483 Hau Ai pagoda

Chùa Hậu Ái (Đại Ý Tự)

h.Hoài ĐứcLê trung hưngsông Nhuệ

Chùa Hậu Ái có từ trước năm 1733. Tên chữ: Đại Ý Tự. Xếp hạng: Di tích thành phố (2013). Vị trí: 2PQG+QP, thôn Hậu Ái, xã Vân Canh, Hoài Đức, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 18km (hướng 9h). Trạm bus lân cận: Trước Kiot 01 Hậu Ái - TL422.

Lược sử

Vùng Canh hình thành muộn nhất cũng từ thời Lý và tên xã Vân Canh đã xuất hiện vào thời Lê sơ. Xưa kia vùng này nổi tiếng về truyền thống khoa bảng như một trong "tứ danh hương" ở ven đô với 4 tổng có tên nôm là Mỗ, La, Canh, Cót. Ngày nay xã gồm 3 thôn: Kim Hoàng, An Trai và Hậu Ái (Nhân Ái), thuộc huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội.

Hậu Ái là một thôn rất cổ, theo nội dung tấm bia từ Văn chỉ chuyển về dựng ở cửa đình, thôn này từng sinh ra 9 người đỗ đại khoa từ thời Lý đến thời Nguyễn. Đỗ Kính Tu là người đầu tiên và đã đỗ đầu khoa thi Tam giáo đời Lý Anh Tông (1138 - 1175). Ngài làm đến chức Thái uý, sau tự vẫn vì bị vu cáo, lăng mộ hiện còn ở ngoài đồng.

Chùa làng Hậu Ái tên chữ là Đại Ý Tự. Căn cứ vào tấm bia "Hậu Phật bi ký" còn lưu lại nơi đây có thể đoán rằng chùa được xây từ trước năm 1733. Chùa đã trải qua nhiều lần sửa chữa, tôn tạo. Sau lần trùng tu năm 1993 dáng vẻ chủ yếu mang phong cách nghệ thuật kiến trúc thời Nguyễn.

Cổng chùa Hậu Ái. Photo NCCong ©2019

Ngày 18 tháng 2 năm 2013, chùa Hậu Ái được UBND TP Hà Nội xếp hạng Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật.

Kiến trúc

Chùa nằm ven con đường nối ngã tư Canh với ngã tư Sơn Đồng. Mặt tiền khá hẹp nhưng khuôn viên dài và nở hậu. Tam quan ở cạnh gốc đa, gồm 3 cửa vòm quay về phía tây nam, không có gác chuông, khoang giữa xây 2 tầng 8 mái, tất cả đều đắp ngói ống giả.

Từ cổng vào theo một con đường thẳng lát gạch đỏ, khách đi giữa hai hàng cau gầy cao vút đến sân trước, bên trái có nếp nhà khách 5 gian đối diện với phần đất bị lấn chiếm đã trở thành nhà dân. Toà tiền đường gồm 3 gian 2 dĩ, tường hồi bít đốc, kết nối với hậu cung thành hình "chữ Đinh". Bên trái là ao và cánh đồng, bên phải là nhà Tổ cũng 5 gian hình "chữ Đinh", mặt nhìn ra phía đông nam nơi có cổng hậu.

Sân chùa Hậu Ái. Photo NCCong ©2019

Di sản

Trong chùa hiện bảo lưu được một bia đá đề 4 chữ Hán "Hậu Phật Bi Ký". Tấm bia khá nhỏ, mỗi mặt có 7 hàng chữ, mỗi hàng chỉ gồm 20 chữ. Bia được dựng ngày 12 tháng Ba năm Long Đức 2 (1733), về sau được lập lại ngày mồng 7 tháng Ba năm Minh Mệnh 6 (1825). Nội dung văn bia ghi về việc vào niên hiệu Long Đức (1732-1734), bà Lê Thị, hiệu Từ Trí, vợ một viên Cẩn Sự Tá Long đã cúng cho làng 1 mẫu 9 sào ruộng, được dân sở tại tôn làm Hậu Phật.

Hệ thống tượng Phật giáo trong chùa khá đầy đủ và đã được tô lại. Ngoài ra còn một quả chuông đồng, trên đó có bài minh "Đại Ý Tự Chung" (chuông chùa Đại Ý) được khắc ngày 17 tháng Một năm Bính Thân niên hiệu Minh Mệnh 17 (1836). Nội dung ghi việc đúc lại chuông và danh sách công đức, trong đó có Tuần phủ Hưng Hóa và cả nhiều người sống ở các phường thuộc tỉnh Hà Nội như Diên Hưng, Hà Khẩu...

Trong chùa Hậu Ái. Photo NCCong ©2019

Bài minh còn cho biết ở thời vua Minh Mệnh làng Hậu Ái đã khá đông dân vì có tới 4 giáp. Căn cứ theo tài liệu khác thì đến sau đời vua Đồng Khánh (1886-1888) làng Hậu Ái có thêm một giáp nữa thành 5 giáp: Đông, Đoài, Đoài Nhất, Đông Thượng, Đông Nguyễn.

Di tích lân cận

483 chua Hau Ai ©NCCông 2014-2019