888 Quang Nguyen community hall

Đình Quảng Nguyên

h.Ứng Hoàsông Đáynhà Nguyễn

Đình Quảng Nguyên xây năm 1841, thời Nguyễn. Thờ 3 vị đại vương và phối thờ Mỹ Anh phu nhân. Lễ hội: 12 tháng Giêng âm lịch. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1988). Vị trí: QQFG+PWH, thôn Quảng Nguyên, xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa, TP Hà Nội. Cách BĐX Bờ Hồ: 38km (hướng 6h). Trạm bus lân cận: Đình Quảng Nguyên - Tỉnh Lộ 429 (xe 91)

Địa lý

Xã Quảng Phú Cầu nằm ở phía đông bắc huyện Ứng Hòa, có mã hành chính là 10366, diện tích đất 8,91 km2. Dân số năm 2012 đạt 11.143 người. Địa giới phía đông giáp xã Phú Túc (huyện Phú Xuyên); phía tây và bắc giáp xã Hồng Dương (huyện Thanh Oai); phía tây và nam giáp 3 xã Hoa Sơn, Trường Thịnh, Liên Bạt (huyện Ứng Hòa).

Xã có 2 trục giao thông đường bộ: 1) quốc lộ QL21B chạy từ Hà Đông qua Vân Đình đi Hòa Bình và Hà Nam, 2) tỉnh lộ TL429A từ Quán Tròn qua Phú Xuyên nối liền với quốc lộ QL1A. Ngoài ra còn có sông Nhuệ ở phía bắc xã chảy vào sông Đáy ở Vân Đình và kênh Bắc Quảng Hoa nối sông Nhuệ và sông Đáy theo hướng đông tây. Bây giờ tại xã mỗi ngày làm ra hàng trăm tấn tăm hương cho thị trường nội địa và xuất khẩu, gây ô nhiễm nặng.

Đình Quảng Nguyên. Photo ©NCCông 2022

Lược sử

Xã gồm 6 thôn: Xà Cầu, Quảng Nguyên, Phú Lương Thượng, Phú Lương Hạ, Cầu Bầu, Đạo Tú. Thôn Quảng Nguyên tên nôm là Bưỡi Lũng. Hương ước Kẻ Bưỡi còn ghi: “Trẻ em trong làng từ 8 tuổi trở lên đều phải đi học”. Đất này sinh ra nhiều người tài: thời Lê có 24 vị đỗ cử nhân và tú tài, thời Nguyễn đỗ 18 vị. Đặc biệt danh y Nguyễn Huyền Diệu (1713-1780) tức Nguyễn Trọng Hầu làm ở Thái y viện đã được phong tước hầu do chữa khỏi bệnh cho vua.

Đình Quảng Nguyên được xây dựng năm Thiệu Trị nguyên niên (1841), là một di tích nổi tiếng về giá trị lịch sử và kiến trúc nghệ thuật. Trong cung cấm thờ Tam vị đại vương, gồm: 1) Đống Củ đại vương, tướng của Đinh Tiên Hoàng, 2) Không Đỗng tôn thần Đại tướng quân, 3) Vĩnh Thái Kiều Trung đẳng thần, húy Phạm Tuấn Vỹ, tướng nhà Mạc, và phối thờ bà Lê thị Mỹ Thái, tức Mỹ Anh phu nhân.

Trong đình Quảng Nguyên. Photo ©NCCông 2022

Kiến trúc

Đình Quảng Nguyên nằm trên một khu đất rộng hình lưng rùa, mặt nhìn qua sân và bức bình phong ra một hồ nước nhỏ ở phía tây nam. Hai bên sân là dãy tả hữu vu gồm 5 gian bé. Cổng đình nội xây kiểu nghi môn tứ trụ, bên hữu là con ngõ ngắn nối với chiếc cổng đình ngoại ở cạnh trạm dừng xe buýt trên đường tỉnh lộ TL429A. Khuôn viên có cổ thụ và tường bao quanh.

Toà đại đình 3 gian 2 chái lớn, thềm cao, bốn mái chảy lợp ngói ri. Các vì kèo chủ yếu làm theo kiểu “chồng rường con nhị”. Các cột trụ trốn cao để các con rường cụt một đầu ăn mộng và một đầu vươn ra đỡ 10 dải hoành. Từ cột cái đến cột quân có 5 dải hoành. Gian giữa có cốn làm theo kiểu “chồng rường” không đấu để trang trí hoa văn lá lật, đục chạm kín dạng bong kênh các hình tứ linh. Trên ván mê vì đốc chạm hổ phù ngậm “chữ Thọ”, v.v.. Các gian bên rất sáng sủa vì chỉ có chấn song ở phía sân.

Chánh điện đình Quảng Nguyên. Photo ©NCCông 2022

Toà hậu cung 1 gian 2 chái rộng nằm song song đại đình thành hình “chữ Nhị”. Các bộ vì làm theo kiểu “chồng rường” có chạm hoa văn và các đề tài tứ linh. Trên các cửa bức bàn treo 2 bức hoành phi đề chữ Hán “Thánh cung vạn tuế” và “Mỹ tục khả phong”. Bức cuốn thư kê trên xà ghi niên hiệu Thiệu Trị thứ 9 (1850) là một nghi vấn vì đức vua này đã mất năm 1847.

Di sản

Trong đình, ngoài các bức chạm khắc kể trên còn có các tạo tác tinh xảo khác. Tại cung cấm thờ 5 cỗ long ngai và 3 tấm bài vị cũng mang dấu ấn của nghệ thuật thời Nguyễn. Hằng năm vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch, dân làng trang trọng tổ chức lễ hội tế rước và dâng hương lên các vị thành hoàng.

Chạm khắc ở đình Quảng Nguyên. Photo ©NCCông 2022

Năm 1988, Bộ Văn hóa và Thông tin đã xếp hạng đình thôn Quảng Nguyên là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

©NCCông 2017-2022, Quang Nguyen community hall