899 Ho dynasty citadel
Thành nhà Hồ
thành cổThanh Hoánhà HồThành nhà Hồ tức thành Tây Đô, còn gọi thành An Tôn, Tây Kinh, Tây Giai. Được xây dựng từ tháng Giêng đến tháng Ba năm 1397 để làm kinh đô nước Đại Ngu của nhà Hồ. Xếp hạng: Di tích quốc gia đặc biệt. Vị trí: 3JF4+PP, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hoá. Cách BĐX Bờ Hồ: 140 km (hướng 7 h).
Giới thiệu
Đây là tòa thành bằng đá có diện tích lớn hiếm hoi với 155 ha và duy nhất còn lại tại Đông Nam Á. Cho đến nay một số đoạn thành vẫn còn khá nguyên vẹn mặc dù đã trải qua hơn 6 thế kỷ. Ngày 27-6-2011, thành đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Hiện nay, thành được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt của Việt Nam.
Trong 2 năm 2020-2021, Viện Khảo cổ học và Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ đã tiến hành 6 hố khai quật với tổng diện tích 25.000m2. Đây là cuộc khai quật lớn nhất lịch sử Khảo cổ học Việt Nam và đã phát hiện được 4 cụm dấu tích có niên đại thời Trần-Hồ, 2 cụm kiến trúc thời Lê sơ, 1 cụm kiến trúc thời Lê Trung Hưng.
Cuộc khai quật đã phát hiện được nhiều di tích kiến trúc thời Trần-Hồ tại các khu vực Trung tâm (còn gọi là Nền Vua), khu vực Đông Nam và Tây Nam. Trong đó, cụm di tích trung tâm tính từ phía Nam lên phía Bắc dài 200 m, rộng 80 m (tổng diện tích khoảng 16.000 m2), bao gồm 10 kiến trúc. Cũng đã xác định tổ hợp kiến trúc phía Đông Nam khá hoàn chỉnh, tương truyền là Đông Thái Miếu thờ tổ tiên của nhà Hồ.
- Rồng đá Thành nhà Hồ. Photo ©NCCông 2021
Với dấu tích nhiều cổng, hành lang bao quanh, nhiều kiến trúc lớn ở phía Bắc kết nối với nhau cho thấy đây có thể là không gian trung tâm, không gian chính điện của Tây Kinh. Tuy nhiên, các kiến trúc chính có kết cấu với nhau theo kiểu hình chữ “Vương”, chữ “Nhị”, chữ “Công” và kết hợp hành lang bao quanh vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu.
Cụm kiến trúc phía Đông nền Vua xuất hiện 2 cụm dấu tích kiến trúc nhiều gian phía Bắc và phía Nam với kết cấu móng cột gia cố phân bố đều nhau và trong phạm vi rộng lớn. Trong đó, cụm kiến trúc phía Bắc đã xuất lộ kiến trúc nhiều gian, nhiều vì, mỗi vì 2 cột, phạm vi cụm kiến trúc chiều Bắc - Nam là 60 m; cụm kiến trúc phía Nam đã xuất lộ kiến trúc nhiều gian, nhiều vì, mỗi vì 2 cột, phạm vi cụm kiến trúc chiều Bắc - Nam là 50 m; cụm kiến trúc phía Tây nền Vua hiện đang xuất hiện dấu tích kiến trúc nhiều gian và xác định được 1 kiến trúc nhiều gian, nhiều vì, mỗi vì 4 cột.
Đối với tổ hợp kiến trúc khu vực Đông Nam đã phát hiện khá đầy đủ các kiến trúc gồm có 6 đơn nguyên như kiến trúc chính điện, tiền điện, hậu điện, tả vu, hữu vu, hành lang Đông - Tây và có thể còn có kiến trúc cổng ở phía trước được bố trí khá cân xứng, hài hòa. Quy mô của tổ hợp kiến trúc này hiện tại là khoảng 60 m x 80 m.
- Cổng chính Thành nhà Hồ. Photo ©NCCông 2021
Đối với dấu tích kiến trúc thời Lê Sơ và Lê Trung Hưng cuộc khai quật đã phát hiện 4 dấu tích được xây bằng gạch vồ, ngói âm dương, kích thước móng cột nhỏ khoảng 0,7 m x 0,8 m, được xây dựng bằng gạch ngói vụn thời Lê sơ; 2 dấu tích kiến trúc thời Lê Trung Hưng với đặc điểm xây bằng gạch vồ, ngói âm dương, kích thước móng cột trung bình 1,3 m x 1,4 m được xây dựng bằng gạch ngói vụn.
Cuộc khai quật đã bước đầu thu được nhiều kết quả. Trong đó, tại khu vực Trung tâm Thành Nhà Hồ (Nền Vua) đã xác định dấu tích kiến trúc độc đáo, có quy mô lớn vào loại nhất cho đến nay trong lịch sử nghiên cứu kiến trúc cổ truyền Việt Nam. Việc phát hiện trên 20 đơn nguyên kiến trúc các thời kỳ trong lịch sử đã khẳng định các giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Thế giới Thành Nhà Hồ và đã được UNESCO vinh danh năm 2011. Theo đó, rất cần thiết phải có việc quy hoạch nghiên cứu tổng thể, chuyên sâu, xây dựng các kế hoạch bảo tồn và bảo vệ toàn vẹn khu Di sản theo đúng các Công ước Quốc tế đối với một khu Di sản Thế giới.
Di tích lân cận
- Chùa Mèo: 562J+RXQ, Quang Hiến, Lang Chánh.
- Đền các vua Lê Trung hưng: WG47+8J9, Xuân Sinh, Thọ Xuân.
- Đền Lê Lai: X9FV+534, Kiên Thọ, Ngọc Lặc.
- Đền vua Lê Hoàn: XGFM+GJR, Xuân Lập, Thọ Xuân.
- Lam Kinh: WCH4+JQG, QL47, Xuân Lam, Thọ Xuân.
- Thác Ma Hao: 35XP+H34, Trí Năng, Lang Chánh.
©NCCong 2021, Ho dynasty citadel 899