514 Ich Vinh community hall

Đình Ích Vịnh (đền Thanh Trung)

h.Thanh TrìTô Hiến Thànhsông Tô Lịch

Đình Ích Vịnh còn gọi Thanh Trung Từ (đền Thanh Trung), có từ đầu thời Nguyễn. Thờ: Tô Hiến Thành, thái úy nhà Lý. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1990). Vị trí: thôn Ích Vịnh, WRJM+F3P, Thanh Trì, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 14 km (hướng 7 h). Trạm bus lân cận: Ngã ba Lạc Thị (xe 12), Ngã ba Ngọc Hồi - Phan Trọng Tuệ (06, 08, 12, 94, 101).

Lược sử

Thôn Ích Vịnh tên Nôm là Giả Viềng. Tương truyền vào thời Mạc có một ông đồ từ Kẻ Lủ (nay thuộc phường Đại Kim, quận Hoàng Mai) đến Giả Viềng dạy học rồi lấy vợ là con gái người làng thuộc họ Nguyễn Hữu. Bà đồ chỉ sinh được một gái, lớn lên trở thành cung phi của vua Lê Chiêu Tông. Người cháu ngoại của ông đồ sau được Nguyễn Kim đưa lên ngôi tức Lê Trang Tông.

Đình làng Ích Vịnh thờ ngài Tô Hiến Thành 蘇 憲 誠 (1102-1179), một đại thần quê ở xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, Sơn Tây. Ngài văn võ song toàn, làm quan cho hai triều vua Lý Anh Tông (1138-1175) và Lý Cao Tông (1176-1210) tới chức Thái phó, Thái úy, sau được sử gia Phan Huy Chú xếp vào trong số 4 vị đại thần có công lớn với đất nước ta dưới thời Lý.

Theo cụ thủ từ, từ khi Tô Hiến Thành còn sống, dân làng đã xin di liệu ông về thờ ở ngôi đền có tên là Thanh Trung Từ. Hai làng Ích Vịnh và Lạc Thị kề nhau cùng thờ chung ngài Tô Hiến Thành và vợ là Lã Thị Dung. Do tranh giành sắc phong, về sau dân làng Ích Vịnh chỉ còn thờ Ông, trong khi dân làng Lạc Thị vẫn thờ cả Bà (vốn là người làng đó).

Tam quan đình Ích Vịnh. Photo ©NCCong 2019

Kiến trúc

Đến năm Gia Long thứ 7 (1808) đình Ích Vịnh được xây riêng cho làng này trên nền Thanh Trung Từ hay đền Thanh Trung. Hậu cung của đình đã dựng lại vào năm Bảo Đại thứ 16 (1940) và hai nhà tả hữu mạc được xây thêm vào năm 1941. Cho đến nay hầu hết các bộ phận kiến trúc ban đầu của ngôi đình vẫn còn giữ được khá nguyên vẹn mặc dù nhà hữu mạc đã bị bom Mỹ làm đổ vào năm 1972.

Đình nhìn về hướng tây qua bức bình phong đắp cuốn thư và một ao bán nguyệt nhỏ. Tam quan mở ra đường làng, cổng giữa xây kiểu 3 tầng giả gọi là Đại Hồng môn với vòm cuốn. Hai bên có 4 trụ biểu đắp câu đối chữ Hán và 2 cổng phụ xây kiểu 2 tầng giả. Sau tam quan là sân gạch với nếp nhà tả hữu mạc 3 gian ở hai bên.

Tòa đại đình gồm 3 gian 2 dĩ xây kiểu “tường hồi bít đốc”. Hậu cung sâu tới 4 gian, trong cung cấm có long ngai và bài vị ngài Tô Hiến Thành. Tại mé vườn bên tay phải có nhiều cổ thụ bên cạnh lối ra cổng hậu. Xa hơn chút nữa, hiện nay đã xây thêm hai dãy nhà khách và khu phụ đều 7 gian.

Sân đình Ích Vịnh. Photo ©NCCong 2019

Di sản

Trong đình vẫn giữ được khá nhiều hiện vật quý hiếm khác như tượng pháp, kiệu bát cống, hương án, bát nhang, lộ bộ và đồ tế khí v.v.. Tại gian giữa của toà đại đình có ghép bộ cửa võng chạm một rồng mẹ và tám rồng con, phía trên cửa võng có một bức hoành phi đặt trong một cuốn thư chạm rồng chầu mặt trời, phượng múa và sư tử hý cầu. 2 bia đá gắn ở tường hồi nhưng đã bị mờ. Còn có 16 đạo sắc phong với niên hiệu sớm nhất là Dương Đức năm 1674 và muộn nhất là Khải Định năm 1925.

Hàng năm tại đình Ích Vịnh có 2 dịp lễ chính thức tổ chức vào ngày sinh và ngày mất của thành hoàng Tô Hiến Thành (22 tháng Giêng và 12 tháng Sáu âm lịch). Trong những dịp đó dân làng không cúng đồ ăn mặn mà chỉ cúng hương hoa, oản, quả. Ngoài cúng tế có lễ rước kiệu đi theo hình vòng thúng từ cổng đình qua ruộng sang chùa Phúc Long rồi quay lại cổng đình. Lễ hội thu hút rất nhiều dân làng và khách thập phương.

Trong đình Ích Vịnh. Photo ©NCCong 2019

Ngày 19-01-1990, bộ trưởng Trần Văn Phác đã ký quyết định số 34/VHQD/507 xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia cho đình [và chùa] Ích Vịnh.

Di tích lân cận

©NCCông 2015-2019, Ich Vinh community hall