543 Phuong Liet pagoda

Chùa Phương Liệt (Linh Quang Tự)

Sông Sétthời Lê trung hưngquận Thanh Xuân

Chùa Phương Liệt lập năm 1782. Tên chữ: Linh Quang Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1993). Vị trí: ngõ 377 đường Giải Phóng, XRWR+4V, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 3,6 km (hướng 6 h). Trạm bus lân cận: Đd 491 Giải Phóng (xe 03, 08, 16, 21, 25, 28, 32, 41), 86 Trường Chinh (16, 19, 24), 138 phố Vọng (99)

Lược sử

Trước khi thực dân Pháp sang chiếm nước ta, làng Phương Liệt thuộc tổng Hoàng Mai, huyện Thanh Trì, phủ Thường Tín, trấn Sơn Nam Thượng. Năm Đồng Khánh thứ 3 (1888) tổng Hoàng Mai cắt về huyện Hoàn Long, tỉnh Hà Nội.

Khoảng giữa thế kỷ XX, làng Phương Liệt trở thành một cụm dân cư nằm liền khối ở ngay dưới Ngã tư Vọng, cạnh hai con đường Tàu Bay và quốc lộ QL1A, mặt đông và nam có hai nhánh sông Sét ngăn với làng Tương Mai và Giáp Bát, mặt tây là sông Lừ ngăn với sân bay Bạch Mai. Con đường chính trong làng được lát gạch, đi men theo bờ đầm Ao Bô, qua trước cửa đình, đến cổng chùa rồi ra phố Vọng.

Cổng chùa Phương Liệt. Photo ©NCCong 2021

Hồi đó chỉ có hai lối ra vào ở đầu và cuối làng Phương Liệt. Một lối đi từ phố Vọng rẽ sang hướng tây men theo bên ngoài lũy tre của ngôi chùa Linh Quang; sau này là ngõ 377 đường Giải Phóng. Lối kia ở mạn bắc làng, đi từ chỗ gọi là "cổng Ngang", đối diện “Nhà Trâu” tức Viện Thú y bên kia đường Tàu Bay (đường Trường Chinh bây giờ).

Các đường ngõ nối bốn xóm chính với nhau: xóm Vườn Cúc ở phía tây, xóm Đình phía nam, xóm Cổng Ngang phía bắc và xóm Chùa phía đông. Gần cuối thế kỷ XX, làng trở thành tiểu khu Phương Liệt, thuộc quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Từ năm 1997 mới đổi thành phường Phương Liệt, thuộc quận Thanh Xuân. Ngôi chùa làng được xây dựng năm Cảnh Hưng thứ 43 (1782), đặt tên chữ là Linh Quang Tự.

Ngày 18-1-1993 chùa Linh Quang Tự [cùng với miếu và đình làng Phương Liệt] đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Sân chùa Phương Liệt. Photo ©NCCong 2019

Kiến trúc và di vật

Trải qua ba thế kỷ, chùa từng được trùng tu, tôn tạo nhiều lần nhưng nay đã mất phần lớn diện tích. Mảnh đất phía trước và bên trái tiền đường có hai hộ dân lấn chiếm. Quanh chùa không còn lũy tre; một phần lớn vườn chùa bị lấy để xây trường làng. Khu ruộng chùa liền cạnh, trước đây có mộ của gia đình nhà báo Nguyễn Văn Vĩnh, thì trở thành bệnh viện.

Gần nhất, chùa đã được sửa chữa lớn 3 lần vào năm 1954, 1989 và 2009. Tam quan tuy xây hai tầng nhưng quá đơn giản và cùng đôi chó đá ngồi canh cổng giữa bị lún sâu do tôn cao nền đường ngõ trước mặt. Hiện nay chùa chính và hậu đường đã trùng tu gần như mới. Tiền đường gồm 5 gian, tường hồi bít đốc, 2 mái chảy lợp ngói ta. Thượng điện nối với gian giữa tiền đường theo kiểu hình chuôi vồ truyền thống. Phía sau có sân nhỏ và một dãy nhà thờ Tổ, thờ Mẫu, bên phải là lầu thờ các Cô.

Bia chùa Phương Liệt. Photo ©NCCong 2019

Trong chùa còn bảo lưu được một số di vật cổ như hệ thống tượng tròn làm bằng đất luyện mang đặc trưng nghệ thuật thời Nguyễn khoảng cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX. Tại sân sau cũng giữ được vài tấm bia hậu ghi công đức có niên đại cuối thời Lê và Tây Sơn.

Di tích lân cận

©NCCông 2018-2021, Phuong Liet pagoda