519 Ninh Xa pagoda

Chùa Ninh Xá (Phổ Minh Tự)

h.Thường Tínnhà Lýsông Hồng

Chùa Ninh Xá do Từ Huy, Từ Thục hai vị công chúa nhà Lý lập ra. Tên chữ: Phổ Minh Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1993). Vị trí: xã Ninh Sở, WV5M+FJ, Thường Tín, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 15 km (hướng 5 h). Bus lân cận: Cầu Đông Mỹ - Ngũ Hiệp (xe 08a), Đê Hữu Hồng - điếm canh đê 32 (xe 08b).

Lược sử

Thôn Ninh Xá xưa kia có tên Tạ Xá, tên Nôm là làng Tè, trước năm 1945 thuộc tổng Nam Phù, huyện Thanh Trì, nay thuộc xã Ninh Sở, huyện Thường Tín, TP Hà Nội. Ngôi chùa làng tên chữ Phổ Minh Tự, tương truyền có từ thời Lý và liên quan đến sự tích hai công chúa Từ Huy, Từ Thục từng đi tu tại đây để tránh bị gả cho các tù trưởng miền núi. Trải qua bao éo le, hai bà con gái của vua Lý Thánh Tông (1054-1072) cuối cùng đã đắc đạo rồi hoá và được mai táng tại Lăng Liên Hoa ở cánh đồng làng. Đến thời Lê sơ, hai vị sư tổ này được phong “Linh thông đại Bồ Tát”.

Chùa Phổ Minh toạ lạc trên một khu đất cao ráo ở đầu làng, kề ngay bên cạnh ngôi đình Ninh Xá. Tương truyền, lúc đầu làng có ít dân, chùa làm chủ yếu bằng tre, mái lợp rạ. Vào đầu thời Hậu Lê, chùa được xây gạch nhưng quy mô vẫn còn nhỏ. Đến cuối thời Nguyễn, năm Duy Tân ngũ niên (tức 1911) chùa Phổ Minh đã được tu sửa lớn, dấu tích văn tự ghi năm trùng tu vẫn còn rất rõ ở câu đầu.

Cổng chùa Ninh Xá. Photo NCCong ©2020

Kiến trúc

Sau nhiều lần sửa chữa và tôn tạo, hiện nay chùa có dáng vẻ kiến trúc cuối thời Nguyễn. Mặt chùa nhìn về phía tây nam qua một giếng tròn lớn. Trong và ngoài tường bao có các cổ thụ vươn cao. Tam quan đồ sộ với 3 cửa được xây dựng theo kiểu 2 tầng 8 mái, cửa giữa cao hơn 10m; trên tường đắp nổi hai con rồng chầu vào cửa chính và 6 chữ phiên âm câu thần chú tiếng Phạn “Úm – ma – ni – bát – mê – hồng”.

Du khách bước qua cổng vào sân gạch lớn dẫn đến tiền đường rộng 5 gian 2 dĩ, cửa bức bàn, hàng hiên có các cột đá. Chùa xây nền cao 7 bậc, tiền đường kết nối với thượng điện thành hình chuôi vồ. Khuôn viên chùa khá rộng được bài trí theo kiểu “Tiền Phật hậu Thần”, tức là phần trước thờ tượng Phật, còn phần sau thờ tượng hai vị sư tổ Từ Huy và Từ Thục. Ngoài vườn lại có thêm một lầu ba tầng mái với tượng đức Quan âm Nam hải đứng trên hồ nước nhỏ.

Tiền đường chùa Ninh Xá. Photo NCCong ©2020

Di sản

Chùa có đầy đủ hệ thống tượng theo Phật giáo Bắc tông. Trong thượng điện có các lớp tượng như sau: trên cùng là 3 pho Tam Thế Phật ngồi trên tòa sen; lớp thứ hai là tượng A Di Đà tạc bằng gỗ ở tư thế ngồi, cao 140cm; lớp thứ ba là tượng Tuyết Sơn, bên cạnh có hai vị thị giả; lớp thứ tư là tượng Cửu Long tạc khác lạ so với các chùa trong vùng. Tác phẩm này tạc đủ chín đầu rồng, đứng ở giữa là tượng Thích Ca sơ sinh, xung quanh có 36 vị La Hán và Chư Phật; tất cả đều được sơn son thếp vàng rất công phu. Để sinh động hơn, người xưa đã tạc một vị Phật Tổ ngồi trên lưng ngựa và có bốn người khiêng bốn chân ngựa.

Dân làng Ninh Xá và mấy thôn xung quanh có chung một dịp lễ hàng năm nhằm tưởng niệm ngày hoá của công chúa Từ Huy và Từ Thục vào đúng ngày rằm tháng ba năm Ất Hợi (1095) đời vua Lý Nhân Tông.

Tháp chùa Ninh Xá. Photo NCCong ©2020

Năm 1993 chùa Phổ Minh cùng đình và đền Ninh Xá đã được nhà nước xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

©NCCông 2015-2020, Ninh Xa pagoda