Đình Ngọc Mạch

Đình làng Ngọc Mạch có ít nhất từ thời Lê trung hưng. Thờ thành hoàng: Lý Lang (con của Lý Nam Đế) và 3 vị khác. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1992). Vị trí: 2PJR+24, số 359 phố Xuân Phương, P. Xuân Phương, Q. Nam Từ Liêm, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 15km (hướng 9h). Trạm bus lân cận: Chùa Ngọc Mạch - DT70 (xe 57)

Lược sử

Làng Ngọc Mạch dưới thời Lê trung hưng thuộc về tổng Hương Canh, huyện Từ Liêm, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây. Đến thời Nguyễn, Ngọc Mạch là một trong ba thôn của xã Phương Canh, tổng Phương Canh, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông. Từ năm 2013 thuộc về phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội.

Đình làng Ngọc Mạch có ít nhất từ thời Lê trung hưng. Theo cuốn thần phả hiện còn cất giữ trong cung cấm và những truyền thuyết dân gian của địa phương thì đình thờ vị thành hoàng đầu tiên được tôn danh "Lã Nam Đế Đại Vương", chính là Lý Lang - một trong những hoàng tử của đức vua Lý Nam Đế (người lãnh đạo khởi nghĩa thành công và dựng xây nên nhà nước độc lập Vạn Xuân vào giữa thế kỷ VI).

Bên cạnh Lý Lang, trong đình Ngọc Mạch còn thờ 3 vị phúc thần khác, bao gồm quan Thái phó Lãng Trung hầu Nguyễn Duy Thưởng - một nhân vật lịch sử đã có nhiều ân đức đối với dân làng - cùng hai bà mệnh phụ không rõ tên nhưng được tôn là "Hoàng hậu thánh đế quốc mẫu tối linh công chúa" và "Phi nhân Phương Dung tối linh công chúa".

Cổng đình Ngọc Mạch. Photo ©NCCông 2021

Về lai lịch ngài Nguyễn Duy Thưởng, hiện còn trong đình tấm bia đá khắc bài văn chữ Hán "Phúc Thần Bi Ký" có nội dung cho biết: "Tướng công tức Thái phó Lãng Trung hầu phụng sự nhiều triều vua bàn mưu trong cung cấm nổi danh một thời. Trong yên triều đình, ngoài bình giặc giã. Đến đâu cũng lấy đức làm đầu, chính sự nổi tiếng tốt đẹp còn lắng đọng trong lòng người. Tuy nhiên đối với dân ấp ta sở dĩ nhớ mãi công ơn của tướng công là vị tướng công phụng chỉ săn sóc vệ binh đốc thúc việc đắp thổ thành dân đội ơn che chở được nghỉ gánh vác sống yên nơi xóm làng hưởng ơn sâu. Sau ngài đi qua ấp ta thấy ngôi chùa lâu ngày bị hủy hoại nên dấy lòng bồ đề đem tiền của xây sửa lại. Sự việc chưa hoàn thành thì tướng công đã vội chầu trời. Dân trong xã cảm hoài không dứt bèn đồng tâm bầu tướng công làm phúc thần của làng và thờ trong đình"...

Kiến trúc

Năm 1992, đình Ngọc Mạch được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Đình hiện mang số nhà 359 Xuân Phương và cổng mở ra mặt đoạn đường DT70 chạy qua phía tây bắc quận Nam Từ Liêm được thành lập năm 2013. Tiếp theo bên trái đình còn có nhà thờ đạo rồi đến ngôi chùa Ngọc Mạch.

Phương đình Ngọc Mạch. Photo ©NCCông 2021

Cổng đình xây kiểu nghi môn với 4 trụ biểu đắp câu đối chữ Hán và 2 cửa phụ 2 tầng 8 mái lợp ngói ống giả. Sau cổng là sân thứ nhất thấp hơn mặt đường rồi chếch bên phải lại có tam quan nội cũng xây tương tự nghi môn nhưng trước mặt có bức bình phong. Bên trái có nhà kho và giếng nước, bên phải là văn chỉ và ao đình. Sau tam quan nội là sân thứ hai dẫn đến phương đình 2 tầng 8 mái và 2 dãy nhà tả hữu vu.

Sát ngay phương đình là toà đại bái 5 gian 2 chái nhìn về phía tây-nam. Tất cả các mái đều lợp ngói ri. Dưới mái là những mảng trang trí gỗ có giá trị thẩm mỹ cao với nhiều đề tài phong phú sinh động. Ngoài một ít hình chạm khắc truyền thống như tứ linh, tứ quý, trên các bức cốn còn đặc biệt thể hiện nhiều sự tích với cảnh thuyền bè, cảnh uống rượu, với thần tiên, văn võ bá quan và người cưỡi mây đánh đàn, cưỡi ngựa đánh đàn, vua đi cày, v.v..

Di sản

Đình làng Ngọc Mạch lưu giữ được nhiều di vật quý như hai cuốn thần phả tạo tác năm 1844 có ghi chép về sự tích Lý Lang và 25 đạo sắc phong của các triều đại vua chúa trước kia ban tặng cho 4 vị thành hoàng làng.

Trong đình Ngọc Mạch. Photo ©NCCông 2021

Trong đình hiện vẫn còn bộ cửa võng, cỗ kiệu bát cống có từ thế kỷ XVIII và hương án, bát bửu, ngai thờ từ TK XIX. Tấm bia "Phúc thần bi ký" được làm từ đá xanh có kích thước cao 115cm, rộng 60cm, dày 18cm và một bức đại tự, hai bức hoành phi, 9 câu đối gỗ sơn son thiếp vàng, tất cả được làm ra từ dưới thời Nguyễn, nội dung ca ngợi công đức sự nghiệp các vị thành hoàng làng.

Lễ hội đình làng Ngọc Mạch diễn ra hằng năm trong 2 ngày mùng 9 và 10 tháng Hai âm lịch với nhiều nghi thức trang nghiêm cùng các trò chơi dân gian thu hút dân sở tại và các du khách xa gần.

Di tích lân cận

©NCCông 2021, Ngoc Mach community hall