958 Thon Vang village hall

Đình Thôn Vàng

h.Gia Lâmsông ĐuốngHùng Vương

Đình Thôn Vàng có ít nhất từ thời Lê trung hưng. Thờ: Dương Võ đại vương, tướng của vua Hùng. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1995). Vị trí: 2WMQ+VPR, xã Cổ Bi, H. Gia Lâm, TP Hà Nội. Cách Ga Hà Nội: 14 km (hướng 3 h). Trạm bus lân cận: Đối Diện Bưu Điện Trâu Quỳ - Nguyễn Đức Thuận (xe 11, 40, 52a, 52b, 100, CNG02)

Địa lý

Xã Cổ Bi nằm ven sông Đuống, nay thuộc huyện Gia Lâm, TP Hà Nội. Địa giới phía bắc giáp 2 xã Dương Hà, Phù Đổng; phía nam giáp thị trấn Trâu Quỳ và quốc lộ QL5; phía đông giáp xã Đặng Xá; phía tây giáp quốc lộ QL1B và phường Phúc Lợi. Xã có tổng diện tích 503 ha, dân số năm 2012 là 10.254 người. Xã có 3 thôn cổ là: Thôn Vàng, Thôn Hội, Thôn Cam.

Cổ Bi từng là nơi đóng đại bản doanh của quân đội các triều đại: Hai Bà Trưng, nhà Tiền Lý, nhà Ngô, nhà Trần, nhà Lê. Chúa Trịnh Cương cho xây hành cung đặt tên là phủ Kim Thành, định cho dời đô về đây. Đại Việt sử ký toàn thư viết Cổ Bi thời vua Hùng thuộc bộ Vũ Ninh. Đến thời Lý thuộc đất Long Biên, phủ Thuận Đức; thời Trần thuộc lộ Bắc Giang, phủ Thuận An, đạo Diên Bắc; thời Lê thuộc trấn Kinh Bắc; thời Nguyễn thuộc tỉnh Bắc Ninh.

Tả mạc đình Thôn Vàng. Photo ©NCCông 2022

Lược sử

Đình Thôn Vàng có từ thời Lê trung hưng, trong hậu cung thờ một vị thần vốn là tướng của Hùng Vương, thường hiển linh giúp nước chống giặc và được đời sau suy tôn là “Đô Hồ Dương Võ Phù Tộ Đại Vương”.

Tương truyền sau khi khởi nghĩa Bà Trưng dẫn quân đến trang Cổ Bi và nghỉ lại đó. Đêm mồng 10 tháng 3 Vua Bà mơ thấy có một ông già mũ áo chỉnh tề, hình dung kỳ dị tiến lại, xưng là Linh thần và nói ”Ta vốn là tướng của Hùng Vương, chịu mệnh trấn giữ đất này. Nay gặp đại quân làm việc nghĩa, ta xin trợ giúp”. Sớm hôm sau tỉnh dậy Vua Bà làm lễ tạ thần rồi tiến quân vây thành Luy Lâu, buộc thái thú Tô Định tháo chạy về nước. Dẹp xong giặc, Vua Bà ban sắc phong thần là “Trung quốc hùng trấn uy linh ngưng hưu chi thần”. Năm Thiên Phúc, vua Lê Hoàn phong bản cảnh thành hoàng là “Đức bác bộ hộ quốc đại vương”.

Sân đình Thôn Vàng. Photo ©NCCông 2022

Kiến trúc

Đình nhìn qua sân và bình phong ra cổng ngũ môn ở phía tây nam, bên trái là nhà tả vu 8 gian giáp với ao đình. Toà đại đình 5 gian 2 dĩ, đầu hồi bít đốc tay ngai, bờ nóc đắp hình rồng. Các bộ vì kiểu “chồng rường giá chiêng” 4 hàng chân cột ở gian giữa được kê đá tảng, 4 đầu dư chạm rồng mang phong cách cuối Lê, đầu Nguyễn. Các bức cốn trong và ngoài được chạm cầu kỳ với đề tài tứ linh, hoa lá, trúc diều, hòm sách, cá hoá rồng…

Sau đó là toà trung đường 2 tầng 8 mái, 8 đầu đao cong, cổ diềm chấn song con tiện, bờ nóc chạy thẳng. Liền kề là toà hậu cung 3 gian, bờ nóc đắp hình rồng gắn men sứ chầu mặt trời lửa. Sát bờ giải đắp hai con nghê. Giữa 2 lớp mái có trang trí rồng, bờ giải xây giật 4 cấp. Giữa gian hậu cung là một bệ lớn trên đặt khám thờ, trong có long ngai bài vị, hai bên đặt 2 ban thờ nhỏ. Trang trí của hậu cung chủ yếu tập trung ở hai cốn hồi với các đề tài rồng và hoa lá cách điệu. Toàn bộ đình đều lợp ngói vảy hến.

Đại đình Thôn Vàng. Photo ©NCCông 2022

Di sản

Đình Thôn Vàng bảo lưu được nhiều cổ vật làm bằng chất liệu khác nhau như giấy, đồng, gỗ, bao gồm: 01 bản sao thần phả gốc do Hàn lâm viện Đại học sĩ Nguyễn Bính phụng soạn; 01 sắc niên hiệu Khải Định 9 (1924) về việc cho phép Thôn Vàng được thờ phụng bản cảnh thành hoàng; 01 bộ bát bửu, 02 ngựa gỗ, hạc gỗ, long ngai bài vị, kiệu bát cống, 01 bộ cửa võng, hoành phi…

Hằng năm, nhân dân sở tại tổ chức lễ hội tưởng nhớ vị thành hoàng làng. Ngày 24 tháng giêng sửa lễ, khép ấn. Mồng 5 tháng 2 sửa sang bao sái, mồng 6 làm lễ rước nước, mồng 7 là chính hội mùa xuân. Mồng 10 tháng 3 là lễ giỗ. Ngày 14 tháng 8 mở hội mùa thu.

Cổng đình Thôn Vàng. Photo ©NCCông 2022

Năm 1995, đình [và chùa] Thôn Vàng đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.

Di tích lân cận

©NCCông 2019-2022, Thon Vang village hall 958