821 Nam Quat community hall

Đình Nam Quất

h.Phú Xuyênsông Hồnghuyền sử

Đình Nam Quất khởi dựng năm 1682. Thờ: Lạc tướng Chu Thịnh. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1996). Vị trí: PWWH+5JG, thôn Nam Quất, xã Nam Triều, H. Phú Xuyên, TP Hà Nội. Toạ độ: 20°44’44"N 105°55’46"E. Cách BĐX Bờ Hồ: 37km (hướng 5h). Trạm bus lân cận: Bưu Điện Phú Xuyên - Quốc Lộ 1A (xe 06a, 101a, 101b, 108).

Từ trung tâm thủ đô, du khách đi về phía nam đến BX Giáp Bát rồi lên một trong các xe bus tuyến 06a, 101a, 101b, 108 chạy theo quốc lộ QL1A. Khi đến gần Bưu Điện Phú Xuyên thì xuống xe đi tiếp về phía đông bắc chừng 2,4 km sẽ tới đình Nam Quất.

Địa lý

Nam Triều là một xã nông nghiệp thuộc huyện Phú Xuyên vốn của tỉnh Hà Tây cũ, từ ngày 1-8-2008 sáp nhập vào thành phố Hà Nội. Xã có diện tích 5,88 km², dân số năm 1999 là 5.507 người, mật độ dân số đạt 937 người/km². Xã nằm về phía nam trung tâm thủ đô, cách BĐX Bờ Hồ khoảng 37 km. Phía đông giáp xã Hồng Thái, phía tây giáp thị trấn Phú Xuyên, phía nam giáp xã Phúc Tiến, phía ​bắc giáp xã Nam Phong.

Đình Nam Quất: sân trước. Ảnh ©NCCông 2021

Ngoài dòng sông Hồng mênh mông ở phía đông, dọc theo xã Nam Triều về phía tây có đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ và con đường quốc lộ QL1A với tuyến đường sắt Bắc Nam cùng nhiều tuyến xe bus chạy qua nên giao thông rất thuận tiện. Xã bao gồm hai làng cổ là Nam Quất và Phong Triều, làng nào cũng có di tích đình, chùa, đền, miếu. Đặc biệt tại làng Nam Quất còn có Bảo tàng Chiến sỹ Cách mạng bị địch bắt tù đày.

Lược sử

Đình Nam Quất khởi dựng năm Nhâm Tuất niên hiệu Chính Hoà thứ ba (1682), thời Lê Trung hưng. Đến thời nhà Nguyễn, đình được đại trùng tu dưới triều vua Thành Thái thứ 6 (1894) và định hình từ đó đến nay. Trong hậu cung đình có thờ bài vị thành hoàng làng là Lạc tướng Chu Thịnh. Tương truyền ngài đã cùng với người cậu ruột là Lạc hầu Hoàng Độ có nhiều công trạng cuối thời Hùng Vương và từng lập hành cung tại thôn này. Hai ngài sau khi hoá đã được dân làng lập miếu thờ.

Đình Nam Quất: trung cung và hậu cung. Ảnh ©NCCông 2021

Phía đông bắc đình là ngôi miếu đó và ngôi chùa thôn Nam Quất. Cả ba di tích nằm ven một con đường lát đá xanh với nhiều cổ thụ rất đẹp toả bóng trên các ao nước xung quanh.

Năm 1996, đình [và chùa, miếu] thôn Nam Quất đã được Bộ Văn hoá - Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Kiến trúc

Đình thôn Nam Quất nằm trên một khu đất cao, mặt nhìn về phía tây nam ra cổng qua sân. Cửa chính có một bức bình phong đắp cuốn thư bằng đá mới được bổ sung. Nghi môn mở ra con đường làng, bên hữu đình là một ao lớn ở phía tây. Tượng cặp ngựa hồng bạch được dựng ở ngoài sân, ngay bên cạnh hai cửa phụ.

Đình Nam Quất: phù điêu. Ảnh ©NCCông 2021

Toà đại bái gồm 5 gian cửa bức bàn, 4 mái có đầu đao uốn cong hình rồng. Trên bờ nóc có gắn tượng lưỡng long chầu nguyệt và con xô là hình ảnh của long mã. Dưới mái là các bộ vì kiểu "thượng giá chiêng, hạ chồng rường cốn, bẩy hiên" và dựa trên kết cấu 4 hàng cột. Các bức cốn được chạm, đục tinh xảo hình tứ linh và tứ quý.

Toả trung cung cổ nhất, được khởi dựng từ năm 1682, gồm 5 gian 2 chái, cửa bức bàn chạm hoa văn hồi vân, ly, quy, phượng. Trung cung nằm song song với toà đại bái và cách nhau một khe nhỏ để lấy sáng. Gian giữa kết nối với hậu cung thành hình “chữ Đinh”. Mái lợp ngói ri, trên bờ nóc có đường hoa chanh 4 cánh là đặc trưng kiến trúc thời Lê. Bộ khung dựa trên 24 cột gỗ, phía dưới vẫn còn các lỗ mộng xưa kia để lắp ván sàn, chân kê đá tảng cổ bồng. Hậu cung gồm 3 gian, xây tường hồi bít đốc. Các bộ vì đỡ mái làm theo kiểu “kèo cầu quá giang”, bào trơn đóng bén.

Đình Nam Quất: trang trí và câu đối. Ảnh ©NCCông 2021

Di sản

Các bức cốn trong đình Nam Quất được chạm hoa văn với các đề tài: hổ phù ngậm chữ Thọ, voi phủ phục, voi trong rừng và rồng v.v. đặc trưng cho nghệ thuật chạm khắc của thế kỷ XVII. Tại hậu cung hiện còn lại 3 bộ cửa bức bàn được chạm theo lối cửa khám, bên trong bài trí 3 bộ long ngai bài vị mang dấu ấn của nghệ thuật thời Lê.

Di tích lân cận

821 Nam Quat community hall ©NCCông 2019-2021