458 Luu Khe community hall

Đình Lưu Khê

sông Đáyh.Ứng Hoàhuyền sử

Đình Lưu Khê có từ khoảng thế kỷ XVIII. Thờ thành hoàng: Quí Minh đại vương. Xếp hạng: Di tích thành phố (1988). Vị trí: thôn Lưu Khê, PQWF+C9, xã Liên Bạt, H. Ứng Hòa, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 40km (hướng 7h). Trạm bus lân cận: UBND xã Liên Bạt (xe 102).

Sân đình Lưu Khê. Ảnh NCCong ©2018

Địa lý

Xã Liên Bạt nằm ở gần giữa huyện Ứng Hòa, trải dài ven quốc lộ 21B nối quốc lộ 6 (Hà Đông - Hòa Bình - Tây Bắc) với đường 60 (Chợ Dầu - Kim Bảng, Hà Nam). Phía bắc xã gần tỉnh lộ 429A, phía nam xã gần đường 428, đây đều là những tuyến giao thông quan trọng nối quốc lộ 21B với quốc lộ 1A.

Xã có tên Nôm là Bặt, gồm 8 thôn: Bặt Ngõ, Bặt Chùa, Bặt Trung, Vũ Nội, Vũ Ngoại, Lưu Khê, Lương Xá, Đình Tràng; số dân 6.681 người (năm 2012), diện tích tự nhiên 7,75 km2. Về phía bắc và tây bắc giáp 2 xã Quảng Phú Cầu và Trường Thịnh; phía đông và đông bắc giáp 2 xã Phương Tú và Phú Túc; phía tây và phía nam giáp thị trấn Vân Đình.

Lược sử

Cuối thời Lê, đầu thời Nguyễn, xã Liên Bạt thuộc tổng Xà Cầu, huyện Sơn Minh, phủ Ứng Thiên, trấn Sơn Nam Thượng (từ 1831 là tỉnh Hà Nội). Thời thuộc Pháp, 6 thôn Bặt Ngõ, Bặt Chùa, Bặt Trung, Vũ Nội, Vũ Ngoại, Lưu Khê vẫn thuộc tổng Xà Cầu; còn các thôn Lương Xá, Đình Tràng, Hoàng Xá cắt về tổng Phương Đình.

Chính điện đình Lưu Khê. Ảnh NCCong ©2018

Sau tháng 8-1945, ba thôn Bặt Ngõ, Bặt Chùa, Bặt Trung hợp thành xã Liên Bạt. Đến tháng 4-1946, ba thôn Vũ Nội, Vũ Ngoại, Lưu Khê nhập lại thành xã Thượng Hiền. Đầu năm 1949, hai xã Thượng Hiền và Liên Bạt hợp nhất thành xã Mai Sơn. Đến giữa năm 1950, các thôn Lương Xá, Đình Tràng, Hoàng Xá tách khỏi xã Phương Đình, sáp nhập vào xã Mai Sơn thành xã Mai Đình.

Tiền tế đình Lưu Khê. Ảnh NCCong ©2018

Đến năm 1973 xã Mai Đình lại đổi tên thành xã Liên Bạt. Đến năm 2003, thôn Hoàng Xá và một phần của 2 thôn Lương Xá và Đình Tràng tách khỏi Liên Bạt và nhập về thị trấn Vân Đình, từ đó đến nay cơ cấu hành chính xã Liên Bạt ổn định.

Theo truyền thuyết và thần phả còn lưu giữ thì từ cuối đời vua Hùng thứ 17, đất Liên Bạt đã có dân Việt đến tụ cư và lập nên những trang ấp. Tướng quân Quý Minh đã đến vùng này chiêu binh đi đánh nhau với quân Thục Phán. Trước công nguyên, Châu trưởng Giao Châu là Đặng Sĩ đã đến Liên Bạt mở trường dạy học. Về sau, xã cũng có nhiều danh nhân, tiêu biểu trong thế kỷ XX là Hoàng giáp Nguyễn Thượng Hiền và cụ Bùi Bằng Đoàn.

Trên địa bàn xã hiện vẫn còn nhiều công trình kiến trúc cổ, có giá trị cao về nghệ thuật và ý nghĩa lịch sử như các đình làng Lưu Khê, Bặt Chùa, Bặt Ngõ... Đình Lưu Khê đã được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa tỉnh Hà Tây vào năm 1988 và hiện nay do UBND huyện Ứng Hòa quản lý.

Kiến trúc

Đình Lưu Khê nhìn qua sân gạch và cổng ra một hồ nước hình vuông ở phía đông nam. Bên phải đình và hồ là con đường làng. Bên trái đình là ngôi chùa làng với tam quan mới xây lại đồ sộ rồi đến một giếng tròn to. Trước giếng chùa có bãi cỏ dẫn đến cây cầu bắc ra một hòn đảo nhỏ được che mát dưới tán lá cổ thụ bốn mùa tươi xanh.

Trang trí trong đình Lưu Khê. Ảnh NCCong ©2018

Cổng đình xây theo kiểu trụ biểu với hai cửa phụ ở hai bên. Sau cổng là một sân gạch khá rộng nối liền với sân chùa, hai bên sân là dãy tả hữu vu 5 gian, hơi lùi với quá nửa chiều dài áp sát vào đại đình. Tòa tiền tế xây kiểu phương đình 2 tầng đè lên 16 cây cột có treo các câu đối chữ Hán. Trên 8 mái lợp ngói ta là các tượng rồng được đắp mảnh sứ rất sinh động, các mảng gỗ bên dưới được chạm trổ tinh xảo với nhiều đề tài phong phú. Hậu cung rộng 3 gian, sâu 4 gian, cửa gỗ và trần thiết được trang trí đẹp đẽ với màu sắc ngũ hành và các đại tự thếp vàng rực rỡ.

Di tích lân cận

©NCCong 2014-2018, Luu Khe community hall