587 Kim Quan pagoda

Chùa Ấn Quang (Kim Quan)

Long Biênsông ĐuốngLê trung hưng

Chùa thôn Kim Quan có từ thế kỷ XVII. Tên chữ: Ấn Quang Tự. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1992). Vị trí: Ngách 26 ngõ 22, Kim Quan, 3V5X+V8 Long Biên, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 7km (hướng 2h). Trạm bus: 316-318 Ngô Gia Tự, Trước Cổng BV Đa Khoa Đức Giang.

Địa lý

Dưới triều vua Lê Hiến Tông (1498-1505), có vị Phò mã Đô úy Lê Đạt Chiêu, tước Lâm Hoài bá, được giao trông nom việc lập các sở đồn điền ven Thăng Long. Thấy làng Bạch Thổ (“đất trắng”, nằm ở ngoài bãi sông Hồng, giữa Bát Tràng và Giang Cao hiện nay) nhiều năm bị nước lũ sông Hồng gây lở đất, mất mùa, bá tước bèn tâu vua cho di dân khai khẩn vùng phía nam sông Đuống còn đang bỏ hoang. Lại có quan Trịnh Đồ Tư rất giỏi phong thuỷ đã cắm đất, định hướng cho dân dựng nhà cửa, hình thành làng xóm và đặt tên là Kim Quan (cửa vàng).

Chùa Kim Quan

Lược sử

Chùa thôn Kim Quan có từ thế kỷ XVII, tên chữ “Ân Quang Tự”, mặt nhìn về phía đông bắc. Chùa tọa lạc trên một khu đất cao ở mé tây bắc thôn Kim Quan, xã Việt Hưng, huyện Gia Lâm, ngoại thành Hà Nội. Trước năm 1945, xã nguyên là phần đất các xã Kim Quan, Lệ Mật, Trường Lâm, thuộc tổng Gia Thụy, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh.

Ngày 6 tháng 11 năm 2003 thành lập quận Long Biên thuộc nội thành Hà Nội, xã Việt Hưng đổi thành phường Việt Hưng, đình và chùa làng Kim Quan toạ lạc ở địa phận tổ 4.

Ngày 16-6-1992, chùa Ấn Quang được Bộ Văn hoá – Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Chùa hiện nay có phạm vi đất thu hẹp do chiến tranh và bị lấn chiếm. Sau tam quan và sân trước là toà tiền đường gồm 3 gian, 2 dĩ, tường hồi bít đốc tay ngai. Phía trước mở 3 lối ra vào, cánh làm kiểu thượng song hạ bản, chấn song con tiện, phần bức bàn chạm khắc trang trí các đề tài như: tùng, trúc, cúc, mai tượng trưng cho 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông, kèm theo là các hình như cuốn thư, quả đào, quả Phật thủ...

Dưới mái ngói ri có các bộ vì kèo, cấu tạo thượng chồng rường, hạ kẻ, làm đơn giản theo lối bào trơn đóng bén, đầu con rường tạo nổi hình hổ phù. Đề tài chạm khắc trên các mảng kiến trúc gỗ chủ yếu là các hình tượng quen thuộc như rồng, mây, đao lửa, lá, mặt hổ phù… và các biểu tượng cho sức mạnh tự nhiên như mây, mưa, sấm, chớp (vân, vũ, lôi, điện) nói lên ước mong mưa thuận, gió hòa của cư dân nông nghiệp.

Chạm khắc ở chùa Kim Quan. Ảnh: NCCong ©2020

Thân các bẩy hiên được cách điệu hình rồng, phần mộng giữa cột và bẩy được che bởi thân rồng, tạo cho cấu trúc vừa chắc khoẻ lại vừa có được nét uyển chuyển, mềm mại. Đầu bẩy khắc hình “chữ Thọ”. Hàng cột hiên bằng gỗ lim, đường kính chừng 25cm. Toà thượng điện được kết nối với gian giữa của tiền đường theo hình “chữ Đinh”. Toàn bộ Phật điện, ban thờ sư Tổ của chùa và ban thờ Mẫu được sắp xếp trong cùng dãy chùa chính. Bên ngoài là mảnh vườn nhỏ.

Di vật

Nổi bật là hệ thống 13 pho tượng tròn được tạo tác từ thế kỷ XVII đến XIX. Bên trên và trong cùng toà thượng điện là pho tượng A Di Đà trong tư thế ngồi tọa thiền, hai bên là tượng 2 vị bồ tát ở tư thế đứng cao 135cm: Đại Thế Chí tay đỡ dải mây trên có hình triện, Quan Thế Âm tay cầm ngọc và bình nước cam lồ. Thấp hơn là toà Cửu Long, xung quanh nền rồng có những đám mây điểm xuyết chư Phật và Bồ Tát. Bên trái tòa Cửu Long là tượng Phạm Thiên, bên phải là tượng Đế Thích ngồi trên ngai, cao 112cm. Ngoài tiền đường đặt các ban thờ Đức Thánh Tăng, ban thờ Mẫu, ban thờ Đức Ông và vị sư Tổ của chùa.

Hiện nay ngoài những pho tượng kể trên, trong chùa vẫn lưu giữ được 05 bia đá đặt ở tường hồi bên trái. Chủ yếu đó là những tấm bia khắc chữ Hán ghi việc hậu, bao gồm: Ấn Quang tự hậu ký (Duy Tân ngũ niên – 1911), Ấn Quang tự hậu bi (Khải Định lục niên – 1921), Hậu Phật bi ký (Bảo Đại nguyên niên – 1926), Ấn Quang tự bi ký (Bảo Đại lục niên – 1931), Ấn Quang tự hậu bi (Bảo Đại ... niên – chưa rõ năm).

Trong chùa còn có một số hiện vật khác từ thế kỷ XIX như: 01 bức đại tự đề chữ Hán “Ấn Quang tự”, 04 câu đối, 01 đôi chân đèn đồng, 04 bát hương sứ, 01 bát hương sành. Đặc biệt là quả chuông mang niên hiệu Khải Định tứ niên (1919) mang tên “Kim Quan tự chung”, cao 108cm, đáy 54cm, trên chuông có bài minh ghi lại việc thập phương và bản thôn góp công đức tu sửa chùa. Phần dưới chuông trang trí bằng các hình tượng Long, Ly, Quy, Phượng và hoa lá cách điệu.

Di tích lân cận

  • Chùa Tăng Phúc: 3V5P+9G, số 27 phố Thượng Thanh, phường Thượng Thanh.
  • Chùa Trường Lâm: 3V4V+RW, phố Hoa Lâm, phường Việt Hưng.
  • Đình Hội Xá: 3W3C+X3, Đường đê Vàng, phường Phúc Lợi.
  • Đình Kim Quan: 3W52+69, ngõ 22 Kim Quan, phường Việt Hưng.
  • Đình Lệ Mật: 3W32+72, phố Việt Hưng, phường Việt Hưng.
  • Đình Mai Phúc: 2WR2+C7, số 85 phố Mai Phúc, phường Phúc Đồng.
  • Đình Trường Lâm: 3V4V+VX, phố Hoa Lâm, phường Việt Hưng.

Chua 587 ©NCCông 2017-2020, Kim Quan