911 Phuong Vu village hall
Đình Phượng Vũ
sông NhuệNguyễn Phụch.Phú XuyênĐình Phượng Vũ 鳳羽 có từ thời Lê trung hưng. Thờ 3 vị đại vương: Nguyễn Kỳ, Hàn Vĩ, Nguyễn Phục. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1993). Vị trí: QVX2+FX4, Phượng Dực, Phú Xuyên, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 30 km (hướng 6 h). Trạm bus lân cận: Đd cột mốc Km5 - TL 429.
Địa lý
Xã Phượng Dực xưa thuộc tổng Phượng Dực, huyện Thượng Phúc, phủ Thường Tín; nay thuộc huyện Phú Xuyên, TP Hà Nội. Địa giới hành chính phía đông giáp xã Văn Tự và phía bắc giáp xã Nghiêm Xuyên; còn phía tây giáp xã Hồng Minh, phía nam giáp xã Đại Thắng và xã Văn Hoàng. Về giao thông có sông Nhuệ và đường tỉnh lộ TL 429 đi qua. Xã có diện tích gần 654 ha với dân số trên 9.000 người sinh sống trong 3 thôn gồm: Phượng Vũ, Đồng Tiến, Xuân La.
Thôn Phượng Vũ vốn tên là Phượng Dực, năm 1848 vì kiêng tên huý Dực Tông của vua Tự Đức nên mới đổi. Ngày nay thôn vẫn chia ra 12 xóm (xưa gọi là giáp), mỗi xóm đều xây cổng và đường dẫn vào sạch sẽ. Đây là quê của 3 tác giả văn học hiện đại Việt Nam gồm: nhà văn Phạm Duy Tốn (1833-1924), dịch giả - nhà báo Nguyễn Văn Vĩnh (1882-1936) và con trai là nhà thơ lãng mạn yểu mệnh Nguyễn Nhược Pháp (1914-1938).
- Cổng xóm Đình, làng Phượng Vũ. Ảnh tư liệu
Du khách từ trung tâm Hà Nội có thể đến bến xe Giáp Bát lên xe bus 06E đi về phía nam theo đường quốc lộ QL1A rồi rẽ phải vào tỉnh lộ TL 429 và xuống ở điểm dừng gần cột mốc Km5 - TL 429. Sau đó đi bộ tiếp về phía tây và rẽ vào con đường làng chạy ven bờ một hồ nước dài, qua lăng đá của cụ Tiến Xương khoảng 250m thì đến đình Phượng Vũ.
Lược sử
Trong đình thờ 3 vị đại vương là Nguyễn Kỳ, Hàn Vĩ, và Nguyễn Phục [1]. Theo cuốn thần phả tương truyền do Hàn lâm Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn năm 1572 thì Nguyễn Kỳ giữ chức Tán đại phu và Hàn Vĩ làm đến chức Thượng sĩ Viện Hàn lâm trong triều nhà Trần, sau lại làm tướng tham gia hai trận đánh thắng quân Nguyên trên sông Bạch Đằng và Đông Bộ Đầu. Sau khi hoá, hai vị đã được vua ban sắc chỉ cho dân làng Phượng Vũ lập miếu thờ.
- Đình Phượng Vũ. Ảnh ©NCCong 2022
Tại Quyết định số 57VH/QĐ ngày 18/01/1993 Bộ Văn hóa và Thông tin đã xếp hạng đình làng Phượng Vũ là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Cuối làng còn có ngôi chùa An Thánh Tự được xây dựng từ thế kỷ XVII, đến năm 1999 được UBND tỉnh Hà Tây cũ công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Kiến trúc và di sản
Đình Phượng Vũ ngày nay nằm giữa khu dân cư, trước đình là con đường làng. Mặt bằng xây dựng có hình “chữ Nhất” với vọng lâu, đại bái và hậu cung nối theo chiều dọc. Đình được đại trùng tu vào năm Tự Đức 32 (1879), đến năm 1926 và gần đây lại có sửa chữa, dáng vẻ hiện vẫn in đậm phong cách kiến trúc giữa thời Nguyễn. Vọng lâu làm kiểu chồng diêm 2 tầng 8 mái liền với toà đại bái 3 gian. Hậu cung cũng 3 gian, bên trong có khám thờ với 3 bộ long ngai bài vị thành hoàng.
- Chạm khắc ở đình Phượng Vũ. Photo ©NCCông 2022
Trong đình bảo lưu được nhiều di vật như: long ngai, khám thờ, biển rước, cờ quạt, tàn tán, và những bức cốn gỗ là tạo tác của thời Lê trung hưng. Ngoài ra còn có 01 cuốn thần phả và 33 đạo sắc phong. Bên kia con đường làng đi qua trước đình lại có 2 tấm bia đưa từ văn chỉ về, một tấm ghi niên hiệu Đức Long (1731-1734) nhà Lê, một tấm dựng vào đời vua Tự Đức (1848-1883).
Di tích lân cận
- Chùa làng Mui: thôn An Duyên, xã Tô Hiệu, Thường Tín.
- Đình Cống Xuyên: RV36+W73, xã Nghiêm Xuyên, Thường Tín.
- Đình làng Mui: RV4Q+96, xã Tô Hiệu, Thường Tín.
- Đình Nghiêm Xá: RV42+VRF, xã Nghiêm Xuyên, Thường Tín.
- Đình Tri Chỉ: QRMH+RR3, xã Tri Trung, Phú Xuyên.
- Đình Văn Trai: QRHW+4XX, xã Văn Hoàng, Phú Xuyên.
- Hông đình Phượng Vũ. Photo ©NCCông 2022
Chú thích
[1] Nguyễn Phục quê gốc xã Hoài Lâm (Gia Phúc, Hải Dương), đỗ tiến sĩ rồi làm quan trong triều Lê sơ. Năm 1470, được phong làm Đốc lương trong chiến dịch tiến đánh Chiêm Thành. Đoàn thuyền lương khi đến cửa Tùng phải neo lại tránh bão nên việc tiếp viện chậm trễ. Theo quân lệnh, Nguyễn Phục bị xử trảm tại bãi Nam vịnh Sơn Trà. Về sau ngài được vua Lê Thánh Tông minh oan, ban sắc phong thành hoàng và cho phụng thờ ở nhiều ngôi đình như: Thọ Am, Siêu Loại, Phượng Vũ...
(911 dinh Phuong Vu ©NCCong 2022-2024)