511 Cam village community hall

Đình thôn Cam

sông Đuốngh.Gia LâmẢ Lã Nàng Đê

Đình thôn Cam có từ khoảng thế kỷ XVII. Thờ: Ả Lã Nàng Đê và thái tử Chiêu Dương. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1996). Vị trí: Ng. 142 Cổ Bi, 2WHV+CM5, Cổ Bi, Gia Lâm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 15km (hướng 3h). Trạm bus lân cận: Đối Diện Bưu Điện Trâu Quỳ - Nguyễn Đức Thuận (xe 11, 40, 52a, 52b, 100, CNG02)

Địa lý

Xã Cổ Bi là một trong những vùng định cư nằm ven sông Đuống của người Việt cổ, nay thuộc huyện Gia Lâm, TP Hà Nội. Địa giới phía bắc giáp 2 xã Dương Hà, Phù Đổng; phía nam giáp thị trấn Trâu Quỳ và quốc lộ 5; phía đông giáp xã Đặng Xá; phía tây giáp quốc lộ 1B và phường Phúc Lợi. Xã có tổng diện tích đất tự nhiên là 503 ha, dân số năm 2012 là 10.254 người, sống trong 2.950 hộ.

Cổ Bi từng là nơi đóng đại bản doanh của quân đội các triều đại: Hai Bà Trưng, nhà Tiền Lý, nhà Ngô, nhà Trần, nhà Lê. Chúa Trịnh Cương cho xây hành cung Cổ Bi, đặt tên là phủ Kim Thành, thậm chí định cho dời đô về đây. Theo "Đại Việt sử ký toàn thư", Cổ Bi thời vua Hùng thuộc bộ Vũ Ninh nổi tiếng với 3 địa danh được gọi là "Tam Cổ" (trong dân gian có câu: “Thứ nhất Cổ Bi, thứ nhì Cổ Loa, thứ ba Cổ Pháp”). Đến thời Lý thì thuộc đất Long Biên, phủ Thuận Đức; thời Trần thuộc lộ Bắc Giang, phủ Thuận An đạo Diên Bắc; thời Lê thuộc trấn Kinh Bắc; thời Nguyễn thuộc trấn Bắc Ninh, sau đổi là tỉnh Bắc Ninh.

Cổng đình thôn Cam ©NCCong 2014

Lược sử

Xã Cổ Bi gồm thôn Vàng, thôn Cam và thôn Hội, cả 3 thôn đều có đình chùa riêng. Đình thôn Cam thờ 2 vị thành hoàng là công chúa Ả Lã Nàng Đê (một nữ tướng mưu lược và dũng cảm của Hai Bà Trưng) và thái tử Chiêu Dương của nhà Lý (ngài sinh ra tại trang Cổ Bi, về sau được vua ban phong cho làm thái ấp).

Ngày 18-1-1947, quân xâm lược Pháp đã dùng bộ binh có cả xe tăng và máy bay yểm trợ đi càn vùng Cổ Bi. Chúng đã bắn chết hơn 100 người dân và tàn phá nặng nề xóm làng, trong đó có ngôi đình cổ của thôn Cam cùng với nhiều cổ vật. Sau đó nhân dân đã xây lại đình này.

Năm 1996, đình thôn Cam được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Giếng đình thôn Cam ©NCCong 2014

Kiến trúc và di sản

Năm 2004, được sự quan tâm của các cấp chính quyền và sự công đức của nhân dân địa phương, ngôi đình làng đã được trùng tu tôn tạo theo lối kiến trúc cũ bề thế, khang trang.

Hiện nay, kiến trúc của đình Cam gồm: Tam quan, Đại đình (gồm Tiền tế và Hậu cung), hai bên là dãy nhà Tả mạc, Hữu mạc.

Trước cửa đình có 1 giếng nước, tương truyền được đào từ thời làm đình. Giếng sâu khoảng 7-8m, đáy giếng có đặt 1 phiến gỗ lim. Phía dưới được xếp 9 lượt cối đá, mỗi lượt cao 40cm; trên lớp cối đá là lớp gạch xây. Thời kỳ 1960-1980, dân làng đã lấp giếng cùng với sân đình để làm sân phơi hợp tác xã. Hiện nay, dân làng đã cho khơi lại giếng cũ và thau rửa giếng mỗi năm một lần vào dịp hội làng.

Sân đình thôn Cam ©NCCong 2014
Đến nay, thôn Cam vẫn duy trì nhiều phong tục truyền thống, ví dụ như tục “lên lão”. Vào dịp hội làng tháng 2 âm lịch hằng năm, những người đàn ông 52 tuổi sẽ được làm lễ lên lão. Trong năm đó, họ sẽ phải đảm nhiệm việc thau rửa giếng đình.

Di tích lân cận

511 Cam village community hall ©NCCông 2014-2023