Đình Đụn Lai Xá

Đình Đụn còn gọi là đình Trong, có từ thời Lê. Thờ: Hoàng hậu Thuận Thiên và cung phi Nguyệt Nương. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1990). Vị trí: 3P69+4W, thôn Lai Xá, xã Kim Chung, H. Hoài Đức, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 16km (hướng 9h). Trạm bus lân cận: Nhà hàng Thăng Long - QL32 (xe 20A, 29, 70A, 70B, 92)

Địa lý

Xã Kim Chung nằm hai bên đoạn quốc lộ 32 từ thị trấn Nhổn đến Trạm Trôi. Phía tây giáp Sơn Đồng, Đức Giang, phía nam giáp Di Trạch và Lại Yên, là 4 xã cùng huyện Hoài Đức. Phía đông giáp phường Phương Canh, quận Nam Từ Liêm. Phía bắc giáp phường Tây Tựu, quận Bắc Từ Liêm. Năm 1999 có 7.550 người dân trên tổng diện tích 390 ha.

Cụm di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối được phát hiện năm 1969 ở thôn Lai Xá, thuộc xã Kim Chung. Kết quả nghiên cứu cho biết có ít nhất 3 tầng văn hóa phát triển liên tục từ giai đoạn Đồng Đậu - Gò Mun - Đông Sơn đến muộn hơn, cách nay hơn 2000 năm.

Sân đình Đụn. Photo NCCong ©2019

Lược sử

Tương truyền một số nghĩa quân của Hai Bà Trưng sau khi thua Mã Viện năm 43 đã về đây ẩn náu, dần dần hình thành nên Lai Hương, tiền thân của Lai Xá. Vua Lý Nam Đế (503–548) cũng từng đóng binh tại vùng này.

An Sinh vương Trần Liễu trước khi chuyển đi vùng Hải Dương, Quảng Ninh đã có đất phong ở phủ Ứng Thiên và từng sống ờ Lai Xá một thời gian. Lúc già, ngài xin vua Trần cho Lai Xá hưởng chế độ Hộ gia thần, miễn phu phen tạp dịch. Ngài lại giúp dân xây, sửa đền, chùa, v.v… cho nên sau khi qua đời đã được dân làng thờ làm thành hoàng. Ngôi đình Quan (đình Ngoài) có bài vị Trần Liễu, còn đình Đụn (đình Trong) có bài vị thờ Hoàng hậu Thuận Thiên và cung phi Nguyệt Nương.

Năm 1986 Bộ Văn hoá và Thông tin đã xếp hạng đình Lai Xá là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Đình Đụn toạ lạc trên một mảnh đất cao ráo và vuông vắn có đường làng chạy vòng quanh, khuôn viên được xây tường che ba mặt, phía trước gắn biển đề tên. Cổng đình là một nghi môn với hai trụ biểu lớn, quanh thân trụ có đắp các câu đối chữ Hán, ở hai bên cửa chính là hai cửa phụ xây kiểu 2 tầng 8 mái lợp ngói giả. Nghi môn quay mặt về phía tây nam nhìn ra ao đình hình tròn cũng có xây tường bao.

Cổng đình Đụn. Photo NCCong ©2019

Sau cổng là một sân gạch rộng dẫn khách đến hiên toà tiền tế gồm ba gian hai chái, có treo mành che các mặt để hở thông thoáng. Hai bên sân có cửa ngách nhỏ mở ra đường làng ở phía lưng hai dãy nhà tả hữu mạc. Tiền tế và hậu cung đình nằm song song liền nhau theo bố cục hình “chữ Nhị”, xây trên nền cao ba bậc thềm, tất cả các mái đều lợp ngói ri. Toà hậu cung 5 gian xây kín, bên cạnh đầu hồi và ở phía sau là khu vườn nhỏ với lối đi dưới tán cây cổ thụ.

Nguyễn Đình Khánh (1874 -1946)

Nghề ảnh Lai Xá

Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá nằm ngay cạnh ngôi đình Đụn. Đây là bảo tàng đầu tiên về làng nghề ở Hà Nội, được khai trương chính thức ngày 15-5-2017 nhằm giới thiệu sản phẩm nghệ thuật và một số hiệu ảnh nổi tiếng của người Lai Xá trên cả nước. Bên trong một ngôi nhà 2 tầng với tổng diện tích gần 300m2, có chừng 150 tấm ảnh cùng hơn 100 hiện vật quý được trưng bày trong 15 tủ kính và trên 25 pano.

Nguyễn Đình Khánh (1874 -1946) được người chú ruột đưa ra Hà Nội học nghề ảnh tại hiệu Chu Dương của người Hoa khi mới 16 tuổi. Hai năm sau, ông Khánh mở hiệu ảnh Khánh Ký ở phố Hàng Da. Dần dần ông truyền nghề cho cả làng và được dân làng suy tôn là “Tổ nghề nhiếp ảnh Lai Xá”. Năm 2012, “Câu lạc bộ nhiếp ảnh Lai Xá” đã ra đời để tập hợp và đào tạo những người yêu thích bộ môn nghệ thuật này.

Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá. Ảnh NCCong ©2019

Di tích lân cận

• Chùa Giang Xá (Bảo Phúc Tự): ngõ 78, TT. Trạm Trôi, H. Hoài Đức.
• Chùa Hưng Khánh: phố Đăm, P. Tây Tựu, Q. Bắc Từ Liêm.
• Chùa Nhổn (Càn Phúc Tự): ngõ Tu Hoàng, P. Xuân Phương 1, Q. Nam Từ Liêm.
• Đình Giang Xá: tuyến số 1, thị trấn Trạm Trôi, H. Hoài Đức.
• Đình Tu Hoàng: ngõ Tu Hoàng, P. Xuân Phương 1, Q. Nam Từ Liêm.
• Miếu Đồng Cổ: phố Nguyên Xá, P. Minh Khai, Q. Bắc Từ Liêm.

©NCCong 2021, Lai Xa community hall