709 Tay Mo community hall

Đình Tây Mỗ

quận Nam Từ Liêmthời Hai Bà Trưngsông Nhuệ

Đình Tây Mỗ có từ thế kỷ XVII. Thờ 2 thành hoàng: Long Hải Đại Vương, Ả Lã Nàng Đê. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1992). Vị trí: 2P2W+MF, ngõ 43 Cầu Cốc, P. Tây Mỗ, Q. Nam Từ Liêm, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 13km (hướng 8h). Trạm bus lân cận: Chùa Phú Thứ (xe 57)

Lược sử

Vùng phía tây kinh đô Đại Việt nổi tiếng về truyền thống Nho học và thường được nhắc tới qua ngạn ngữ “Từ Liêm tứ quý, nhất Mỗ, nhì La, thứ ba Canh Cót”. Mỗ là Thiên Mỗ, gồm 2 làng Tây Mỗ, Đại Mỗ. Nhiều hộ dân ở đây ngoài nông nghiệp còn thạo nghề thủ công và buôn bán, làm ra gạo tiền nuôi con em ăn học.

Từ thời nhà Lê đến nhà Nguyễn, riêng Tây Mỗ có tới 7 vị đỗ đại khoa trong các kỳ thi do triều đình đứng ra tổ chức. Đó là: Nguyễn Am (đỗ năm 1453), Hoàng Thiệu (1475), Nghiêm Hoàng Đạt (bảng nhãn 1583), Nguyễn Đương Bao (1673), Nghiêm Bá Đĩnh (1733), Đỗ Huy Điển (phó bảng 1875), Nghiêm Xuân Quảng (1895). Ngay trong hương ước do làng lập ra năm Chiêu Thống nguyên niên (1787) đã có các quy định về việc tôn vinh và ban thưởng người nào đỗ cao.

Sang thời Pháp thuộc, làng cũng trích một mẫu đất làm ruộng giải điền để cho tiến sĩ các khoa tân học được hưởng hoa lợi suốt một năm. Ngày nay, dù đã đô thị hoá trở thành một phường thuộc quận Nam Từ Liêm nhưng Tây Mỗ vẫn tiếp tục khuyến khích việc học hành.

Cổng đình Tây Mỗ. Photo NCCong ©2021

Đình Tây Mỗ được xây dựng vào đầu thế kỷ XVII, cho đến nay trải qua gần 400 năm, nhiều lần đã bị hư hỏng, xuống cấp rồi lại sửa chữa, tôn tạo. Đình tọa lạc giữa làng, trên một gò cao có thế đất hình “ngư long” (cá chép hóa rồng). Bên trong cung cấm đặt long ngai bài vị thờ thần Long Hải Đại Vương, dân sở tại thường đọc chệch Long thành Luông. Thành hoàng thứ hai là Ả Lã Nàng Đê, bài vị ở gian cuối nhà thiêu hương bên trái hậu cung. Theo thần tích, bà là con của ông Nguyễn Viên từ Châu Ái ra Quốc Oai làm quan. Bà trở thành một nữ tướng và hy sinh sau khi Hai Bà Trưng tuẫn tiết, được thờ ở nhiều làng ven sông Nhuệ.

Ngày 22-4-1992, Bộ Văn hoá - Thông tin xếp hạng đình Tây Mỗ là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Năm 2010, ngôi đình được trùng tu nhân dịp Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, nhìn chung vẫn giữ được dáng vẻ của di tích cũ từ thời Nguyễn. Cổng chính xây 3 tầng, mái lợp ngói giả, mặt quay về phía đông nam nhìn ra chợ. Đại bái quay về phía tây nam, mặt lại có bức tường che, hai bên là cổng phụ mở ra sân đình trên đỉnh gò.

Sân đình Tây Mỗ. Photo NCCong ©2021

Toà đại bái rộng 3 gian 2 chái, để trống ba mặt, gian giữa nối với hậu cung sâu 3 gian làm thành hình “chữ Đinh”. Từ hai chái của đại bái kéo dài ra phía sau có 2 dãy thiêu hương gồm 3 gian nhỏ và song song với hậu cung. Gian cuối thiêu hương bên trái là nơi đặt ban thờ Ả Lã Nàng Đê - vị thành hoàng thứ hai.

Di sản

Các mảng kết cấu gỗ trong di tích đình Tây Mỗ chủ yếu được chạm khắc tỉ mỉ và trang trí với những đề tài tứ linh, tứ quý như rùa, lân, rồng cuốn thuỷ, cá vượt vũ môn, phượng hành thư, trúc hoá rồng,... mang phong cách nghệ thuật truyền thống của Việt Nam ở thế kỷ XIX.

Chính điện đình Tây Mỗ. Photo NCCong ©2021

Đình lưu giữ được 12 đạo sắc phong từ thế kỷ XVII đến XX và một chiếc mũ thành hoàng mạ vàng tinh xảo được chế tạo vào thế kỷ XIX. Ngoài ra còn có 01 bức đại tự, 02 quả chuông đồng, 03 bức cuốn thư, 01 hương án, 04 sập thờ, 02 long ngai bài vị, 01 long đình và 02 cỗ kiệu mang phong cách nghệ thuật từ thời Lê trung hưng đến thời Nguyễn.

Hàng năm, dân làng vẫn tổ chức Lễ hội Rước xôi vào mùng 8 tháng Giêng âm lịch để cầu mưa thuận gió hòa, gia đình yên ấm và tưởng nhớ công đức của 2 vị thành hoàng.

Gian thờ Ả Lã Nàng Đê. Photo NCCong ©2021

Di tích lân cận

©NCCong 2021, Tay Mo community hall