396 Tien Linh pagoda

Chùa Tráng (Tiên Linh Tự)

h.Thanh Trìnhà Lýsông Hồng

Chùa Tráng còn gọi chùa Tiên Linh, chùa Vạn Phúc, tương truyền có từ thời Lý. Tên chữ: Tiên Linh Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1992). Vị trí: WV7R+4J, xã Vạn Phúc, Thanh Trì, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 19 km (hướng 5 h). Trạm bus lân cận: Bến cuối tuyến xe 08B.

Lược sử

Gần làng Vạn Phúc có đầm Thọ Vực, tên khác là đầm Vạn Xoan, có người cho là dấu tích về địa danh của kinh đô nước Vạn Xuân do Lý Nam Đế lập nên. Tại vùng này các nhà khảo cổ học đã tìm được nhiều di vật có niên đại vào khoảng thế kỷ thứ VI, phù hợp với thời gian ra đời của nhà nước Vạn Xuân.

Chùa Tráng còn gọi là chùa Vạn Phúc, tên chữ Tiên Linh Tự, tương truyền ra đời từ thời Lý. Về niên đại khởi đầu, tuy hiện nay chưa có tài liệu khoa học để xác minh, nhưng trong Đại Việt sử ký toàn thư có đoạn: “Mùa thu tháng 7, vua ngự điện Hàm Quang xem đua thuyền, nước lên to. Trong vườn dâu ở xứ Ô Lộ có pho tượng Phật cổ nổi lên mặt nước…”.

Dân địa phương còn lưu truyền sự tích về việc vua Lý Thái Tổ đã cho đắp đê Cơ Xá lớn nhất thời ấy (đầu thế kỷ XI). Để kỷ niệm, nhà vua đã cho xây dựng Tiên Linh Tự ở dưới chân đê Vạn Phúc. Từ đó, vào những dịp lễ lớn các vua nhà Lý đều về chùa cầu cúng.

Năm 1425, Lê Lợi dẫn quân từ Lam Sơn tiến ra bao vây quân Minh ở trong thành Đông Quan. Đại bản doanh vua Lê đặt ngay tại làng Vạn Phúc, nơi có Tiên Linh Tự. Vua và nghĩa quân cho đắp con đê Vạn Xuân, làm thành một chiến lũy trong chiến dịch giải phóng Đông Quan.

Sân chùa Tiên Linh ©NCCong 2017

Nơi đây cũng chứng kiến lần đầu Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc Hà (1786) và cùng quân Trịnh giao tranh ở Vạn Phúc trong vòng một ngày. Quân Tây Sơn sau chiến thắng này đã kéo vào thành Thăng Long chiếm nốt sào huyệt của Chúa Trịnh. Mùa xuân năm Kỷ Dậu (1789), Nguyễn Huệ lại tiến quân ra Bắc nhằm đánh quân xâm lược nhà Thanh. Một cánh quân thủy đã đổ bộ lên bờ và nghỉ chân tại đình làng Vạn Phúc. Theo truyền thuyết thì chính tại Tiên Linh Tự, hoàng đế Quang Trung đã đích thân hội họp tướng lĩnh trước khi tấn công vào đồn Ngọc Hồi cách đó không đầy 6km.

Trong kháng chiến chống Pháp (1947 – 1954), xã Vạn Phúc từng là một căn cứ tập kết của các chiến sĩ biệt động nội thành Hà Nội. Năm 1952, tiểu đoàn 15 và huyện đội Thường Tín đã lấy Tiên Linh Tự làm sở chỉ huy và địa điểm liên lạc bí mật. Tài liệu địa phương cho biết quân Pháp trước khi phải rút về nước đã phá hủy ngôi chùa này.

Ngày 12-12-1992, Bộ Văn hóa - Thông tin đã xếp hạng Tiên Linh Tự là Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Năm 1954, sau khi hòa bình lập lại, nhân dân Vạn Phúc đã góp công góp của để xây lại Tiên Linh Tự trên nền chùa cũ. Năm 2017, nhà chùa hoàn thành một đợt trùng tu lớn, song dáng vẻ vẫn giữ lối kiến trúc cuối thời Nguyễn.

Tòa tam bảo nhìn về núi Ba Vì ở hướng tây qua mặt nước hồ, hậu đường dựa lưng vào mé trong của sườn đê, nơi sông Hồng có khúc ngoặt lớn. Trong khuôn viên chùa có nhiều cổ thụ. Chùa chính có mặt bằng kiến trúc hình chuôi vồ với tiền đường 5 gian xây trên nền rất cao, tường hồi bít đốc, bên hữu là nhà Mẫu. bên tả là nhà Tổ. Trước các nếp nhà có sân gạch.

Tiền đường chùa Tiên Linh ©NCCong 2017

Di vật

Trên thượng điện, đáng chú ý hơn cả là pho tượng Quán thế âm Bồ tát nghìn mắt nghìn tay. Bên cạnh một hệ thống tượng Phật giáo đầy đủ còn có các câu đối ca ngợi cảnh chùa, ví dụ:
"Mười phương rường cột, cảm vui nới rộng tới bờ từ bi lưu thắng tích
Tam bảo quy mô, trời đất núi sông xuân phong bát ngát cõi trời lành"

Trong chùa còn giữ được một cổ vật rất đẹp và quý là khám thờ làm bằng gỗ sơn son thiếp vàng, trang trí tứ linh, phía trên chạm khắc hình lưỡng long triều nguyệt, mang nét nghệ thuật cuối thế kỷ XVIII. Ngoài ra còn có quả chuông đồng “Tiên Linh Tự Chung” được đúc năm Thành Thái thứ 8 (1896).

Di tích lân cận

396 Tien Linh pagoda ©NCCông 2017-2018