586 Dong Ba pagoda

Chùa Đông Ba (Sùng Phúc Tự)

q.Bắc Từ Liêmsông HồngLê trung hưng

Chùa thôn Đông Ba có từ thế kỷ XVII, thời Lê trung hưng. Tên chữ: Sùng Phúc Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1992). Vị trí: 3PWJ+WM, P. Thượng Cát, Q. Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 18 km (hướng 10 h). Trạm bus lân cận: Đd cổng làng Thượng Cát 2 (xe 20b).

Địa lý

Thượng Cát xưa có tên Nôm là Kẻ, một vùng đầm rừng ven sông Hồng. Nơi đây thời Đông Hán có ba vị tướng Quách Lãng, Đinh Bạch Nương, Đinh Tĩnh Nương nổi dậy chống ách đô hộ của thái thú Tô Định, rồi đi theo Hai Bà Trưng giải phóng đất nước, sau được cả vùng tôn thờ làm thành hoàng. Khi Mã Viện kéo quân sang xâm lược, đoàn quân do ba vị chỉ huy đã chiến đấu dũng cảm và hy sinh đến người cuối cùng.

Lý Phật Tử và Triệu Việt Vương vào năm Đinh Sửu (557) từng lấy Thượng Cát làm ranh giới chia đôi nước Vạn Xuân. Dân vùng Kẻ đã khai hoang, lập thêm 2 làng Hạ Cát và Đông Ba (“sóng phía đông”). Đến thời Lê, ba làng này nằm trong xã Thượng Cát, tổng Hạ Trì, huyện Từ Liêm. Sang thời Nguyễn, làng Hạ Cát được tách riêng thành một xã và đổi tên là Đại Cát... Do có sự chuyển dòng của sông Hồng cho nên dân vùng Kẻ đã hàng chục lần phải đắp lại đê và lui vào sống chủ yếu ở sau đê.

Cổng chùa Đông Ba. Photo NCCong ©2021

Lược sử

Nằm sát đình Đông Ba ở phía nam đê sông Hồng có Sùng Phúc Tự là một ngôi chùa của thôn này, từ ngày 27-12-2013 thuộc về địa phận phường Thượng Cát, quận Bắc Từ Liêm, TP Hà Nội. Theo các tài liệu còn lại, chùa đã được trùng tu vào những năm 1729, 1730, 1837, 1849. Trải qua mấy thế kỷ, chùa bị hư hại nhiều và mất hẳn tam quan cũ.

Ngày 22-4-1992 chùa và đình Đông Ba đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Chùa Sùng Phúc gồm toà tiền đường 5 gian, gian giữa kết nối với nhà thiêu hương và thượng điện theo kiểu “chữ Công”. Hậu đường nằm quay lưng lại thượng điện, phía trước là khoảng sân vườn có lối ra vào, nhà khách được xây bên phải. Pho tượng Bồ Đề Đạt Ma và xá lị sư tổ của chùa ở gian bên phải hậu đường. Gian giữa thờ tứ phủ: Mẫu Thiên, Mẫu Thoải, Mẫu Địa, Mẫu Thượng Ngàn. Gian bên trái đặt một long ngai cùng các đồ tự khí. Bộ khung gỗ bên trong chùa đều được trang trí bằng các mảng chạm hình tứ quý, tứ linh....

Hồ chùa Đông Ba. Photo NCCong ©2021

Các pho tượng Bắc tông trong chùa có từ thế kỷ XVII đến XX. Tầng cao nhất thượng điện bài trí tượng Phật Tam thế, rồi đến tượng Phật A Di Đà với hai vị Bồ Tát ở hai bên. Tiếp theo là tượng Đức Phật Thế Tôn với hai thị giả. Lớp dưới đặt tượng Di Lặc bằng đồng. Ngoài cùng có toà Cửu Long với tượng Thích Ca sơ sinh, hai bên là Nam Tào, Bắc Đẩu. Dọc tường hồi thiêu hương có hai dãy tượng Thập điện Diêm Vương. Hai pho Hộ Pháp khá lớn đứng hai bên gian giữa tiền đường, hai gian giáp đầu hồi bày bộ tượng Đức Ông với hai Thị giả và bộ tượng Thánh Tăng, Diêm Nhiên, Đại Sĩ.

Di vật

Tại khuôn viên chùa Sùng Phúc vẫn còn sót lại một số viên gạch mang các niên đại Lê trung hưng, như vậy có thể đoán rằng muộn nhất chùa đã tồn tại từ thế kỷ XVII. Nội dung tấm bia “Hậu Phật bi kí” có ở chùa cũng cho biết chùa được mở rộng ngôi tam bảo vào năm Bảo Thái thứ 10 (1729), năm sau thì sửa chữa gác chuông, tô lại các bức tượng cũ và làm thêm tượng mới.

Tiền đường chùa Đông Ba. Photo NCCong ©2021

Trong chùa còn giữ được khá nhiều hiện vật quý như: 02 bức hoành phi, 07 đôi câu đối, 01 hương án chạm trổ công phu, 14 tấm bia đá, 02 quả chuông đồng, 08 pho tượng Mẫu và 25 pho tượng Phật là những tạo tác thuộc các triều đại từ Lê trung hưng đến nhà Nguyễn. Lưu ý các pho tượng Phật cổ tại đây đều có giá trị nghệ thuật cao, đặc biệt những tác phẩm điêu khắc từ thế kỷ XVII, XVIII.

Di tích lân cận

©NCCong 2021, Dong Ba pagoda