Quán Bến

Quán Bến có từ khoảng giữa thế kỷ XV. Thờ: Đỗ Bí, danh tướng của Lê Lợi. Xếp hạng: Di tích thành phố (2005). Vị trí: VMG9+WX, thôn Tốt Động, xã Tốt Động, H. Chương Mỹ, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 28 km (hướng 8 h). Trạm bus lân cận: Cửa Hàng Điện Từ Mạnh Cường (xe 114).

Địa lý

Dấu tích con đường thượng đạo thiên lý nay chính là đường Nguyễn Văn Trỗi nối thị trấn Chúc Sơn với Tốt Động, trước kia gọi là Tụy Động, tên Nôm là làng Rét. Vùng này vốn thuộc huyện Mỹ Lương, đạo Quốc Oai. Đến thế kỷ XIX tại đây đã nổ ra một cuộc khởi nghĩa nông dân. Sau khi đánh dẹp và chu di tam tộc lãnh tụ Cao Bá Quát, triều đình nhà Nguyễn đã xoá bỏ huyện Mỹ Lương, cắt 4 tổng Bài Trượng, Văn La, Quảng Bị, Lương Xá, Chúc Sơn của huyện Chương Đức và sáp nhập với 5 tổng Cao Bộ, Dã Cát, Phương Hạnh, Yên Kiện, Mỹ Lương thuộc huyện Mỹ Lương để thành lập huyện Chương Mỹ.

Từ BĐX Yên Nghĩa phía tây nam nội thành Hà Nội du khách có thể lên xe bus số 114 chạy theo quốc lộ QL6, qua thị trấn Chúc Sơn xe rẽ trái đi về phía Cầu Zét Tốt Động. Du khách cần xuống ở trạm dừng bus “Cửa Hàng Điện Từ Mạnh Cường” trên đường Nguyễn Văn Trỗi rồi quay ngược lại đi chừng 160m thì sẽ nhìn thấy Quán Bến dưới bóng các cổ thụ ở bên tả ngạn dòng sông Bùi.

Lược sử

Ngày 7-10-1426, các tướng của Lê Lợi là Lý Triện, Đỗ Bí cưỡi voi dẫn quân tiến đến Cổ Sở. Chủ tướng Minh là Vương Thông cho làm lá chắn, bên trong gài chông sắt, giả chạy vứt lại. Voi giẫm chông, quân ta phải lui. Đinh Lễ, Trương Chiến, Nguyễn Xí... đang ở Thanh Đàm, được Lý Triện cấp báo bèn đem hơn 3000 người và 2 thớt voi đến cứu, hội nhau ở Cao Bộ. Khi giặc đến gần Yên Duyệt, quân ta ba mặt nổi dậy xông ra đánh các xứ Tuỵ Động, Chúc Động, chém chết thượng thư Trần Hiệp, nội quan Lý Lượng và quân sĩ 5 vạn người, giặc chết đuối rất nhiều. Ta bắt sống hơn 1 vạn giặc, thu vô kể ngựa và khí giới. Phương Chính theo đò Cổ Sở trốn về. Vương Thông, Mã Kỳ chạy vào đóng chặt cửa thành Đông Quan, 10 vạn viện binh chỉ còn nửa.

Tháng 1-1427, Lý Triện vây thành Đông Quan, cho Đỗ Bí chỉ huy 14 vệ quân đóng ở Bắc Môn là cửa quan trọng nhất. Ngày 4-3-1427, Phương Chính ngầm đem quân đánh úp Cảo Động, Từ Liêm; Lý Triện tử trận. Đỗ Bí bị bắt giam cho tới ngày Lê Lợi toàn thắng.

Năm 1433 Thái Tổ mất, Đô tổng quản Lê Ngân cùng Đại Tư đồ Lê Sát làm phụ chính cho vua nhỏ. Thái Tông lớn lên giết Lê Sát về tội chuyên quyền và phong chức tước rất cao cho Lê Ngân. Năm 1437, vua Thái Tông bắt ông tự sát và tịch thu gia sản vì tội chứa của cải trong nhà và nuôi mụ đồng Nguyễn thị cùng thầy phù thủy Trần Văn Phương để cầu cho con gái là Huệ phi được vua yêu.

Năm 1459 Nghi Dân giết vua Nhân Tông để cướp ngôi em. Không lâu sau, Đỗ Bí, Lê Ê, Lê Thụ định làm binh biến nhưng bại lộ, đều bị chết. Về sau, Đỗ Bí và Lê Ngân được dân lập đền thờ và các triều đình ban 26 đạo sắc phong làm thành hoàng làng Tốt Động.

Hàng năm vào ngày 7 tháng Giêng âm lịch, dân làng lại và chính quyền Tốt Động lại mở hội, kỷ niệm ngày chiến thắng tại quê hương. Trong dịp này có nghi lễ rước kiệu từ quán Bến (thờ Đỗ Bí) và quán Đừn (thờ Lê Ngân) về hội tế ở đình làng.

Kiến trúc

Quán Bến trước kia bị phá hủy hết, đầu thế kỷ XXI mới được xây lại và xếp hạng di tích lịch sử thành phố. Cổng quán làm kiểu nghi môn tứ trụ giáp với đường Nguyễn Văn Trỗi ở phía đông. Trong khuôn viên quán có đền thờ Đỗ Bí hình “chữ Đinh” nhìn ra sông Bùi. Bên tả đền có dựng một bức phù điêu tả lại trận đánh và bên hữu là nhà tưởng niệm.

Di tích lân cận

• Chùa Cao (Linh Thông Tự): núi Ninh Sơn, thị trấn Chúc Sơn.
• Đình Đông Cựu: thôn Đông Cựu, xã Đông Phương Yên.
• Đình Ninh Sơn: làng Ninh Sơn, thị trấn Chúc Sơn.
• Đình Thuần Lương: thôn Thuần Lương, xã Hoàng Văn Thụ.
• Đình Tốt Động: xóm Leo, xã Tốt Động.
• Đình Trường Yên: thôn Trường Yên, xã Trường Yên.

©NCCông 2013-2022, Quan Ben temple