955 Linh Quy Dong village hall
Đình Linh Quy Đông
h.Gia Lâmsông ĐuốngNguyễn BiểuĐình Linh Quy Đông còn gọi là đình Trang Vụi, được xây vào thế kỷ XVIII. Thờ thành hoàng: trung thần Nguyễn Biểu. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1996). Vị trí: 2XFP+5PJ, Kim Sơn, Gia Lâm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 21km (hướng 3h). Trạm bus: UBND xã Kim Sơn - QL17.
Địa lý
Kim Sơn là một xã thuộc huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Xã nằm ở vùng đất cát pha nhẹ bên bờ Nam sông Đuống. Về giao thông ngoài đường sông còn có quốc lộ QL17 chạy qua. Địa giới phía bắc giáp sông Đuống (bên kia sông là xã Phù Đổng), phía nam giáp xã Dương Quang, phía tây giáp xã Phú Thị và Đặng Xá, phía đông giáp xã Lệ Chi và xã Xuân Lâm (huyện Thuận Thành, Bắc Ninh).
Xã Kim Sơn có diện tích tự nhiên 6,30 km², dân số năm 2022 là 14.106 người, mật độ dân số đạt 2.239 người/km², mã hành chính là 00562. Xã gồm 6 thôn: Linh Quy Bắc (Vụi Bắc), Linh Quy Đông (Vụi Đông), Giao Tất A (Keo Bằng), Giao Tất B (Keo), Giao Tự (Chè), Kim Sơn (Then) và khu dân cư phố Keo. Xã vốn có nghề thu gom giết mổ gia súc lớn, lấy da nấu keo, ngoài ra còn trồng cúc lấy hạt, về sau chuyển sang trồng chuối và cây lâu năm...
- Cổng cũ đình Linh Quy Đông. Photo ©NCCong 2022
Lược sử
Đình Linh Quy Đông còn gọi là đình Vụi Đông, nay thuộc thôn Linh Quy Đông, xã Kim Sơn. Tuy không tìm thấy tài liệu ghi lại chính xác niên đại khởi dựng đình nhưng căn cứ vào kiến trúc còn lại và những đạo sắc phong đầu tiên thì có thể đoán định đó là khoảng thế kỷ XVII, cuối thời Lê trung hưng.
Đình thờ Nguyễn Biểu 阮表 (1350-1413), quê gốc làng Bình Hồ, huyện La Sơn, trấn Nghệ An [1], đỗ Thái học sinh cuối thời Trần, làm quan đến chức Điện tiền Thái sử. Khi quân Minh diệt nhà Hồ, ông theo Trần Quý Khoáng khởi nghĩa. Năm 1413 Trương Phụ đánh Nghệ An; Quý Khoáng chạy vào Thuận Hóa, sai ông đi gặp xin giảng hoà, kéo dài thời gian để Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị phục hồi lực lượng.
- Tiền tế đình Linh Quy Đông. Photo ©NCCong 2022
Tương truyền Trương Phụ sai quân mang ra một đầu người luộc, ép Nguyễn Biểu ăn để ra oai. Ông nói "Mấy thuở được ăn thịt người phương Bắc!", rồi lấy đũa khoét mắt chấm muối ăn, lại còn ngâm bài thơ Cỗ đầu người. Trương Phụ giận lắm, sai cắt lưỡi và trói vào chân cầu. Trước khi bị thủy triều dâng cao dìm chết, ông kịp dùng móng tay vạch vào thân cầu 8 chữ Hán: "Thất nguyệt, thập nhất nhật, Nguyễn Biểu tử" tức “NB chết ngày 11 tháng 7” (âm lịch). Ông được vua ban sắc phong thần và cho xã Linh Quy, huyện Gia Lâm, phủ Thuận An thờ phụng. Về sau ông đã được các triều đình từ nhà Lê đến nhà Nguyễn gia phong mỹ tự.
Năm 1996 đình Linh Quy Đông được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
- Sân trước đình Linh Quy Đông. Photo ©NCCong 2022
Kiến trúc
Đình toạ lạc trên một khu đất cao ráo ven làng Linh Quy Đông và cách UBND xã Kim Sơn hơn 200m về phía nam đường quốc lộ QL17. Trải qua mấy thế kỷ và sau nhiều lần sửa chữa ngôi đình làng không còn nguyên vẹn. Du khách đi từ phía tây rẽ vào sân trước sẽ thấy bên tay trái là đình, bên phải là cổng cũ xây theo kiểu nghi môn tứ trụ, quay về hướng tây nam và mở ra vườn.
Toà tiền tế gồm 5 gian 2 dĩ mới dựng lại trên nền cao 3 bậc, tường hồi bít đốc. Đậi đình cũng 5 gian 2 dĩ nằm ở phía sau, mang dáng vẻ kiến trúc thời Nguyễn muộn. Bộ mái lợp ngói vẩy cá, 4 góc đao uốn cong, bờ nóc thẳng kết thúc bằng một đấu nắm cơm, bờ dải xây giật 2 cấp, trụ biểu cao đế hình quả dành, đỉnh cột đắp hình lồng đèn, thân viết câu đối chữ Hán. Hậu cung làm kiểu 2 tầng 8 mái, nối vào gian giữa đại đình theo hình “chữ Đinh”.
- Đại đình và hậu cung đình Linh Quy Đông. Photo ©NCCong 2022
Di sản
Trong đình Linh Quy Đông lưu giữ được nhiều cổ vật quý với chất liệu khác nhau. Bên cạnh bản ngọc phả còn có 8 đạo sắc phong thần, sớm nhất là năm Chiêu Thống nguyên niên (1787), muộn nhất là năm Khải Định 9 (1924). Ngoài ra còn có đôi lọ độc bình, một choé đựng nước bằng gốm, các hoành phi, câu đối bằng gỗ và một y môn cũng bằng gỗ.
Di tích lân cận
- Chùa Keo: 2XGR+PH, xã Kim Sơn.
- Chùa Linh Quy: 2XFJ+X6C, xã Kim Sơn.
- Chùa Sủi: 2X97+8J, xã Phú Thị.
- Đình Giao Tự: 2XJQ+Q7, xã Kim Sơn.
- Đình, nghè Kim Sơn: 2XHM+45, xã Kim Sơn.
- Đình Trân Tảo: 2X9F+82, xã Phú Thị.
Chú thích
[1] Làng Bình Hồ nay thuộc xã Yên Hồ, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh. Theo bản thần tích do Hàn lâm viện Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính phụng soạn, quê gốc Nguyễn Biểu là trang Hưu Nhất, huyện Quỳnh Trạch, phủ Đông Thành, trấn Nghệ An. Năm 18 tuổi cha mất, gặp loạn nên theo mẹ là Trần Thị Nguyên đến cư trú ở Linh Quy.
955 - dinh Linh Quy Dong ©NCCông 2017-2022