925 Ngoc Than Village Hall

Đình Ngọc Than

h.Quốc Oaisông ĐáyTiền Lý

Đình Ngọc Than có từ thời Lê trung hưng. Thờ 2 thành hoàng: Lý Nam Đế và tướng Phạm Tu. Xếp hạng: di tích quốc gia (1982). Vị trí: XJRG+95P, xã Ngọc Mỹ, H. Quốc Oai, TP Hà Nội. Toạ độ: 20°59’28"N 105°37’33"E. Cách BĐX Bờ Hồ: 29km (hướng 9h). Trạm bus lân cận: Trại Đồng Dơi Xã Thạch Thán - TL421B (xe 87)

Địa lý

Xã Ngọc Mỹ thuộc huyện Quốc Oai, TP Hà Nội. Mã hành chính 09910. Địa giới phía bắc giáp huyện Thạch Thất; phía nam giáp xã Cấn Hữu; phía đông nam giáp xã Thạch Thán; phía đông bắc giáp thị trấn Quốc Oai; phía tây bắc giáp xã Ngọc Liệp; phía tây nam giáp 2 xã Liệp Tuyết và Nghĩa Hương.

Xã nằm cách sông Đáy 5 km về phía tây và cách sông Tích 5 km về phía đông. Giao thông có các tuyến xe bus 74, 88, 107 đi qua Đại lộ Thăng Long ở phía bắc và xe 87 đi qua tỉnh lộ TL412B ở phía đông. Đầu thập niên 2020 mở một tuyến đường rộng với độ dài khoảng 3,5 km nối 2 con đường trên ở phía tây. Xã có tổng diện tích đất tự nhiên 5,56 km², dân số năm 2014 là 11.767 người với 2.846 hộ sống tập trung ở 2 thôn Ngọc Than và Phú Mỹ.

Sân đình Ngọc Than. Photo ©NCCông 2022

Lược sử

Ngọc Than là một ngôi làng cổ, xưa có tên Thạch Cẩu Trang. Thời Nguyễn có ông Đặng Trần Chuyên thi đỗ tiến sĩ ân khoa năm Mậu Thân niên hiệu Tự Đức thứ nhất (1848). Đến đời vua Duy Tân (1907-1916) thôn Ngọc Than đổi thành xã Ngọc Than, huyện An Sơn, phủ Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây. Sau tháng 8-1945, chính quyền bỏ huyện An Sơn, đổi phủ Quốc Oai thành huyện Quốc Oai. Cấp xã lại thành cấp thôn, 2 thôn Ngọc Than và Phú Mỹ sáp nhập thành xã Ngọc Mỹ.

Đình Ngọc Than được khởi dựng năm Vĩnh Thịnh thứ 12 (1716), ban đầu chỉ có toà đại đình. Tuy nhiên một số văn bia còn lại cho thấy đình có ít nhất từ trước năm 1637. Trong hậu cung đình thờ ngài Lý Bí (503-548) và võ tướng Phạm Tu (476-545) làm thành hoàng làng. Theo chính sử, Lý Bí phất cờ khởi nghĩa đánh đuổi giặc Lương, dựng nên nhà nước Vạn Xuân độc lập vào năm 544 tự xưng là Lý Nam Đế với lão tướng Phạm Tu làm Thái sư, đứng đầu ban võ.

Hông đình Ngọc Than. Photo ©NCCông 2022

Kiến trúc

Đình Ngọc Than được xây vào thời Lê trung hưng và đã trải qua tôn tạo, sửa chữa nhiều lần, gần đây nhất có đợt đại trùng tu vào năm 2010. Đình nằm ven đường làng, mặt quay về phía tây bắc. Phía trước có giếng nước, bia đá, sân, cổng và hồ đình. Cổng xây kiểu nghi môn tứ trụ, thân đắp câu đối chữ Hán, hai bên cửa chính là cửa phụ với 2 tầng 8 mái giả. Hai dãy nhà tả hữu mạc 5 gian đối diện nhau qua sân.

Ban đầu chỉ có toà đại đình 5 gian 2 dĩ với kích thước 23m x 8m, bốn bề có hiên và ván bưng. Bốn mái lợp ngói ta, đầu đao uốn cong cong, trên bờ dải gắn những hình linh thú. Bộ mái dựa trên 6 hàng chân cột gỗ lim, các bức cốn và đầu dư đều chạm hình rồng mang phong cách nghệ thuật cuối thế kỷ XVII đầu TK XVIII. Hậu cung là gian giữa đại đình được bưng ván. Phía trước có 2 lớp cửa võng, lớp trong làm vào thời Lê và lớp ngoài làm thêm vào thời Nguyễn.

Lưng đình Ngọc Than. Photo ©NCCông 2022

Mặt bằng đình chính hiện nay có hình “chữ Nhị”. Toà tiền tế 5 gian, được làm thêm vào năm 1905 với kích thước 22,3m x 6m, xây tường hồi bít đốc và 2 mặt trước-sau để trống, mái chảy cũng lợp ngói ta.

Di sản

Trong đình Ngọc Than còn bảo lưu được cuốn thần phả và các tấm bia đá cùng nhiều đồ tế khí và cổ vật khác. Đặc biệt quý báu là những bức chạm khắc gỗ tinh tế và sinh động là tạo tác của nghệ thuật thời Lê trung hưng.

Lễ hội đình làng Ngọc Than được nhân dân và chính quyền địa phương tổ chức hằng năm từ ngày 06 đến ngày 08 tháng Hai âm lịch, ngày 07 là chính hội. Sau đám rước kiệu là các cuộc cúng tế trang trọng để dân làng tưởng nhớ công ơn của vua Lý Nam Đế và Thái sư Phạm Tu. Ngoài ra còn có các trò vui dân gian và biểu diễn văn nghệ truyền thống.

Chạm khắc ở đình Ngọc Than

Năm 1982 đình thôn Ngọc Than đã được Bộ Văn hóa xếp hạng là Di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

©NCCông 2021-2022, Ngoc Than community hall