ở hữu ngạn sông Nhuệ, nay thuộc đất thôn Phú Diễn, xã Hữu Hòa, huyện Thanh Trì, TP Hà Nội. Hai vị thành hoàng được thờ tại đây gồm vua Lê Đại Hành và một bộ tướng người Phú Diễn là Đô Hồ (Hoàng) Trần Thông. Vua Lê Đại Hành cũng được thờ ở mấy ngôi đình làng khác thuộc vùng này.

Tương truyền năm 989, sau khi đất nước thanh bình, Lê Đại Hành bèn vi hành để úy lạo, khen thưởng dân chúng và thăm thú đất nước. Nhân đi qua đất làng Chành thấy cảnh đẹp bên sông Nhuệ, vua liền dừng kiệu (chỗ đó hiện nay vẫn còn di tích, gọi là Cánh đồng Kiệu, nằm giữa thôn Hữu Thanh Oai và thôn Phú Diễn), rồi vào Rừng Mơ bên cạnh nghỉ chân. Dân làng sau này đã lập đền thờ vua tại đó, lúc đầu chỉ làm bằng tranh tre, sau mới xây thành đình.

Sân đình Phú Diễn (Hữu Hòa). Photo ©NCCong 2024

Kiến trúc

Trải qua nhiều thế kỷ với 5 lần trùng tu lớn nhờ sự đóng góp công sức của dân làng, ngày nay ngôi đình Phú Diễn đã được tôn tạo khang trang. Cổng đình làm theo kiểu nghi môn quay về hướng đông, dưới chân trụ biểu bên trong là đôi sấu đá nhìn nhau. Do mở rộng con đường ven sông nên nghi môn phải dời vào sát đình và xây bịt bằng một bức bình phong đắp cuốn thư, bên ngoài lại đặt thêm đôi ngựa đá đứng đối diện.

Tiền tế gồm 3 gian 2 dĩ, kết nối với 2 gian hậu cung xây dọc thành hình chuôi vồ. Cửa cung cấm được chạm trổ các đề tài tứ linh, tứ quý khá công phu, bên trong cung đặt 2 long ngai và hương án. Trên bề mặt các vì nhà, con giường và đầu xà thường có chạm các hình hoa lá, vân mây... Các đầu bẩy hiên được chạm hình đầu rồng, mũi nở, mắt lồi, râu tóc bay về sau như những đao nhọn, thân rồng có vẩy cá đặc trưng cho lối điêu khắc thời Lê trung hưng và thời Nguyễn.

Cổng đình Phú Diễn (Hữu Hòa). Photo ©NCCong 2024

Di vật

Bên hữu là lối vào đình đi qua 2 gốc muỗm to trước sân rộng và nhà Văn hóa thôn. Bên tả đình là một đàn lộ thiên thờ Thần Nông, xa hơn chút nữa dựng 3 tấm bia đá. Một bia có khắc việc hậu thần bỏ tiền tu sửa lại đình vào năm Gia Long 6 (1807). Ngoài 6 con thú tạc bằng đá còn có hoành phi, câu đối và đôi hạc, bộ kiệu, hương án, long ngai, bát bửu, bát hương được tạo tác bằng gỗ vào thế kỷ XVIII, XIX.

Trong đình vẫn bảo lưu cuốn ngọc phả đề “Phú Diễn Lê đế phả lục” được soạn thảo năm 1572 bởi tiến sĩ Nguyễn Bính, Hàn lâm Đông các Đại học sĩ, sao lại năm 1710, trong có ghi chép kỹ về sự nghiệp của vua Lê Đại Hành. Ngoài ra còn có 10 đạo sắc phong mang các niên đại từ thời Lê trung hưng đến thời Nguyễn.

Sân cũ đình Phú Diễn (Hữu Hòa). Photo ©NCCong 2016

Ngày 22 tháng 4 năm 1992, đình Phú Diễn (Hữu Hòa) được xếp hạng Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

294 dinh Phu Dien (Huu Hoa) ©NCCông 2015-2020